خلاصه کتاب لیز خوردن روی شادی ( نویسنده دنیل گیلبرت )

کتاب «لیز خوردن روی شادی» اثر دنیل گیلبرت، روانشناس برجسته، به ما می گوید که چرا اغلب اوقات در پیش بینی آنچه واقعاً در آینده خوشحالمان می کند، اشتباه می کنیم. گیلبرت با رویکردی علمی، فریب های مغز در تصور آینده و ناتوانی ما در تشخیص منابع واقعی شادی را برملا می کند. این کتاب فقط یک راهنمای خودیاری نیست، بلکه سفری جذاب به عمق ذهن انسان است تا بفهمیم خوشبختی چیست و چرا دست نیافتنی به نظر می رسد.

مقدمه: توهم شادی؛ سفری به اعماق ذهن برای درک خوشبختی

بچه ها، بیایید یک سفر جذاب و متفاوت رو شروع کنیم! تا حالا شده به این فکر کنید که چرا هر چی بیشتر دنبال شادی می گردیم، بیشتر ازمون فرار می کنه؟ چرا چیزی که فکر می کردیم خوشبختمون می کنه، وقتی بهش می رسیم اونقدر که انتظار داشتیم هیجان انگیز نیست؟ خب، دنیل گیلبرت، یک روانشناس خفن و کاردرست از دانشگاه هاروارد، تو کتاب بی نظیرش به اسم «لیز خوردن روی شادی» (Stumbling on Happiness) دقیقاً همین سؤال ها رو مطرح می کنه و جواب های خیلی جالبی بهشون میده. این کتاب رو اصلاً نمی تونید تو دسته کتاب های «۵ قدم تا خوشبختی» بذارید، چون گیلبرت مثل یک دانشمند واقعی، با کلی تحقیق و آزمایش علمی، به ما نشون میده که چرا مغز ما این قدر تو پیش بینی آینده و حس خوشبختی، «سوت می زنه»!

گیلبرت با یه لحن بامزه و پر از مثال های جذاب، ما رو با خودش همراه می کنه تا به این توهم بزرگ که اسمش «شادی» هست، از یه زاویه کاملاً جدید نگاه کنیم. هدف اصلیش این نیست که بهتون بگه چطوری شاد باشید، بلکه می خواد بهتون یاد بده که چطوری خودتون و مغزتون رو بهتر بشناسید تا انتظارات واقعی تری از آینده و شادی داشته باشید. پس کمربندها رو ببندید که قراره وارد دنیای پیچیده اما جذاب ذهن خودمون بشیم! این کتاب یه جورایی مثل یه کشف علمی خودمونی می مونه که باعث میشه از این به بعد، به انتخاب هاتون و احساساتتون جور دیگه ای نگاه کنید.

بخش اول: آینده نگری – سفری خیالی به زمان دیگر

مفهوم آینده نگری (Prospection): توانایی عجیب مغز ما

فکرشو بکنید، تنها موجودی که می تونه بشینه و به آینده فکر کنه، ما انسان ها هستیم! یعنی الان نشستیم تو خونه و داریم فکر می کنیم فردا چی بخوریم، سال دیگه کجا بریم سفر، یا حتی ۲۰ سال دیگه قراره چی بشیم. دنیل گیلبرت به این توانایی منحصر به فرد میگه «آینده نگری» (Prospection). این اصلاً چیز کوچیکی نیست، بقیه موجودات تو لحظه زندگی می کنن، اما ما یه ماشین زمان تو سرمون داریم! این قابلیت، ما رو از بقیه حیوانات متمایز می کنه و همین باعث شده که بتونیم برنامه ریزی کنیم، پیشرفت کنیم و تمدن بسازیم.

این «ماشین زمان» یا همون «ماشین پیش بینی» که گیلبرت بهش اشاره می کنه، قسمت جلویی مغز ماست، یعنی لوب پیشانی. این بخش، کارش ساختن تصورات و سناریوهای مختلف از آینده ست. مثلاً وقتی فکر می کنی اگه ماشین جدید بخری چقدر خوشحال میشی، یا اگه فلان شغل رو پیدا کنی چه زندگی رویایی ای خواهی داشت، این لوب پیشانی هست که داره برات «فیلم» می سازه! این فیلم ها اونقدر واقعی به نظر میان که آدم باور می کنه دقیقاً همون چیزی که تو ذهنش داره، اتفاق میفته و حس همونیه که الان داره تصورش می کنه.

شکاف بین تصور و تجربه: چرا انتظاراتمون با واقعیت نمی خونه؟

حالا مشکل از کجا شروع میشه؟ از همین جا! تصور و خیال پردازی خیلی قشنگه، اما یه شکاف بزرگ بین اون چیزی که تو ذهنمون از آینده می سازیم و اون چیزی که واقعاً تجربه می کنیم وجود داره. مثلاً فرض کنین شب عروسیتونه، ماه عسل رفتید، فکر می کنید دیگه تا ابد خوشبخت ترین آدم روی زمینید. چند سال بعد، می بینید زندگی اونقدرها هم که تو اون شب رویایی تصور می کردید، پر از قلب و گل سرخ نیست! یا شغلی که براش له له می زدید، وقتی بهش می رسید، می بینید پر از چالش و استرس های خودشه. این اتفاقیه که برای خیلی ها می افته و حسابی آدمو سرخورده می کنه.

گیلبرت میگه ما تو پیش بینی احساسات آینده مون حسابی می لنگیم. این ربطی به اینکه چقدر باهوشید نداره، یک خطای ذهنی همگانیه. انگار مغز ما یه سری فیلتر داره که چیزای منفی رو تو تصورات آینده فیلتر می کنه و فقط چیزای قشنگ رو نشونمون میده. به همین دلیله که وقتی به اون آینده ای که خیال پردازی کردیم می رسیم، حس می کنیم سر ما کلاه رفته و اون شادی واقعی که انتظار داشتیم رو پیدا نمی کنیم. این شکاف بین واقعیت و خیال، خودش یه مانع بزرگه تو مسیر رسیدن به رضایت و خوشبختی واقعی.

مثال های روزمره زیادی این خطای پیش بینی رو نشون میده. از خرید یه گوشی جدید که فکر می کردیم زندگیمون رو متحول می کنه، تا رفتن به یه رستوران گرون که توقع داشتیم بهترین تجربه ی غذاییمون باشه، ولی در نهایت فقط «خوب» بود. گیلبرت با بررسی این موارد نشون میده که چطور مغز ما همیشه تو پیش بینی هایش دچار نقص میشه و این نقص، اتفاقاً یه الگوی ثابت داره.

بخش دوم: ذهنیت – چشم انداز از اینجا و نگاه از بیرون

محدودیت های دیدگاه اول شخص: شادی یک حس کاملاً شخصیه

شادی و خوشبختی یه چیز کاملاً شخصیه، مثل درد. من نمی تونم دقیقاً بفهمم وقتی شما خوشحالید چه حسی دارید و شما هم نمی تونید حس منو تجربه کنید. این «محدودیت دیدگاه اول شخص» یکی از دلایل اصلیه که پیش بینی شادی تو آینده رو سخت می کنه. ما معمولاً با «چشم انداز از اینجا» به آینده نگاه می کنیم. یعنی چی؟ یعنی حالت عاطفی و تجربیات فعلی مون رو می گیریم و پرت می کنیم تو آینده.

مثلاً اگه الان گرسنه ای، فکر می کنی خوردن یه غذای خوشمزه تو آینده، اوج خوشبختیه. اما وقتی سیر میشی، همون غذا دیگه اونقدر برات جذاب نیست. مغز ما تو این وضعیت، حال و هوای فعلی رو به آینده تعمیم میده و همین باعث میشه پیش بینی هامون دقیق نباشه. این مشکل باعث میشه که تصمیم هایی بگیریم که در لحظه گرفتن اون تصمیم، برامون هیجان انگیز به نظر میاد، ولی وقتی واقعاً بهش می رسیم، اصلاً اون حس و حال رو نداره.

این یعنی چی؟ یعنی ما نمی تونیم از «پوست» آینده مون بیرون بیایم و با دید همون آدم آینده به مسائل نگاه کنیم. ما همیشه از «چشم انداز امروز» به فردا نگاه می کنیم و این بزرگترین ایراد ماشین پیش بینی ذهنمونه.

از بیرون نگاه کردن: چرا مشورت با بقیه مهمه؟

گیلبرت میگه برای اینکه پیش بینی های بهتری از شادی آینده داشته باشیم، لازمه گاهی اوقات «از بیرون نگاه کنیم». یعنی چی؟ یعنی به جای اینکه فقط به حس و حال خودمون تو لحظه تکیه کنیم، به تجربه بقیه آدم ها هم توجه کنیم. مثلاً اگه می خوای بدونی ازدواج چقدر آدمو خوشحال می کنه، به جای اینکه فقط به رویاهای خودت بچسبی، با کسایی که ازدواج کردن حرف بزن. اونایی که شبیه شما هستن و مسیرهای مشابهی رو رفتن.

این کار کمک می کنه یه دید واقع بینانه تر به دست بیاریم و کمتر قربانی خطای دیدگاه اول شخص بشیم. انگار داری از تجربیات بقیه به عنوان یه میانبر استفاده می کنی تا مسیر درست تری رو برای رسیدن به شادی پیدا کنی. خیلی وقت ها حرف زدن با کسی که مسیر مشابهی رو رفته، می تونه کلی چراغ راه باشه و ما رو از سقوط تو دام انتظارات اشتباه نجات بده. گیلبرت این رو یه راه حل کلیدی برای نزدیک شدن به پیش بینی های درست تر می دونه.

تصور کنید می خواید یه شغل جدید رو شروع کنید. به جای اینکه فقط به درآمد و موقعیت فکر کنید، با کسایی که تو اون شغل هستن صحبت کنید. از چالش ها، سختی ها و لحظات خوششون بپرسید. این اطلاعات واقعی، خیلی بیشتر از خیال پردازی های خودتون، بهتون کمک می کنه تا بفهمید آیا واقعاً اون شغل برای شما شادی آور خواهد بود یا نه.

بخش سوم: واقع گرایی – در نقطه کور ذهن

نقص سیستم فیلترینگ مغز: چرا منابع واقعی شادی رو نمی بینیم؟

شاید فکر کنید مغز ما یه فیلتر عالی برای درک واقعیت داره، اما دنیل گیلبرت میگه اتفاقاً تو پیش بینی آینده، این سیستم فیلترینگ حسابی مشکل داره. ما تو یه «نقطه کور ذهن» گیر می کنیم و نمی تونیم منابع واقعی شادی رو به درستی تشخیص بدیم. انگار یه عینک اشتباهی زدیم که فقط چیزای خاصی رو بهمون نشون میده. این نقطه ی کور، باعث میشه اطلاعات مهم رو نادیده بگیریم یا تحریف کنیم.

مثلاً وقتی به یه اتفاق خوب تو آینده فکر می کنیم، مغز ما به طور ناخودآگاه جزئیات ناخوشایند یا کمتر جذاب رو از اون تصور حذف می کنه. مثلاً وقتی فکر می کنی بری سفر، فقط به ساحل آفتابی و تفریحاتش فکر می کنی، نه به خستگی راه، هزینه های اضافی، یا حتی گم شدن چمدون! این حذف جزئیات یکی از بزرگترین خطاهای شناختی ماست که باعث میشه آینده رو از چیزی که هست، خیلی بهتر تصور کنیم.

همین نقص فیلترینگ باعث میشه که ما تو دام تبلیغات و وعده های فریبنده هم بیفتیم. همیشه فکر می کنیم خرید فلان چیز، یا رسیدن به فلان موقعیت اجتماعی، حتماً ما رو خوشحال می کنه، چون مغزمون فقط تصویرهای مثبت رو از اون ماجرا بهمون نشون میده.

سگ شکاری سکوت (Filling-in): مغز ما خالق وهمه!

یکی از پدیده های جالبی که گیلبرت بهش اشاره می کنه، «سگ شکاری سکوت» یا همون Filling-in هست. مغز ما عاشق پر کردن خلاءهاست. وقتی اطلاعات کافی از یه چیزی نداره، به جای اینکه بگه «نمی دونم»، شروع می کنه به ساختن و پر کردن اون جاهای خالی با اطلاعاتی که خودش فکر می کنه درسته، معمولاً هم با چیزای مثبت و مطلوب! این یعنی که ذهنمون یه جورایی «سگ شکاری سکوت» میشه که هر جایی رو که خالی می بینه، با اطلاعاتی که به نفع ماست پر می کنه.

این یعنی چی؟ یعنی اگه یه تصویر ناقص از آینده تو ذهنت داری، مغزت میاد و با فانتزی ها و آرزوهای خودت اون رو کامل می کنه. نتیجه اش این میشه که یه تصویر خیالی و غیرواقعی از شادی آینده می سازی که وقتی بهش می رسی، می بینی اصلاً اون چیزی نیست که تو ذهنت بود. این مکانیزم، ما رو تو یه چرخه بی پایان انتظارات کاذب و ناامیدی گیر میندازه. این تله ای شیرینه که مغز برای خودش و ما می سازه تا همیشه احساس خوبی از آینده داشته باشیم، حتی اگه واقعی نباشه.

«مغز ما میلیون ها تصویر لحظه ای می گیرد، میلیون ها صدا را ضبط می کند، و به آن بو، مزه، بافت، بعد سوم فضایی، توالی زمانی، تفسیرِ مداوم درحال اجرا را هم اضافه کنید. مغز این کار را در تمام روز، هر روز، طی سال ها انجام داده است و این بازنمایی ها از دنیا در بانک حافظه ای ذخیره می شود که به نظر می رسد هرگز لبریز نمی شود…»

گیلبرت میگه این پر کردن اطلاعات ناقص توسط مغز، شبیه کاریه که یه جادوگر انجام میده. اینقدر سریع و بی سروصدا اتفاق میفته که ما فکر می کنیم تمام اطلاعات از اولش تو ذهنمون بوده، در حالی که مغز خودمون اونها رو ساخته و پرداخته کرده.

بخش چهارم: حال گرایی – آینده ای که اکنون شکل می گیرد

تاثیر وضعیت کنونی بر تصور آینده: اسیر لحظه ایم!

فکر می کنید وقتی به آینده فکر می کنید، کاملاً منطقی و بی طرف هستید؟ نه خیر! دنیل گیلبرت میگه که وضعیت کنونی ما، یعنی احساسات، نیازها، و شرایطی که همین الان توش هستیم، خیلی تأثیر می ذاره رو تصویری که از آینده داریم. انگار یه عینک رنگی زدیم و آینده رو از پشت اون عینک می بینیم. این پدیده رو گیلبرت «حال گرایی» (Presentism) می نامد.

مثلاً اگه الان خیلی خسته ای و گرسنه، احتمالاً فکر می کنی خواب و غذا اوج لذته و اگه تو آینده هم همین ها رو داشته باشی، خوشبخت ترین آدم دنیایی. اما وقتی از اون وضعیت خارج میشی، دیگه اونقدر هم برات هیجان انگیز نیست. مغز ما نمی تونه خودش رو از لحظه حال جدا کنه و همین میشه که پیش بینی هامون از شادی آینده حسابی خطا میره. این یعنی ما همیشه آینده رو با رنگ و بوی الان خودمون می بینیم، نه با واقعیت های اون زمان.

این مشکل فقط محدود به احساسات نیست. حتی اگه الان یه بیماری سخت داشته باشی، ممکنه فکر کنی اگه خوب بشی، دیگه هیچی تو دنیا نمی خوای و همیشه خوشحالی. اما وقتی سلامتیتو به دست میاری، باز هم خواسته های دیگه ای تو ذهنت شکل می گیره. این نشون میده که وضعیت کنونی، چقدر روی انتظارات ما از آینده سایه میندازه.

بمب های ساعتی: چرا شادی پایدار نیست؟

یکی از بزرگترین مشکلاتی که گیلبرت بهش اشاره می کنه، «بمب های ساعتی» یا همون پدیده سازگاری (Adaptation) هست. یادتونه وقتی یه چیز جدید می خریدید، چقدر ذوق زده بودید؟ چقدر براتون جذاب بود؟ اما بعد یه مدت، براتون عادی شد، نه؟ این همون سازگاریه. مغز ما خیلی زود به شرایط جدید، چه خوب چه بد، عادت می کنه. این عادت کردن مثل یه بمب ساعتی عمل می کنه که هیجان اولیه رو از بین میبره.

این یعنی چی؟ یعنی هر چقدر هم که یه چیزی خوب باشه و بهمون شادی بده، بعد یه مدت اون هیجان اولیه از بین میره و برامون عادی میشه. برای همین هم هست که گیلبرت میگه تکنولوژی و پیشرفت های مادی، اون شادی عمیق و پایدار رو به ارمغان نیاورده اند. ما همیشه دنبال چیزای جدیدیم، چون اون بمب ساعتی سازگاری، شادی های قبلی رو «خنثی» کرده. این پدیده نشون میده که خوشبختی پایدار، ربطی به جمع کردن چیزها نداره، چون همیشه چیزهای جدید و جذاب تری پیدا میشن که بعد یه مدت برامون عادی میشن.

دقیقا همین مکانیسم سازگاریه که باعث میشه خیلی از آدم ها بعد از رسیدن به اهداف بزرگشون، مثل ازدواج، خرید خونه رویاهاشون، یا رسیدن به شغل ایده آل، باز هم احساس خلأ و ناامیدی بکنن. اون شادی اولیه سریع فروکش می کنه و جای خودش رو به یه حس عادی بودن میده.

بخش پنجم: دلیل تراشی – بهشت صیقلی و مصون از واقعیت

مکانیسم ایمنی روان شناختی: مغز ما واقعیت رو بازسازی می کنه!

تصور کنید یه اتفاق خیلی بد براتون افتاده. ممکنه اولش حسابی ناراحت بشید، اما بعد یه مدت، مغزتون یه مکانیزم دفاعی فعال می کنه که گیلبرت بهش میگه «ایمنی روان شناختی». این مکانیسم چیکار می کنه؟ واقعیت رو «بازسازی» یا «تعدیل» می کنه تا حس خوشبختی شما رو حفظ کنه. این مکانیسم، بیشتر بعد از اتفاقات ناخوشایند به کار میفته.

مثلاً اگه یه شکست عشقی خوردی، بعد یه مدت به خودت میگی «لابد قسمت نبوده»، یا «فکر کنم اصلاً آدم مناسبی نبود». این دلیل تراشی ها به مغز کمک می کنه تا از اون موقعیت بد عبور کنه و حس بهتری داشته باشه. این یه جور فیلتره که اجازه نمیده شما برای مدت طولانی تو غم و غصه بمونید. این سیستم واقعاً شگفت انگیزه، چون به ما کمک می کنه با سختی ها کنار بیایم و به زندگی ادامه بدیم.

یه مثال دیگه: وقتی در یه قرعه کشی برنده نمی شید، مغزتون ممکنه شروع کنه به دلیل آوردن که شاید اگه برنده می شدم، پولش خوشبختی نمی آورد یا شاید زندگیم پیچیده تر می شد. اینها همه تلاش هایی از طرف مغزه تا ما رو از ناراحتی زیاد دور کنه.

بهشت صیقلی: تله ای شیرین!

حالا این مکانیسم ایمنی روان شناختی یه روی دیگه هم داره که گیلبرت بهش میگه «بهشت صیقلی». یعنی چی؟ یعنی مغز ما برای اینکه ما رو آروم کنه، حتی تو شرایطی که شاید اونقدرها هم خوب نیست، شروع می کنه به دلیل تراشی و مثبت سازی. مثلاً اگه یه ماشین قدیمی داری که دائم خراب میشه، مغزت شروع می کنه به گفتن: «خوبیش اینه که هزینه بیمه اش کمه!» یا «راحت میشه تو خیابونای شلوغ باهاش دور زد!» این یه جور خودفریبیه که باعث میشه ما تو شرایطی که شاید برامون ایده آل نیستن، گیر کنیم و فکر کنیم که همه چیز خوبه. این مصونیت از واقعیت، باعث میشه نتونیم به درستی مشکلاتمون رو ببینیم و برای حلشون قدم برداریم.

یکی دیگه از پدیده های مرتبط، Uniqueness Bias یا «تعصب منحصربه فرد بودن» هست. یعنی فکر می کنیم ما از خطاهای بقیه مصونیم! مثلاً می گیم «بله، بقیه ممکنه تو پیش بینی شادی اشتباه کنن، ولی من فرق دارم، من خودم رو می شناسم!» این تصور غلط باعث میشه کمتر از اشتباهات بقیه درس بگیریم و بیشتر تو دام خطاهای شناختی خودمون بیفتیم. این تله، باعث میشه که آدم ها کمتر دنبال راه حل های واقعی باشن و بیشتر به خودشون دروغ بگن.

گیلبرت توضیح میده که این بهشت صیقلی چطور باعث میشه که ما حتی وقتی انتخاب های بدی می کنیم، یا تو شرایط سختی گیر می کنیم، باز هم توجیه هایی برای خودمون بتراشیم تا حس کنیم داریم بهترین کار رو می کنیم. این مکانیسم اگرچه در لحظه آرامش بخشه، اما در بلندمدت مانع از یادگیری و پیشرفت ما میشه.

بخش ششم: اصلاح پذیری – درس هایی از فردا

محدودیت های یادگیری از تجربه شخصی: چرا گذشته چراغ راه آینده نیست؟

خب، حالا شاید بپرسید اگه مغز ما اینقدر تو پیش بینی آینده مشکل داره، چرا از تجربه های گذشته درس نمی گیریم؟ مشکل اینجاست که یادگیری از تجربه شخصی برای پیش بینی آینده، اونقدرها که فکر می کنیم، ساده نیست. هر بار که یه تجربه ای رو به یاد میاریم، مغز ما اونو یه جوری بازسازی می کنه. یعنی خاطراتمون دقیقاً همون چیزی نیستن که واقعاً اتفاق افتاده بودن.

گیلبرت میگه خاطرات ما بیشتر شبیه به یه نقاشی هستن تا یه عکس دقیق. مغز ما جزئیات رو پررنگ و کم رنگ می کنه، چیزایی رو حذف می کنه و حتی چیزایی رو اضافه می کنه. همین باعث میشه نتونیم از گذشته به درستی برای پیش بینی آینده استفاده کنیم. مثلاً ممکنه سختی های یه مسیر رو کم اهمیت جلوه بدیم یا لذت های یه اتفاق رو بیش از حد بزرگ کنیم. این تحریف خاطرات، مانع از یادگیری واقعی میشه.

به خاطر همین نقص در بازسازی خاطراته که ما مدام اشتباهات مشابه رو تکرار می کنیم و فکر می کنیم این بار فرق داره، چون فراموش کردیم که دفعه پیش دقیقاً چه چیزی باعث شکست یا نارضایتی مون شد.

قدرت همسانی (Surrogation): چرا از بقیه درس بگیریم؟

حالا راهکار چیه؟ دنیل گیلبرت یه ایده خیلی جالب میده: «همسانی» (Surrogation). یعنی چی؟ یعنی به جای اینکه فقط به تجربه خودمون یا پیش بینی های اشتباه مغزمون تکیه کنیم، از تجربیات دیگران استفاده کنیم. منظور آدم هاییه که تو موقعیت های مشابه ما قرار گرفتن یا انتخاب های شبیه به ما کردن. این کار می تونه خیلی دقیق تر از پیش بینی های شخصی ما باشه.

مثلاً اگه نمی دونی خریدن یه خونه بزرگ چقدر تو رو شاد می کنه، به جای اینکه فقط به رویاهای خودت بچسبی، با چند نفر که خونه بزرگ دارن صحبت کن. ازشون بپرس چقدر خوشحالن، چه چالش هایی دارن و آیا اگه به عقب برگردن، باز هم همون تصمیم رو می گیرن؟ گیلبرت میگه الگوبرداری از تجربیات دیگران، به خصوص کسایی که شبیه خودمون هستن، می تونه خیلی دقیق تر از پیش بینی های شخصی ما باشه. این یه میانبر عالی برای رسیدن به شادی واقعی تره.

البته، گیلبرت هیچ وقت یه نسخه مشخص برای شاد زیستن نمی ده. اون فقط می خواد به ما نشون بده که مغز چطوری کار می کنه و چطوری ما رو فریب میده. با دونستن این خطاها، می تونیم واقع بینانه تر به آینده نگاه کنیم و انتخاب های بهتری داشته باشیم. «همسانی» این قدرت رو به ما میده که از هوش جمعی استفاده کنیم و از تله های ذهنی خودمون دور بمونیم.

نکوداشت ها و بازتاب های جهانی کتاب لیز خوردن روی شادی

بچه ها، این کتاب الکی معروف نشده ها! «لیز خوردن روی شادی» حسابی سر و صدا کرده و جایزه های مهمی هم برده. مثلاً تو سال ۲۰۰۷، جایزه بهترین کتاب علمی سال رو از انجمن سلطنتی انگلستان گرفت. این خودش نشون میده که با یه کتاب علمی و معتبر طرفیم.

خود پروفسور دنیل کانمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد (همون که تو کتاب «تفکر، سریع و آهسته» کلی حرف زدیم ازش)، درباره این کتاب گفته:

«این کتاب تأثیرگذار است و حسرت شما را بابت اینکه خود نویسنده ی آن نیستید برمی انگیزد. به ندرت اثری به وجود می آید که بتواند در حد کتاب لیز خوردن روی شادی به شما آموزش دهد و در عین حال سرگرم کننده نیز باشد.»

مجله تایم هم این کتاب رو «کتابی جذاب که به ما کمک می کند تا تلاش های خود را از مسیر نادرست خارج کرده و راه رسیدن به خوشبختی را بپیماییم» توصیف کرده. یعنی واقعاً یه کتاب معمولی نیست که سرسری ازش رد شید. این کتاب دیدگاه های خیلی از روانشناس ها و اقتصاددان ها رو درباره شادی و تصمیم گیری تغییر داده و به عنوان یه مرجع مهم تو این زمینه ها شناخته میشه. خیلی از کتاب های معروف که امروز در مورد خطاهای شناختی یا شادکامی می بینیم، از این اثر تاثیر گرفتن.

«نیو ساینتیست» هم این کتاب رو اینطور ستوده:

«سفری آگاهی بخش و بسیار سرگرم کننده از میان ضعف های تصور انسان.»

این بازتاب های مثبت نشون میده که چقدر ایده های دنیل گیلبرت تو جامعه علمی و بین عموم مردم، مورد توجه قرار گرفته و چه تاثیر بزرگی روی درک ما از مفهوم شادی و نحوه کارکرد مغز گذاشته.

کتاب لیز خوردن روی شادی برای چه کسانی ضروری است؟

اگه از اون دسته آدم هایی هستید که همیشه تو زندگیتون دنبال شادی بودید اما حس می کنید بهش نرسیدید، اگه همیشه سوال های بزرگ درباره خوشبختی تو ذهنتون دارید، یا اگه از کتاب های خودیاری سطحی خسته شدید و دنبال یه رویکرد علمی و عمیق تر هستید، این کتاب حسابی به کارتون میاد. این کتاب براتون مثل یه چشم بازکن می مونه!

این کتاب برای دانشجوهای روانشناسی، علوم شناختی، اقتصاد رفتاری، و هر کسی که می خواد بفهمه مغز انسان چطوری کار می کنه و چرا ما تو پیش بینی آینده مون این قدر اشتباه می کنیم، واقعاً ضروریه. یادتون باشه، این یه دستورالعمل گام به گام برای شاد زیستن نیست، بلکه یه تحلیل علمیه که به شما کمک می کنه با دید بازتری به خودتون و آینده نگاه کنید. پس اگه دوست دارید ذهن تون رو به چالش بکشید و چیزهای جدیدی یاد بگیرید، «لیز خوردن روی شادی» رو از دست ندید.

به طور خلاصه، این کتاب برای کسانی مناسبه که:

• به مباحث روانشناسی و چگونگی کارکرد مغز علاقه مندند.
• دنبال فهم علمی تر شادی و رضایت تو زندگی شون هستند.
• دنبال یه کتابی هستند که مفاهیم پیچیده رو با زبانی ساده و طنزآمیز توضیح بده.
• از کتاب های خودیاری سنتی خسته شدن و می خوان دیدگاه متفاوتی رو تجربه کنن.

نتیجه گیری: نگاهی واقع بینانه به شادی و آینده ای آگاهانه تر

خب، رسیدیم به آخر این سفر هیجان انگیز! کتاب «لیز خوردن روی شادی» دنیل گیلبرت یه جورایی عینک واقع بینی میزنه به چشم ما تا دنیا رو بهتر ببینیم، نه اون جور که دوست داریم باشه. پیام اصلی گیلبرت اینه که ما انسان ها تو پیش بینی اینکه چی تو آینده واقعاً خوشحالمون می کنه، خیلی ضعیفیم. مغز ما یه ماشین خیال پردازیه که همیشه تو تلاش برای ساختن یه آینده دل نشینه، اما این خیال پردازی ها همیشه با واقعیت نمی خونن.

ما تو خطاهای شناختی مثل حذف جزئیات منفی، پر کردن خلاءهای اطلاعاتی با چیزای مثبت، یا تعمیم دادن احساسات فعلی به آینده گیر می کنیم. حتی وقتی اتفاقات بد برامون میفته، مغزمون برای حفظ روحیه، واقعیت رو بازسازی می کنه.

گیلبرت به ما یاد میده که به جای اینکه فقط به تصورات خودمون تکیه کنیم، بهتره از تجربه بقیه استفاده کنیم (همون «همسانی»). هدفش این نیست که ما رو ناامید کنه، بلکه می خواد ما رو آگاه تر کنه. وقتی بدونیم مغزمون چطوری ما رو فریب میده، می تونیم تصمیم های بهتری بگیریم و انتظارات واقع بینانه تری از زندگی و شادی داشته باشیم. خلاصه که این کتاب یه تلنگر حسابی بهمون می زنه که کمتر تو رویاهامون غرق بشیم و بیشتر حواسمون به واقعیت و مکانیزم های پیچیده ذهن خودمون باشه. اینطوری شاید بتونیم واقعاً روی مسیر شادی «لیز نخوریم» و قدم هامون رو با اطمینان بیشتری برداریم.

درباره نویسنده: دنیل گیلبرت

دنیل گیلبرت، یه روانشناس اجتماعی خیلی معروف و استاد دانشگاه هاروارده. ایشون برای تحقیقات و تدریسش کلی جایزه مهم گرفته، مثل جایزه آموزشی «فی بتا کاپا»، کمک هزینه تحصیلی «گوگنهایم» و جایزه علمی انجمن روان شناسی آمریکا. این جوایز نشون دهنده تخصص و اعتبار علمی بالای ایشونه. کتاب «لیز خوردن روی شادی» که ما امروز درباره ش حرف زدیم، گل سرسبد کارای علمیشه و به بیش از ۵۰ زبان دنیا ترجمه شده و میلیون ها نسخه فروخته.

مقالات علمی گیلبرت تو نشریات معتبری مثل نیویورک تایمز، فوربس، سی ان ان و نیویورکر منتشر شده. حتی یه سریال تلویزیونی به اسم «زندگی احساسی» رو هم برای شبکه PBS کارگردانی کرده. کلاً میشه گفت آدم خیلی باسوادی تو زمینه روانشناسی و شناخت مغزه که تونسته مفاهیم پیچیده رو به زبون ساده و بامزه برای عموم مردم توضیح بده و دیدگاه خیلی ها رو درباره شادی و خوشبختی تغییر بده. اون تو کمبریج، ماساچوست زندگی می کنه.

درباره مترجم: ثمین صداقت کار و انتشارات میلکان

کتاب «لیز خوردن روی شادی» به لطف ترجمه خوب ثمین صداقت کار به دست ما فارسی زبان ها رسیده. ایشون با ترجمه روان و دقیقش، کمک کرده تا این اثر مهم به خوبی برای خواننده ایرانی قابل درک باشه. انتشارات میلکان هم که ناشر این کتاب تو ایرانه، یکی از ناشرهای پرکار و معتبر تو زمینه کتاب های روانشناسی و خودیاریه که حسابی هم تو کارش موفقه و کتاب های باکیفیت زیادی رو منتشر کرده.

انتخاب مترجم و ناشر خوب برای کتاب های علمی و روانشناسی خیلی مهمه، چون اگه ترجمه خوب نباشه، ممکنه پیام اصلی نویسنده رو درست منتقل نکنه. خوشبختانه، تو این مورد، خانم صداقت کار و انتشارات میلکان کارشون رو عالی انجام دادن و یه ترجمه روان و قابل فهم از این کتاب مهم رو در اختیارمون گذاشتن تا ما هم بتونیم از ایده های دنیل گیلبرت بهره ببریم.