جرم تهدید به تجاوز

تهدید به تجاوز، هرچند عنوانی صریح و مستقل در قانون مجازات اسلامی ایران ندارد، اما رفتاری مجرمانه است که از طریق مواد قانونی دیگر، مثل ماده 669 قانون مجازات اسلامی (تهدید عام) و ماده 4 قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت های غیرمجاز می نمایند، قابل پیگیری جدی است و مجازات های سنگینی را در پی دارد.

حتماً شما هم در مورد این موضوع شنیده اید یا شاید حتی خودتان یا اطرافیانتان با آن مواجه شده باشید. در جامعه ما، متاسفانه موضوع تهدید به تجاوز و سوءاستفاده جنسی، از آن دسته مشکلاتی است که هم حساسیت بالایی دارد و هم از نظر قانونی، پیچیدگی های خاص خودش را. خیلی ها فکر می کنند یک ماده قانونی مشخص و مستقل به اسم جرم تهدید به تجاوز داریم، اما واقعیت این نیست. قانون گذار ما، این نوع تهدیدها را زیر چتر مواد قانونی دیگری پوشش داده که گاهی کار را برای پیدا کردن راه حل درست، کمی سخت می کند.

هدف ما این است که در این مقاله، این موضوع پرابهام را حسابی بشکافیم و یک راهنمای کامل و کاربردی به شما ارائه دهیم. می خواهیم ببینیم وقتی کسی شما را با هر ترفندی به عمل جنسی تهدید می کند، قانون چه می گوید، چه مجازات هایی در انتظار تهدیدکننده است و شما چطور می توانید این موضوع را پیگیری کنید. پس اگر می خواهید از ابعاد مختلف این جرم پیچیده سر دربیاورید و حقوق خودتان را بشناسید، این مقاله برای شماست.

مفهوم حقوقی تهدید به تجاوز در قانون ایران: ابهام یا واقعیت؟

بیایید از همین ابتدا تکلیف را روشن کنیم. در قوانین جزایی ایران، برخلاف تصور عمومی، ماده قانونی مشخص و مستقلی تحت عنوان جرم تهدید به تجاوز نداریم. یعنی شما نمی توانید در قانون دنبال یک بند یا تبصره بگردید که دقیقاً بگوید تهدید به تجاوز این است و مجازاتش فلان. اما این به معنای عدم جرم انگاری نیست! در واقع، رفتارهایی که ما در زندگی روزمره به آن ها تهدید به تجاوز می گوییم، تحت مواد قانونی دیگر و با عناوین متفاوت قابل پیگیری هستند. اینجاست که اهمیت آشنایی با قوانین مرتبط خودش را نشان می دهد.

وقتی پای تهدید ساده به میان می آید: ماده 669 قانون مجازات اسلامی

اولین جایی که باید به آن سر بزنیم، ماده 669 قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) است. این ماده در مورد تهدیدات عام صحبت می کند. یعنی هر نوع تهدیدی که یک نفر، دیگری را بترساند که در آینده به او ضرر نفسی (مثل قتل یا آسیب جسمی)، شرفی (مثل آبروریزی یا افشای اسرار)، مالی یا حتی افشای سرّی مربوط به خودش یا خانواده اش می رساند. این ماده کلیدی است و مجازات تهدید به تجاوز، اگر منجر به عمل جنسی نشود، معمولاً ذیل آن قرار می گیرد.

مثلاً فرض کنید کسی به شما پیامک می زند که اگر فلان کار را نکنی، عکس های خصوصی ات را پخش می کنم. یا اگر با من رابطه برقرار نکنی، آبرو و حیثیتت را می برم. این ها مصادیق تهدید عام هستند. نکته مهم اینجاست که برای تحقق این جرم، لازم نیست حتماً آن تهدید عملی شود؛ صرفِ تهدید و ایجاد ترس کافی است. حتی اگر تهدیدکننده هیچ عکس یا فیلمی از شما نداشته باشد، اما با حرف هایش شما را بترساند، باز هم این جرم می تواند محقق شود. مجازات تهدید ساده بر اساس ماده 669، معمولاً شلاق تعزیری (تا 74 ضربه) یا حبس (از یک ماه تا یک سال) است که قاضی با توجه به شرایط پرونده، یکی از این ها را تعیین می کند.

نقش تهدید به عنوان مقدمه یا عنصر اکراه در جرایم جنسی حدی و تعزیری

تهدید، نقش خیلی مهمی در تبدیل یک عمل جنسی با رضایت به یک عمل به عنف (یعنی با زور و اجبار) دارد. اگر کسی تحت تأثیر تهدید شدید و جدی، مجبور به انجام عملی جنسی شود که به آن رضایت قلبی ندارد، حتی اگر در ظاهر مقاومتی نشان ندهد، آن عمل جنسی به عنف تلقی می شود. در این حالت، تهدید به عنوان عاملی برای سلب اراده و ایجاد اجبار عمل کرده و می تواند مجازات های بسیار سنگین تری را برای تهدیدکننده به دنبال داشته باشد. اینجاست که تهدید جنسی دیگر یک جرم ساده نیست، بلکه مقدمه ای برای یک جرم بزرگ تر محسوب می شود. در این شرایط، قربانی به دلیل اکراه یا اجبار، از مجازات تبرئه خواهد شد.

تهدید به تجاوز از طریق سوءاستفاده از آثار سمعی و بصری: ماده 4 قانون مربوطه

یکی از مهم ترین و صریح ترین مواد قانونی که به موضوع تهدید جنسی و به نوعی جرم تهدید به تجاوز نزدیک است، ماده 4 قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت های غیرمجاز می نمایند، مصوب 1386 است. این ماده، دقیقاً به شرایطی می پردازد که یک نفر با استفاده از فیلم و عکس خصوصی شما را تهدید به انجام عمل جنسی می کند. این قانون، یک ابزار قانونی بسیار قوی برای قربانیانی است که از این طریق مورد سوءاستفاده قرار می گیرند. این مورد، مصداق بارز تهدید به افشای عکس خصوصی یا تهدید به سوءاستفاده جنسی است.

ارکان و شرایط تحقق این جرم

برای اینکه این جرم طبق ماده 4 محقق شود، چند شرط اصلی لازم است که باید به دقت بررسی شوند:

1. تهیه آثار مبتذل یا مستهجن از بزه دیده:

   اولین قدم این است که فرد تهدیدکننده، فیلم یا عکس هایی داشته باشد که از بزه دیده (شما) تهیه شده اند و این آثار باید مبتذل یا مستهجن باشند. حالا چطور این آثار به دست او رسیده؟ فرقی نمی کند! ممکن است خودش در یک رابطه قبلی با رضایت از شما فیلم و عکس گرفته باشد، یا مثلاً دوست شما این کار را کرده باشد و فیلم ها به دست تهدیدکننده رسیده باشد. حتی اگر خود بزه دیده این آثار را تهیه کرده و به نحوی به دست تهدیدکننده افتاده باشد (مثلاً هک شدن گوشی یا کامپیوتر)، باز هم شرایط اولیه فراهم است. مهم این است که آن فیلم یا عکس، مربوط به خود بزه دیده باشد. اگر کسی شما را با فیلم مادر یا خواهرتان تهدید کند، این ماده شامل حالش نمی شود و جرم با عنوان دیگری (مثلاً ماده 669) پیگیری خواهد شد.

2. تعریف آثار مبتذل و مستهجن:

   قانون برای این واژه ها تعریف مشخصی دارد:

   • آثار مستهجن: به آثاری گفته می شود که محتوای آن نمایش برهنگی زن و مرد و یا اندام تناسلی و یا نمایش آمیزش جنسی باشد (طبق تبصره 5 بند الف ماده 2 قانون مذکور).
   • آثار مبتذل: به آثاری اطلاق می گردد که دارای صحنه ها و صور قبیح مخالف شریعت و اخلاق اسلامی را تبلیغ و نتیجه گیری کند (طبق تبصره 1 بند ب ماده 3 قانون اخیرالذکر).

   پس هر عکسی که کمی نامتعارف باشد، مبتذل یا مستهجن محسوب نمی شود. مثلاً اگر کسی شما را با عکسی که در آن حجاب ندارید، اما پوشش کامل دارید تهدید کند و با تهدید به انتشار آن، شما را وادار به عمل جنسی کند، این مورد شامل ماده 4 نمی شود. این مورد، یکی از نکات مهم در تفاوت تهدید ساده و تهدید به عمل جنسی است که باید توسط وکیل جرایم جنسی بررسی شود.

3. تهدید به افشا یا انتشار آثار مزبور:

   شرط بعدی این است که تهدیدکننده صراحتاً یا تلویحاً شما را تهدید به افشا یا انتشار این آثار کند. مهم نیست که واقعاً این کار را بکند یا نه؛ صرف تهدید به این عمل کافی است.

4. نتیجه مجرمانه (انجام عمل جنسی):

   اینجای کار مهم می شود؛ تهدید باید منجر به انجام عملی جنسی شود. یعنی اگر فقط تهدید کند و شما نپذیرید و هیچ عمل جنسی صورت نگیرد، این ماده شامل حال او نمی شود و باید جرم را از طریق ماده 669 پیگیری کنید. عمل جنسی که نتیجه جرم است، می تواند شامل این موارد باشد:

   • زنا: (رابطه جنسی کامل) که در این صورت مجازات زنای به عنف و تهدید (اعدام) در انتظار اوست.
   • لواط، تفخیذ یا مساحقه: (سایر جرایم جنسی حدی) که مجازات حدی آن جرم را در پی خواهد داشت.
   • روابط نامشروع تعزیری: (مثل بوسیدن، بغل کردن و…) که مجازات آن 99 ضربه شلاق تعزیری است.
5. عنصر روانی جرم (قصد و آگاهی):

   فرد تهدیدکننده باید از مبتذل یا مستهجن بودن آثار، مربوط بودن آن ها به بزه دیده، قصد تهدید و همچنین قصد انجام عمل جنسی آگاه باشد. یعنی این کار را با علم و آگاهی کامل انجام دهد. این شامل عنصر مادی و معنوی تهدید جنسی می شود.

یکی از پیچیدگی های جرم تهدید به تجاوز این است که عنوان مستقلی در قانون ندارد، اما از طریق تلفیق ماده 669 قانون مجازات اسلامی (تهدید عام) و ماده 4 قانون سمعی و بصری (تهدید با استفاده از فیلم و عکس) قابل پیگیری جدی و با مجازات های سنگین است.

مجازات جرم تهدید به تجاوز: بسته به نوع تهدید و نتیجه چه فرقی می کند؟

همانطور که گفتیم، جرم تهدید به تجاوز یک عنوان کلی است و مجازات تهدید به تجاوز به این بستگی دارد که تهدیدکننده چه کاری انجام داده و آیا تهدیدش منجر به نتیجه ای شده یا نه. بیایید جزئی تر بررسی کنیم:

الف) اگر تهدید به تجاوز منجر به زنای به عنف شود:

اگر کسی با تهدید شما به افشای آبرویتان، پخش عکس های خصوصی یا هر نوع تهدید جدی دیگری، شما را وادار به انجام زنا (رابطه جنسی کامل) کند، اینجا عمل او زنای به عنف محسوب می شود. «عنف» یعنی زور و اجبار، که در این حالت، تهدید به جای نیروی فیزیکی، زور روانی وارد کرده است. مجازات زنای به عنف در قوانین ما بسیار سنگین و اعدام است. نکته مهم اینجاست که حتی اگر شما در ظاهر مقاومتی نکنید اما از روی ترس و اجبار تسلیم شده باشید، باز هم این عمل به عنف تلقی می شود و شما از هرگونه مجازات تبرئه خواهید شد.

ب) اگر تهدید به تجاوز منجر به لواط به عنف یا تفخیذ به عنف شود:

مشابه مورد قبل، اگر تهدید منجر به انجام لواط (رابطه جنسی مقعدی میان دو مرد) یا تفخیذ (قرار دادن آلت تناسلی مردانه بین ران های مرد دیگر) شود، مجازات حدی این جرایم اعمال می شود که می تواند اعدام (برای لواط به عنف) یا شلاق باشد. در این موارد هم، اجبار ناشی از تهدید، جرم را از حالت رضایت خارج کرده و مجازات های حدی را در پی دارد.

ج) اگر تهدید به تجاوز منجر به روابط نامشروع تعزیری شود:

گاهی اوقات، تهدیدکننده موفق به انجام زنا یا لواط نمی شود، اما شما را وادار به انجام کارهایی مثل بوسیدن، بغل کردن، لمس کردن و یا کنار هم خوابیدن (که اصطلاحاً به آن روابط نامشروع مادون زنا یا روابط نامشروع تعزیری می گویند) می کند. در این حالت، مجازات تهدیدکننده 99 ضربه شلاق تعزیری است. این مجازات، برای مجازات تهدید به آبروریزی برای سوءاستفاده جنسی در مواردی که منجر به عمل جنسی تعزیری شود، اعمال می گردد.

د) اگر صرفاً تهدید به تجاوز صورت گیرد و منجر به هیچ عمل جنسی نشود:

اگر کسی شما را تهدید به تجاوز یا عمل جنسی کند، اما این تهدید به هر دلیلی (مقاومت شما، منصرف شدن تهدیدکننده و…) منجر به هیچ عمل جنسی نشود، در این صورت جرم او ذیل ماده 669 قانون مجازات اسلامی (تهدید عام) بررسی می شود. همانطور که قبلاً گفتیم، مجازات این جرم، شلاق تا 74 ضربه یا حبس از یک ماه تا یک سال خواهد بود.

نحوه شکایت و پیگیری حقوقی تهدید به تجاوز: قدم به قدم

مواجهه با تهدید جنسی، تجربه بسیار تلخی است و شاید در آن لحظه نتوانید درست فکر کنید. اما فراموش نکنید که شما تنها نیستید و قانون از شما حمایت می کند. مهم ترین کار این است که ترس را کنار بگذارید و به فکر پیگیری قانونی باشید. مراحل کلی شکایت از تهدید به تجاوز به این صورت است:

مراحل اولیه و اهمیت جمع آوری مدارک

1. مراجعه به کلانتری یا دادسرا:

اولین قدم این است که به نزدیک ترین کلانتری محل وقوع جرم یا دادسرای محل سکونتتان مراجعه کنید. حتی اگر نمی دانید دقیقاً چه جرمی رخ داده، می توانید با مراجعه به این مراجع، موضوع را شرح دهید تا راهنمایی تان کنند.

2. تنظیم شکواییه:

در دادسرا یا کلانتری، باید یک شکواییه تنظیم کنید. در شکواییه باید جزئیات کامل ماجرا را با دقت و صداقت توضیح دهید. زمان، مکان، نحوه تهدید، محتوای تهدید و هر اطلاعات دیگری که به روشن شدن موضوع کمک می کند، باید ذکر شود. اگر در تنظیم شکواییه مشکل داشتید، می توانید از کارمندان دادسرا یا وکیل جرایم جنسی کمک بگیرید.

3. مشاوره با وکیل متخصص:

این قدم، حیاتی ترین بخش است. پرونده های مربوط به تهدید جنسی و سوءاستفاده جنسی بسیار پیچیده و حساس هستند و یک وکیل جرایم جنسی متخصص می تواند شما را از ابتدا تا انتها راهنمایی کند. وکیل می داند چه مدارکی نیاز است، چطور باید شکواییه را تنظیم کرد، در مراحل بازپرسی و دادگاه چه اقداماتی لازم است و چطور باید از حقوق شما دفاع کند.

مدارک و شواهد لازم برای اثبات تهدید

هرچه مدارک لازم برای شکایت از تهدید جنسی شما قوی تر باشد، مسیر پیگیری راحت تر و نتیجه بخش تر خواهد بود. سعی کنید تمام چیزهایی که دارید را جمع آوری کنید:

• پیامک ها، ایمیل ها، چت ها: هرگونه پیام متنی، تصویری یا صوتی که حاوی تهدید باشد را ذخیره کنید. از صفحه چت ها اسکرین شات بگیرید و اگر لازم شد، از گوشی خود فیلم بگیرید تا زمان و تاریخ پیام ها مشخص باشد.
• فایل های صوتی و تصویری: اگر تهدید از طریق تماس تلفنی یا ویدئو انجام شده، در صورت امکان آن را ضبط کنید. البته در مورد ضبط مکالمات، قوانین خاصی وجود دارد که بهتر است با وکیل خود مشورت کنید.
• شهادت شهود: در صورت وجود، شهادت شاهدان عینی یا افرادی که از تهدید اطلاع دارند، می تواند بسیار کمک کننده باشد.
• گزارش پزشکی قانونی: اگر تهدید منجر به انجام عمل جنسی شده یا آسیب جسمی به شما وارد شده است، حتماً و در اسرع وقت به پزشکی قانونی مراجعه کنید تا گزارش تهیه شود. این گزارش یکی از قوی ترین مدارک در پرونده های جنسی و در دفاع از حقوق قربانی تجاوز است.

غیرقابل گذشت بودن برخی جرایم و مراجع رسیدگی

خیلی از جرایم جنسی، و همچنین جرایم مرتبط با سوءاستفاده از آثار سمعی و بصری (طبق ماده 4)، جزو جرایم غیرقابل گذشت هستند. این یعنی حتی اگر شاکی (قربانی) رضایت دهد، تعقیب قضایی و رسیدگی به جرم متوقف نمی شود و دادستان موظف است پرونده را تا صدور حکم نهایی پیگیری کند. این ویژگی برای حمایت بیشتر از قربانیان در نظر گرفته شده است.

مراجع رسیدگی به این جرایم هم متفاوت است:

• دادگاه کیفری یک: برای جرایم سنگینی مثل زنای به عنف و لواط به عنف.
• دادگاه انقلاب: برای جرایمی که مربوط به ماده 4 قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت های غیرمجاز می نمایند، باشد.
• دادگاه کیفری دو: برای تهدیدات عام (ماده 669 قانون مجازات اسلامی (تهدید ساده)) و روابط نامشروع تعزیری.

هرگز مدارک و شواهد مربوط به تهدید را دست کم نگیرید؛ یک پیامک ساده یا یک اسکرین شات می تواند کلید اثبات جرم و دفاع از حقوق شما باشد.

راهکارهای پیشگیری و حفاظت از خود در برابر تهدیدات جنسی

پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. در دنیای امروز که ارتباطات آنلاین و فضای مجازی بخش بزرگی از زندگی ما را تشکیل می دهد، رعایت نکات ایمنی برای حفاظت از حریم خصوصی خودمان، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هیچکس دوست ندارد مورد تهدید جنسی قرار بگیرد، اما با رعایت چند نکته ساده می توانیم تا حد زیادی از این خطرات دوری کنیم:

1. حفظ حریم خصوصی در فضای مجازی:

   مهم ترین اصل! هرگز اطلاعات شخصی، عکس ها یا فیلم های خصوصی خودتان را با افراد ناشناس یا حتی نیمه شناس به اشتراک نگذارید. فضای مجازی جایی برای اعتماد بی جا نیست. تنظیمات حریم خصوصی شبکه های اجتماعی تان را چک کنید و مطمئن شوید فقط کسانی که می خواهید، به اطلاعات شما دسترسی دارند.

2. عدم به اشتراک گذاری محتوای خصوصی:

   حتی اگر به کسی اعتماد کامل دارید، در فرستادن عکس یا فیلم های خصوصی احتیاط کنید. متاسفانه، خیلی از پرونده های تهدید به افشای عکس خصوصی از همین جا شروع می شوند؛ وقتی یک رابطه دوستانه یا عاطفی به مشکل می خورد و طرف مقابل از محتوای خصوصی برای سوءاستفاده استفاده می کند.

3. آگاهی از خطرات و رفتارهای مشکوک:

   اگر کسی شروع به رفتارهای کنترل گرانه، درخواست های نامعقول یا تهدیدآمیز کرد، این ها نشانه های خطر هستند. هوشیار باشید و به غرایز خود اعتماد کنید. اگر حس می کنید چیزی درست نیست، حتماً از یک فرد مورد اعتماد یا متخصص کمک بگیرید.

4. اهمیت آموزش و فرهنگ سازی:

   صحبت کردن در مورد این مسائل، چه در خانواده و چه در جامعه، می تواند به افزایش آگاهی و کاهش تابوها کمک کند. کودکان و نوجوانان را در مورد خطرات فضای مجازی و اهمیت حفظ حریم خصوصی آموزش دهید.

5. استفاده از رمزهای قوی و به روزرسانی نرم افزارها:

   برای همه دستگاه های دیجیتال خود (تلفن همراه، کامپیوتر، حساب های کاربری) از رمزهای عبور قوی و متفاوت استفاده کنید و آن ها را مرتباً تغییر دهید. نرم افزارها و سیستم عامل های خود را همیشه به روز نگه دارید تا از جدیدترین محافظت های امنیتی بهره مند شوید و جلوی دسترسی های غیرمجاز را بگیرید.

یادتان باشد، با یک وکیل جرایم جنسی معتبر هم می توانید در مورد روش های پیشگیری و قانون تهدید به تجاوز بیشتر مشورت کنید.

نتیجه گیری: با آگاهی و شجاعت از حقوق خود دفاع کنید

در این مقاله، سعی کردیم با هم پیچیدگی های موضوع جرم تهدید به تجاوز را در قوانین ایران بررسی کنیم. دیدیم که هرچند عنوان صریحی برای آن وجود ندارد، اما قانون گذار با مواد مختلفی مثل ماده 669 قانون مجازات اسلامی برای تهدیدات عام و ماده 4 قانون سمعی و بصری برای تهدید با استفاده از فیلم و عکس، این دست جرایم را تحت پوشش قرار داده و مجازات های بسیار سنگینی هم برای آن ها در نظر گرفته است. از شلاق تا حبس و حتی اعدام، همه بسته به شدت و نتیجه تهدید، در انتظار مجرمان است.

فهمیدیم که تهدید جنسی یا تهدید به سوءاستفاده جنسی، یک رفتار غیرقابل قبول و مجرمانه است و هیچ کس حق ندارد با استفاده از زور، ترس یا فشار روانی، دیگری را وادار به انجام عملی کند که به آن رضایت ندارد. مهم ترین پیام این مقاله این است: شجاع باشید و از حقوق خود دفاع کنید. اگر خدای ناکرده شما یا اطرافیانتان با چنین شرایطی مواجه شدید، اولین و بهترین کار این است که سکوت نکنید و موضوع را با یک فرد معتمد و سپس با یک وکیل جرایم جنسی در میان بگذارید. مشاوره حقوقی متخصص، راهگشای شما در این مسیر دشوار خواهد بود و به شما کمک می کند تا با آگاهی کامل، بهترین تصمیم را برای پیگیری پرونده تان بگیرید.

یادتان باشد، قانون تهدید به تجاوز پشت شماست و با پیگیری صحیح، می توانید مجرم را به سزای عملش برسانید و از تکرار چنین اتفاقاتی جلوگیری کنید.