مراحل اجرا گذاشتن چک صیادی – راهنمای جامع و قانونی

مراحل اجرا گذاشتن چک صیادی - راهنمای جامع و قانونی

مراحل اجرا گذاشتن چک صیادی

اگه یه چک صیادی تو دستته و برگشت خورده، دیگه نگران نباش! قانون جدید چک خیلی از مراحل پیچیده و زمان بر گذشته رو حذف کرده و بهت کمک می کنه سریع تر به پولت برسی. کافیه مراحل رو درست بری که توی این مقاله به زبان ساده و خودمونیشون برات توضیح میدم.

توی دنیای امروز که معاملات حسابی سریع شدن، چک صیادی یه ابزار مالی خیلی مهم به حساب میاد. این چک ها که با یه شماره ۱۶ رقمی خاص روی برگشون مشخص شدن و حتماً باید تو سامانه صیاد ثبت بشن، امنیت بیشتری دارن و قانون هم پشتشون محکم تر وایساده. اما خب، گاهی پیش میاد که چک برگشت می خوره و دارنده چک می مونه و یه برگ کاغذ که باید تبدیلش کنه به پول نقد.

اگه شما هم از اون دسته آدمایی هستین که یه چک صیادی برگشتی دارین و نمیدونین باید از کجا شروع کنین، این مقاله مثل یه رفیق راهنما کنارتونه. اینجا همه مراحل رو قدم به قدم باهاتون مرور می کنیم، از لحظه ای که چک رو برگشت می زنین تا وقتی که پولتون رو وصول می کنین. دیگه لازم نیست سردرگم بشین یا نگران طولانی شدن فرآیند باشین. با قانون جدید چک، مسیر خیلی هموارتر شده و می تونین با سرعت بیشتری حقتون رو بگیرین.

چک صیادی چیه و چه فرقی با چک های قدیمی داره؟

شاید براتون سوال باشه که این همه صحبت از چک صیادی میشه، اصلاً چه ویژگی خاصی داره؟ به زبان ساده، چک صیادی همون چک های جدیدیه که از چند سال پیش وارد بازار شدن و یه کد ۱۶ رقمی منحصربه فرد دارن. مهم تر از اون، تمام اطلاعات مربوط به صادرکننده، گیرنده و مبلغ چک باید حتماً توی «سامانه صیاد بانک مرکزی» ثبت بشه. این یعنی دیگه نمی شه مثل قدیم، یه چک رو بدون هیچ ردی جابجا کرد.

تعریف چک صیادی و ویژگی هاش

ببینین، چک صیادی یه جورایی مثل یه قرارداد الکترونیکی هوشمنده. شما وقتی یه چک صیادی می گیرین، فقط یه برگ کاغذ نیست که امضا شده باشه. اون چک یه شناسنامه کامل تو سامانه صیاد داره. یعنی چی؟ یعنی موقع صادر شدن، حتماً باید توسط صادرکننده تو سامانه ثبت بشه و موقع دریافت و حتی انتقالش به شخص دیگه هم، باید گیرنده یا منتقل الیه اون رو تو سامانه «تأیید» کنه. اگه این مراحل ثبت و تأیید انجام نشه، چک صیادی عملاً هیچ اعتباری نداره.

این ویژگی های خاص، باعث شده که دیگه خبری از چک های سفید امضا یا چک هایی که بین چند نفر بدون ثبت جابجا می شدن، نباشه. هر کی چک صیادی می گیره، باید از ثبت و تأییدش مطمئن بشه. این کار، شفافیت معاملات رو خیلی بیشتر کرده و کلاهبرداری ها رو حسابی کاهش داده.

تفاوت های اساسی تو فرآیند اجرا

شاید مهم ترین فرقی که چک صیادی با چک های قدیمی داره، تو مراحل اجرا گذاشتنش باشه. یادتونه قدیم برای یه چک برگشتی باید کلی دادگاه و دعوا راه می افتاد تا به نتیجه برسه؟ قانون جدید چک (مصوب سال ۱۳۹۷) یه تبصره مهم به اسم ماده ۲۳ اضافه کرده که کار رو حسابی راحت کرده.

تو قانون قدیم، برای وصول چک، یا باید شکایت کیفری می کردین (که شرایطش سخت بود) یا دعوای حقوقی (که خیلی طول می کشید). تازه یه راه دیگه هم بود که از طریق اداره ثبت اقدام کنین، اما اونم محدودیت های خاص خودش رو داشت. ولی با چک صیادی، اگه چک شما همه شرایط رو داشته باشه، می تونین «مستقیماً درخواست صدور اجرائیه» رو از دادگاه بخواین. یعنی دیگه نیازی به طی کردن مراحل طولانی دادگاه و گرفتن حکم قطعی نیست. دادگاه بعد از بررسی اولیه، سریع براتون اجرائیه صادر می کنه و می تونین اقدامات بعدی رو برای گرفتن پولتون شروع کنین.

این ویژگی جدید، سرعت وصول وجه چک های برگشتی رو واقعاً بالا برده و همین، یکی از بزرگترین مزایای چک های صیادی به حساب میاد.

شرایط اعتبار چک صیادی برای صدور اجرائیه

البته، هر چک صیادی برگشتی ای هم رو نمیشه مستقیم اجرائیه گرفت. طبق همون ماده ۲۳ قانون صدور چک، یه سری شرط و شروط هست که باید رعایت بشه:

  1. تو متن چک، وصول وجهش نباید به هیچ شرطی وابسته باشه. مثلاً نباید نوشته باشه در صورت انجام فلان کار، چک پرداخت شود.
  2. نباید تو متن چک قید شده باشه که این چک بابت تضمین معامله یا تعهدی صادر شده. چک تضمینی رو نمی شه مستقیم اجرائیه گرفت.
  3. گواهی عدم پرداخت (همون برگشتی چک) نباید به خاطر دستور عدم پرداخت (مثلاً گم شدن یا سرقت چک) صادر شده باشه. اگه صادرکننده چک ادعا کنه چک سرقت یا جعل شده و دستورش رو داده، دیگه نمی تونین مستقیم اجرائیه بگیرین و باید از راه های دیگه اقدام کنین.

خلاصه، اگه چک صیادی شما این شرایط رو داره، یعنی نه مشروطه، نه بابت تضمین صادر شده و برگشتیش هم به خاطر سرقت و جعل نیست، می تونین روی روش سریع صدور اجرائیه حساب کنین.

گام اول: چک رو برگشت بزن و گواهی عدم پرداخت بگیر

اولین و مهم ترین قدم برای شروع فرآیند اجرا گذاشتن چک صیادی، اینه که چک رو «برگشت بزنین» و از بانک مربوطه «گواهی عدم پرداخت» بگیرین. این گواهی، حکم تیر خلاصی رو داره که ثابت می کنه صادرکننده چک، پول کافی تو حسابش نداشته و به تعهدش عمل نکرده.

چی میشه و کجا باید بری؟ (مراجعه به بانک)

وقتی می بینین چک تاریخش رسیده و صادرکننده هم خبری از پرداختش نداده، یا به هر دلیلی نتونستین وجه چک رو وصول کنین، باید به بانکی که چک روش صادر شده (همون بانکی که دسته چک رو داده) مراجعه کنین. شرایط مراجعه هم ایناس:

  • اگه موجودی حساب صادرکننده کمه یا اصلاً پولی توش نیست و چک کلاً یا جزئی پرداخت نمیشه.

چه مدارکی باید با خودتون ببرین؟

  1. اصل چک صیادی که برگشت خورده.
  2. کارت ملی خودتون.

خب، حالا فرآیند گرفتن گواهی عدم پرداخت چطوریه؟

وقتی به بانک مراجعه می کنین و مدارکتون رو تحویل میدین، بانک بعد از بررسی، گواهی عدم پرداخت رو صادر می کنه. اما یه نکته خیلی مهم هست: حواستون باشه که بانک اطلاعات کامل چک رو تو سامانه چک های برگشتی بانک مرکزی ثبت کنه. این ثبت نامیه که به چک شما اعتبار میده و کد رهگیری روش درج میشه.

چرا کد رهگیری مهمه؟

وقتی گواهی عدم پرداخت رو از بانک می گیرین، یه کد رهگیری هم روش نوشته شده. این کد رهگیری مثل شماره شناسنامه چک برگشتی شما می مونه. برای تمام مراحل بعدی که می خواین از طریق دادگاه اقدام کنین، به این کد رهگیری نیاز دارین. پس حواستون باشه که این گواهی رو گم نکنین و کد رهگیریش رو هم یه جای مطمئن یادداشت کنین.

یه نکته خیلی مهم: مهلت قانونی برگشت زدن چک

ببینین، یه موضوع خیلی حساس و مهم هست که حتماً باید بهش توجه کنین: مهلت قانونی برای مراجعه به بانک و اخذ گواهی عدم پرداخت. طبق قانون، برای اینکه بتونین از مزایای سریع قانون جدید چک استفاده کنین، باید ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ سررسید چک، اون رو برگشت بزنین. اگه این مهلت رو از دست بدین، باز هم می تونین برای وصول چک اقدام کنین، اما دیگه نمی تونین از همون روش سریع و مستقیم صدور اجرائیه استفاده کنین و باید به سراغ راه های طولانی تر مثل طرح دعوای حقوقی برین. پس حواستون باشه که به موقع اقدام کنین!

گام دوم: درخواست صدور اجرائیه از دادگاه (راهی سریع و مطمئن)

خب، حالا که گواهی عدم پرداخت رو با کد رهگیریش تو دست دارین، وقتشه که بریم سراغ بخش اصلی کار: یعنی درخواست صدور اجرائیه. این مرحله، همون جاییه که قانون جدید چک، کار رو براتون حسابی آسون کرده و شما رو از گیر و دار طولانی دادگاه ها نجات میده.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

اول از همه باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تو شهرتون مراجعه کنین. این دفاتر، پل ارتباطی شما با دادگاه هستن و همه کارهای ثبت دادخواست و ابلاغ ها از طریق اونا انجام میشه.

چی رو باید ثبت کنی؟ شما باید یه دادخواست به اسم درخواست صدور اجرائیه چک برگشتی ثبت کنین. حواستون باشه، اینجا شما دعوای حقوقی مطرح نمی کنین که مثلاً «خواهان و خوانده» داشته باشه و کلی جلسه دادگاه براتون ببرن. اینجا فقط دارین یه درخواست ساده برای صدور اجرائیه میدین که خیلی سریع تر به نتیجه می رسه.

چه مدارکی میخوای؟ برای ثبت این دادخواست، مدارک زیر لازمه:

  • اصل گواهی عدم پرداخت (همون برگه برگشتی چک از بانک) به همراه کد رهگیریش.
  • تصویر پشت و روی چک برگشتی.
  • کارت ملی خودتون.

توی این مرحله، نقش ماده ۲۳ قانون صدور چک رو میشه بهتر فهمید. این ماده می گه اگه چک شما شرایطی که بالاتر گفتیم رو داشته باشه (یعنی مشروط و تضمینی نباشه و برگشتیش هم به دلیل دستور عدم پرداخت صادر نشده باشه)، دادگاه می تونه بدون نیاز به صدور حکم قطعی، برای شما اجرائیه صادر کنه. این یعنی سرعت وحشتناک بیشتر تو کار!

حالا مرجع صالح قضایی کجاست؟ یعنی دادگاه کدوم شهر باید به این درخواست شما رسیدگی کنه؟ این دادگاه معمولاً می تونه دادگاه محل اقامت صادرکننده چک باشه یا دادگاهی که چک تو حوزه قضایی اون برگشت خورده. شما می تونین هر کدوم رو که براتون راحت تره انتخاب کنین.

بررسی توسط دادگاه و صدور اجرائیه

بعد از اینکه درخواستتون رو تو دفاتر خدمات قضایی ثبت کردین، پرونده به دادگاه مربوطه ارجاع میشه. قاضی پرونده رو بررسی می کنه و بیشتر به شرایط ظاهری چک توجه می کنه که همون مواردی بود که تو بخش شرایط اعتبار چک صیادی گفتیم:

  • آیا تو متن چک شرط خاصی برای وصولش گذاشته شده؟
  • آیا نوشته شده که چک بابت تضمین صادر شده؟
  • آیا گواهی عدم پرداخت به خاطر دستور عدم پرداخت (مثلاً گم شدن یا سرقت) صادر شده؟

اگه همه این ها اوکی باشن و چک شما شرایط لازم رو داشته باشه، قاضی بدون اینکه وارد ماهیت اصلی اختلاف بشه (یعنی اینکه چرا پول رو ندادن و…)، براتون اجرائیه صادر می کنه. این اجرائیه معمولاً علیه صادرکننده چک یا صاحب حسابی که چک ازش صادر شده، صادر میشه.

چرا این روش از دعوای حقوقی بهتره؟

شاید براتون سوال پیش بیاد که خب چرا اینقدر روی این روش سریع تأکید داریم؟ ببینین، تو روش قدیمی و دعوای حقوقی معمولی، شما باید یه دادخواست تنظیم می کردین، بعد جلسات دادگاه تشکیل می شد، طرف مقابل هم می تونست دفاعیات خودش رو ارائه بده، ممکنه حکم اولیه صادر می شد و بعد هم طرف می تونست اعتراض کنه و بره دادگاه تجدیدنظر و … . کل این فرآیند ممکنه ماه ها و حتی سال ها طول بکشه!

اما تو روش جدید چک صیادی و با کمک ماده ۲۳، شما از همه این مراحل طولانی عبور می کنین. اجرائیه مستقیم صادر میشه و طرف مقابل فقط ۱۰ روز مهلت داره که یا پول رو بده یا یه کاری بکنه. این یعنی سرعت و کارایی بالا برای وصول طلب شما. پس اگه چک صیادی دارین و شرایطش رو هم داره، شک نکنین که این سریع ترین و بهترین راهه.

گام سوم: ابلاغ اجرائیه و ۱۰ روز مهلت برای صادرکننده

بعد از اینکه دادگاه درخواست شما رو تأیید کرد و اجرائیه رو صادر کرد، نوبت به ابلاغش می رسه. این مرحله هم مثل بقیه، تو قانون جدید، با دقت و سرعت خاصی انجام میشه تا کار شما لنگ نمونه.

چطور اجرائیه به دست صادرکننده میرسه؟

اجرائیه صادر شده، مثل بقیه ابلاغیه های قضایی، از طریق سامانه ثنا به صادرکننده چک ابلاغ میشه. یعنی همون سامانه پیامکی که همه ما توش حساب کاربری داریم و ابلاغیه ها رو از اون طریق دریافت می کنیم. اگه صادرکننده حساب کاربری ثنا نداشته باشه، ابلاغیه از طریق مأمور ابلاغ و به صورت فیزیکی به آدرسش ارسال میشه.

حواستون باشه، از لحظه ای که اجرائیه به صادرکننده ابلاغ میشه (چه الکترونیکی تو سامانه ثنا، چه فیزیکی)، یه ساعت خاصی شروع میشه که برای شما خیلی مهمه.

این ۱۰ روز مهلت یعنی چی؟

بعد از ابلاغ اجرائیه، صادرکننده چک ۱۰ روز مهلت داره که:

  1. مبلغ چک رو به طور کامل پرداخت کنه.
  2. با شما (دارنده چک) به یه توافق برسه تا نحوه پرداختش مشخص بشه.
  3. یا اینکه یه مال و اموالی رو معرفی کنه که بشه از طریق اون، مبلغ چک رو وصول کرد.

اهمیت این مهلت کجاست؟ این ۱۰ روز یه جورایی فرصت آخر صادرکننده چک محسوب میشه. اگه تو این مدت، صادرکننده هیچکدوم از این کارها رو انجام نده، یعنی پولی پرداخت نکنه، توافق نکنه و مالی هم معرفی نکنه، شما می تونین برین سراغ مراحل بعدی و اقدامات اجرایی جدی تر رو شروع کنین. پس، حواستون به این مهلت ۱۰ روزه باشه و بعد از تموم شدنش، سریع اقدام کنین تا زمان رو از دست ندین.

بعد از ابلاغ اجرائیه، صادرکننده چک ۱۰ روز فرصت داره بدهیشو صاف کنه. اگه این کار رو نکنه، تازه می تونین برای توقیف اموالش اقدام کنین.

گام چهارم: حالا نوبت اقدامات اجراییه! (پولتو بگیر)

تبریک می گم! سخت ترین بخش کار رو پشت سر گذاشتین. حالا که مهلت ۱۰ روزه صادرکننده چک تموم شده و اون به تعهدش عمل نکرده، نوبت شماست که وارد عمل بشین و پولتون رو از طریق اجرای احکام دادگستری وصول کنین. اینجاست که زور قانون به کمک شما میاد.

برو اجرای احکام دادگستری و پرونده تشکیل بده

اولین کاری که باید بکنین، اینه که با در دست داشتن مدارک پرونده و اجرائیه ای که صادر شده، به «اجرای احکام دادگستری» مراجعه کنین. اونجا باید یه «پرونده اجرایی» برای خودتون تشکیل بدین. از این به بعد، همه کارهای مربوط به توقیف اموال و بقیه اقدامات از طریق این پرونده و تحت نظارت اجرای احکام انجام میشه.

اموالش رو توقیف کن!

اینجا مرحله هیجان انگیز کاره! شما می تونین درخواست توقیف اموال صادرکننده چک رو از اجرای احکام بخواین. چه چیزایی رو میشه توقیف کرد؟

  1. حساب های بانکی: می تونین درخواست بدین که از بانک مرکزی استعلام گرفته بشه و هر پولی که تو حساب های بانکی صادرکننده هست (تو هر بانکی)، مسدود بشه و به حساب شما واریز بشه.
  2. خودرو: اگه صادرکننده ماشین داره، میشه از اداره راهنمایی و رانندگی استعلام گرفت و ماشینش رو توقیف کرد. بعد از توقیف، اگه باز هم پول پرداخت نشه، ماشین به مزایده گذاشته میشه.
  3. املاک: اگه ملک و اموالی به اسم صادرکننده تو اداره ثبت اسناد ثبت شده باشه (مثل خونه، زمین، مغازه)، میشه اون ها رو هم توقیف کرد و بعد از مزایده، پول شما رو ازش برداشت.
  4. سهام و اوراق بهادار: اگه صادرکننده تو بورس سهام یا اوراق بهادار داره، این ها هم قابل توقیف هستن.
  5. سایر اموال منقول و غیرمنقول: هر چیز دیگه ای که بشه اثبات کرد به نام صادرکننده است و قابلیت نقد شدن داره، می تونه توقیف بشه.

برای انجام این کارها، باید به اجرای احکام بگین که چه استعلاماتی بگیرن. مثلاً درخواست استعلام از بانک مرکزی (برای حساب ها)، اداره راهنمایی و رانندگی (برای خودرو)، و اداره ثبت اسناد (برای املاک) رو ارائه میدین.

درخواست ممنوع الخروجی

اگه صادرکننده چک دبه کرد و با وجود توقیف اموال (یا نداشتن اموال کافی)، باز هم بدهیشو پرداخت نکرد، می تونین درخواست ممنوع الخروجی ایشون رو مطرح کنین. این کار باعث میشه صادرکننده چک نتونه از کشور خارج بشه و این خودش یه فشار قانونی برای پرداخت بدهی به حساب میاد.

حکم جلب بگیر!

این آخرین تیر ترکش شماست! اگه با همه این کارها، باز هم نتونستین پولتون رو بگیرین و هیچ مال و اموال کافی ای هم از صادرکننده پیدا نشد، می تونین از دادگاه درخواست حکم جلبایشون رو بدین. با این حکم، صادرکننده چک بازداشت میشه و این فشار معمولاً باعث میشه که بالاخره به فکر پرداخت بدهیش بیفته.

مستثنیات دین: چی رو نمیشه توقیف کرد؟

البته یه سری اموال هم هست که قانون میگه نمیشه توقیفشون کرد. به اینا میگن «مستثنیات دین». مثلاً خونه ای که صادرکننده چک توش زندگی می کنه و مورد نیاز اصلیشه، یا وسایل زندگی ضروریش، یا ابزار کاریش که با اون نون در میاره، معمولاً جزو این مستثنیات هستن و قابل توقیف نیستن. این برای اینه که کسی با بدهی، کاملاً بی سرپناه و بی چیز نشه.

نوع مال قابلیت توقیف مرجع استعلام
حساب بانکی بله بانک مرکزی (از طریق اجرای احکام)
خودرو بله اداره راهنمایی و رانندگی
املاک بله اداره ثبت اسناد و املاک
سهام و اوراق بهادار بله شرکت بورس (از طریق اجرای احکام)
مسکن مورد نیاز خیر (مستثنیات دین)
لوازم ضروری زندگی خیر (مستثنیات دین)

هزینه های اجرا گذاشتن چک صیادی: چقدر باید خرج کنی؟

وقتی می خوایم یه کار قانونی رو شروع کنیم، یکی از سوالات مهمی که تو ذهنمون میاد، بحث هزینه هاست. برای اجرا گذاشتن چک صیادی هم یه سری هزینه ها هست که لازمه ازشون خبر داشته باشین تا تو راه دچار سورپرایز نشین.

هزینه دادرسی اولیه: خبر خوب!

اولین و شاید بهترین خبری که میشه بهتون داد، اینه که برای درخواست صدور اجرائیه چک صیادی از طریق دادگاه (همون روش ماده ۲۳ که گفتیم)، نیازی به پرداخت ۳.۵ درصد هزینه دادرسی که برای دعواهای حقوقی معموله، ندارین! این خودش کلی صرفه جویی تو هزینه هاست و یکی از مزایای بزرگ قانون جدید به حساب میاد. چون شما دارین درخواست صدور اجرائیه میدین، نه طرح دعوای حقوقی.

هزینه های اجرایی

اما خب، این به این معنی نیست که کلاً هیچ هزینه ای ندارین. یه سری هزینه های اجراییهستن که باید پرداخت بشن. این هزینه ها شامل موارد زیر میشن:

  • هزینه ابطال تمبر برای مدارک.
  • هزینه ابلاغ اجرائیه به صادرکننده چک.
  • هزینه های مربوط به استعلام اموال (مثلاً استعلام از بانک مرکزی، اداره راهنمایی و رانندگی یا اداره ثبت اسناد).
  • هزینه های اجرای حکم (اگه مثلاً نیاز به مزایده اموال باشه).

این هزینه ها معمولاً خیلی کمتر از هزینه دادرسی اصلی هستن و تو مراحل مختلف کار، بهتون اعلام میشن.

تکلیف خسارت تأخیر تأدیه چی میشه؟

حتماً شنیدین که میشه برای چک برگشتی، خسارت تأخیر تأدیه (همون جریمه دیرکرد) رو هم مطالبه کرد. اما یه نکته مهم اینجاست: از طریق همون روش سریع صدور اجرائیه مستقیم (ماده ۲۳)، فقط میتونین اصل مبلغ چک رو وصول کنین. برای خسارت تأخیر تأدیه، اگه می خواین اون رو هم بگیرین، باید یه دادخواست جداگانه به دادگاه بدین و اون رو مطالبه کنین. یعنی نمی تونین تو همون پرونده اجرائیه، خسارت تأخیر رو هم بخواین. البته این دادخواست جداگانه هم، معمولاً بعد از وصول اصل مبلغ چک، راحت تر به نتیجه می رسه.

اگه وکیل بگیری، هزینه وکالت چقدر میشه؟

خیلی ها ترجیح میدن برای اینکه کارشون سریع تر و بدون دردسر پیش بره، از یه وکیل چک برگشتی کمک بگیرن. اگه شما هم تصمیم گرفتین وکیل بگیرین، خب هزینه حق الوکاله وکیل هم به هزینه های شما اضافه میشه. این مبلغ بستگی به توافق شما با وکیل، مبلغ چک و پیچیدگی پرونده داره. اما در بیشتر موارد، کمک گرفتن از یه وکیل متخصص می تونه جلوی اشتباهات احتمالی رو بگیره و باعث بشه زودتر به پولتون برسین.

توقف یا باطل شدن اجرائیه چک: حق اعتراض صادرکننده

همیشه تو یه فرآیند حقوقی، حق و حقوق دو طرف در نظر گرفته میشه. درسته که قانون جدید برای دارنده چک صیادی، مسیر وصول رو آسون کرده، اما صادرکننده چک هم حق اعتراض داره. این اعتراض می تونه باعث توقف موقت یا حتی باطل شدن اجرائیه بشه، البته اگه دلیل موجهی داشته باشه.

چه دلایلی برای اعتراض موجه هست؟

صادرکننده چک می تونه به اجرائیه صادر شده اعتراض کنه و دادگاه هم به این اعتراض رسیدگی می کنه، اما فقط در صورتی که دلایل اعتراضش موجه و قانونی باشن. این دلایل معمولاً شامل موارد زیر میشه:

  • مفقودی یا سرقت چک: اگه صادرکننده ادعا کنه که چک گم شده یا دزدیده شده و قبلاً دستور عدم پرداختش رو به بانک داده بوده.
  • جعل چک: اگه امضای روی چک، امضای صادرکننده نباشه و چک جعلی باشه.
  • مشروط یا تضمینی بودن چک: اگه صادرکننده بتونه ثابت کنه که تو متن چک قید شده بوده که چک بابت تضمین یا با شرط خاصی صادر شده و شما خلاف واقع درخواست اجرائیه دادین. البته یادتون باشه که این موارد باید قبلاً در متن چک درج شده باشند.
  • پرداخت وجه چک: اگه صادرکننده ادعا کنه که وجه چک رو قبلاً به شما پرداخت کرده و سند و مدرکی برای این موضوع داشته باشه.
  • اشتباهات شکلی در صدور اجرائیه: مثلاً اگه تو فرآیند صدور اجرائیه، اشتباهات قانونی ای رخ داده باشه.

چطوری اعتراض کنیم؟

اگه صادرکننده چک بخواد به اجرائیه اعتراض کنه، باید یه دادخواست به همون دادگاهی که اجرائیه رو صادر کرده، بده. این دادخواست باید دلایل اعتراض رو به همراه مدارک و مستنداتش شامل بشه. دادگاه به این اعتراض رسیدگی می کنه و اگه دلایل صادرکننده رو منطقی و مستند تشخیص بده، ممکنه عملیات اجرایی رو موقتاً متوقف کنه.

گاهی اوقات هم، دادگاه از صادرکننده چک می خواد که برای توقف موقت عملیات اجرایی، یه خسارت احتمالی (یه مبلغ به عنوان وثیقه) تو صندوق دادگستری واریز کنه. این کار برای اینه که اگه اعتراض صادرکننده رد شد، دارنده چک از ضرر و زیان احتمالی در امان باشه. البته تو بعضی شرایط خاص که دلیل اعتراض خیلی قوی و مستند به سند رسمی باشه (مثلاً چک سرقت شده باشه و گزارش پلیس موجود باشه)، ممکنه توقف عملیات اجرایی بدون نیاز به وثیقه هم صادر بشه. دادگاه ها هم معمولاً به این جور پرونده ها خارج از نوبت رسیدگی می کنن تا زودتر تکلیفشون معلوم بشه.

تفاوت های مهم اجرای چک صیادی و چک های قدیمی

شاید براتون سوال پیش اومده باشه که دقیقاً چه تفاوت های اساسی بین اجرا گذاشتن چک های صیادی و چک های قدیمی (اونایی که تو سامانه صیاد ثبت نمیشدن) وجود داره. این تفاوت ها واقعاً مهم هستن و دونستنشون بهتون کمک می کنه مسیر درستی رو انتخاب کنین.

مرجع صالح رسیدگی

یکی از بزرگترین تفاوت ها تو مرجع صالح رسیدگی هست. تو قانون قدیم، اگه مبلغ چک تا ۲۰ میلیون تومان بود، شورای حل اختلاف بهش رسیدگی می کرد و اگه بیشتر از اون بود، دادگاه عمومی حقوقی. اما تو قانون جدید چک صیادی، اصلاً مبلغ چک مهم نیست و همیشه مرجع صالح برای صدور اجرائیه مستقیم، دادگاه عمومی حقوقی هست، نه شوراهای حل اختلاف. این یعنی یکپارچگی بیشتر و کمتر شدن سردرگمی.

علاوه بر این، برای چک های قدیمی، دارنده چک می تونست از طریق اداره ثبت اسناد هم برای وصول اقدام کنه. این راه برای چک های صیادی هم هنوز وجود داره، اما روش دادگاه عمومی حقوقی که بر اساس ماده ۲۳ عمل می کنه، معمولاً سریع تر و کارآمدتره، چون تو اداره ثبت فقط اموال دارای سند رسمی قابل توقیف هستن، در حالی که دادگاه می تونه همه نوع اموالی رو توقیف کنه.

مسئولیت ضامن و ظهرنویس

اینجا یه تفاوت خیلی کلیدی دیگه داریم. تو روش سریع صدور اجرائیه مستقیم برای چک صیادی، اجرائیه فقط علیه صادرکننده چک و صاحب حساب صادر میشه. این یعنی چی؟ یعنی اگه چک شما ضامن یا ظهرنویس (کسی که پشت چک رو امضا کرده) داشته باشه، نمی تونین از طریق این اجرائیه مستقیم علیه اونا اقدام کنین.

برای پیگیری مطالبات از ضامن و ظهرنویسان، شما چاره ای جز طرح دعوای حقوقی جداگانه ندارین. این دعوای حقوقی مسیر طولانی تر و پیچیده تری داره و شامل مراحلی مثل دادخواست، جلسات دادگاه و صدور حکم میشه. پس اگه چک شما ضامن یا ظهرنویس داره و می خواین از اونا هم طلب رو وصول کنین، باید حواستون باشه که این کار نیاز به یه پرونده حقوقی مجزا داره و از طریق اجرائیه مستقیم چک صیادی مقدور نیست.

تامین خواسته و دستور موقت

برای چک های قدیمی، خیلی وقت ها دارنده چک درخواست تأمین خواسته یا دستور موقت می داد. این یعنی قبل از اینکه دادگاه حکم نهایی رو بده، یه دستور موقت برای توقیف اموال صادرکننده صادر می شد تا طرف نتونه اموالش رو جابجا کنه. اما تو روش درخواست صدور اجرائیه مستقیم برای چک صیادی (ماده ۲۳)، چون اصلاً دعوا مطرح نمی کنیم و مستقیم میریم سراغ اجرائیه، دیگه امکان صدور قرار تأمین خواسته و دستور موقت قبل از درخواست اجرائیه یا همراه با اون، وجود نداره.

البته، اگه به هر دلیلی دلتون بخواد که حتماً از تأمین خواسته یا دستور موقت استفاده کنین (مثلاً شک دارین که صادرکننده چک ممکنه اموالش رو مخفی کنه)، اون وقت باید همون دعوای حقوقی مطالبه وجه رو تو دادگاه صالح مطرح کنین. در این حالت، دیگه از سرعت و مزایای اجرائیه مستقیم چک صیادی بهره مند نمیشین، اما می تونین از ابزارهای تأمین خواسته و دستور موقت استفاده کنین.

خلاصه، قانون جدید چک صیادی، بیشتر روی ساده سازی و تسریع وصول اصل مبلغ چک از خود صادرکننده یا صاحب حساب تمرکز کرده. اگه شرایط خاصی مثل نیاز به پیگیری از ضامن ها یا تأمین خواسته دارین، باید روش های قدیمی تر (دعوای حقوقی) رو انتخاب کنین که البته زمان برتر هستن.

نتیجه گیری: با آگاهی، پولت رو پس بگیر!

خب رفقا، دیدیم که اجرا گذاشتن چک صیادی، با وجود پیچیدگی های ظاهری، با قانون جدید چک خیلی ساده تر و سریع تر از گذشته شده. دیگه خبری از اون دادگاه های طولانی و سردرگمی های بی پایان نیست. فقط کافیه مراحل رو با دقت و آگاهی طی کنین.

یادتون باشه که از لحظه ای که چک برگشت می خوره، زمان خیلی مهمه. هر چی زودتر اقدام کنین، شانس بیشتری برای وصول سریع پولتون دارین. اول از همه چک رو تو بانک برگشت بزنین و گواهی عدم پرداخت و کد رهگیری رو بگیرین. بعدش هم بدون فوت وقت، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی درخواست صدور اجرائیه بدین.

اگه صادرکننده چک بعد از ابلاغ اجرائیه و اون مهلت ۱۰ روزه به تعهدش عمل نکرد، نوبت شماست که از همه ابزارهای قانونی، از توقیف اموال و حساب ها گرفته تا ممنوع الخروجی و حتی حکم جلب، استفاده کنین تا به حقتون برسین. این قانون به نفع شماست، پس ازش استفاده کنین.

البته، همونطور که گفتیم، تو بعضی شرایط خاص مثل پیگیری از ضامن یا زمانی که چک مشروط بوده، ممکنه مجبور بشین سراغ روش های قدیمی تر حقوقی برین. اما در اکثر موارد، روش مستقیم صدور اجرائیه چک صیادی کارساز و سریع عمل می کنه.

اگه تو این مسیر سوالی براتون پیش اومد یا حس کردین نیاز به کمک دارین، مشاوره با یه وکیل متخصص چک می تونه براتون راهگشا باشه و خیالتون رو از بابت درست رفتن مسیر راحت کنه. پس نگران نباشین، با آگاهی و اطمینان، حق خودتون رو بگیرید و اجازه ندین چک برگشتی تو دستتون بمونه.

آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "مراحل اجرا گذاشتن چک صیادی – راهنمای جامع و قانونی" هستید؟ با کلیک بر روی قوانین حقوقی، اگر به دنبال مطالب جالب و آموزنده هستید، ممکن است در این موضوع، مطالب مفید دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "مراحل اجرا گذاشتن چک صیادی – راهنمای جامع و قانونی"، کلیک کنید.

نوشته های مشابه