مراحل درخواست مهریه از طریق دادگاه

درخواست مهریه از طریق دادگاه یکی از اصلی ترین روش ها برای مطالبه حق قانونی شماست، به خصوص وقتی که پیگیری از طریق اداره ثبت به نتیجه نرسیده باشد. این مسیر شامل گام های مشخصی است که از تنظیم دادخواست تا اجرای حکم و وصول مهریه ادامه پیدا می کند.

مهریه، که در زمان عقد نکاح به ذمه شوهر می آید و زن مالک آن می شود، یکی از مهم ترین حقوق مالی است که شرع و قانون برای زن در نظر گرفته. خیلی وقت ها، خانم ها فکر می کنند مطالبه مهریه فقط در صورت طلاق یا مشکلات جدی زندگی مشترک امکان پذیره، در حالی که اصلاً این طور نیست. شما هر زمان که بخواهید، چه در اوج خوشبختی زندگی مشترک و چه در بحبوحه اختلافات، می توانید مهریه تان را مطالبه کنید. اصلاً نیاز نیست حتماً پای طلاق وسط باشه.

شاید شنیده باشید که برای مطالبه مهریه، اول باید از طریق اداره ثبت اقدام کرد. بله، درسته، این راه معمولاً اولین قدمه. اما گاهی اوقات اداره ثبت نمی تونه کمکی بکنه یا همسر شما هیچ مال قابل شناسایی ای نداره که بشه توقیفش کرد. در این مواقع چی؟ اینجاست که پای دادگاه خانواده به ماجرا باز میشه و باید از طریق این مرجع قانونی پیگیر حق و حقوقتون بشید. اما نگران نباشید، چون قرار نیست تنها این مسیر رو طی کنید. تو این مقاله قراره قدم به قدم و به زبان خودمون، همه چیز رو درباره مراحل درخواست مهریه از طریق دادگاه با هم مرور کنیم تا با اطلاعات کامل و خیال راحت، از حقتون دفاع کنید.

آمادگی های اولیه برای درخواست مهریه از دادگاه

قبل از اینکه بخواهید پرونده تان را در دادگاه باز کنید، یک سری آمادگی ها و اطلاعات اولیه هست که حسابی به دردتان می خورد. دانستن این نکات، مثل یک نقشه راه عمل می کند و باعث می شود با چشم بازتری وارد مسیر دادگاه شوید.

چه زمانی باید به دادگاه مراجعه کرد؟

همانطور که گفتیم، مطالبه مهریه معمولاً با مراجعه به اداره ثبت اسناد شروع می شود. اما گاهی این راه به در بسته می خورد و چاره ای جز رفتن به دادگاه نیست. حالا چه وقت هایی باید مستقیم یا بعد از ثبت، راهی دادگاه خانواده شویم؟

• اگر از طریق اداره ثبت اقدام کردید ولی نتوانستید مالی از همسرتان پیدا کنید یا اداره ثبت اعلام کرد که هیچ مالی برای توقیف وجود ندارد.
• اگر مهریه شما از نوع عندالاستطاعه است. در این حالت، شما باید ثابت کنید که همسرتان توانایی مالی پرداخت مهریه را دارد، که این اثبات در صلاحیت دادگاه است.
• اگر در مورد میزان مهریه یا شرایط خاص آن اختلافی بین شما و همسرتان وجود دارد که نیاز به تفسیر و حکم قضایی دارد.
• اگر اموال همسرتان در حوزه های ثبتی مختلفی قرار دارد یا به دلیل پیچیدگی های حقوقی، توقیف آن ها نیاز به دستور قضایی و پیگیری های دادگاهی دارد.
• اگر همسرتان ادعای اعسار (ناتوانی مالی) دارد و این ادعا باید در دادگاه بررسی و اثبات شود.

انواع مهریه و تاثیر آن بر روند پرونده: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

احتمالاً این دو اصطلاح را زیاد شنیده اید: عندالمطالبه و عندالاستطاعه. تفاوت این دو نوع مهریه، روی نحوه و روند پیگیری پرونده شما حسابی تاثیر می گذارد.

• مهریه عندالمطالبه: این رایج ترین نوع مهریه است. یعنی به محض جاری شدن عقد نکاح، زن می تواند هر وقت که اراده کند، تمام مهریه اش را از همسرش بخواهد. در این نوع مهریه، شما نیازی به اثبات توانایی مالی همسرتان ندارید و او موظف به پرداخت است. اگر همسر شما ادعای ناتوانی مالی (اعسار) کند، این اوست که باید اعسار خود را در دادگاه اثبات کند.
• مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، پرداخت مهریه منوط به این است که همسر شما توانایی مالی داشته باشد. یعنی شما به عنوان زوجه، باید در دادگاه ثابت کنید که همسرتان تمکن مالی برای پرداخت مهریه را دارد. خب، مشخص است که این کار پیچیده تر است و نیاز به جمع آوری مدارک و ارائه ادله محکم تری در دادگاه دارد.

پس، اول از همه ببینید مهریه شما از کدام نوع است تا بدانید در مسیر دادگاه، چه انتظاراتی باید داشته باشید و برای چه چیزی باید آماده شوید.

مدارک لازم و ضروری برای تنظیم دادخواست مهریه

برای شروع هر کار حقوقی، جمع آوری مدارک مثل جمع کردن پازل است. اگر یک تکه گم باشد، کار پیش نمی رود. برای درخواست مهریه هم، یک سری مدارک اصلی وجود دارد که حتماً باید آن ها را آماده کنید:

• اصل و کپی برابر با اصل سند ازدواج: این سند، مهم ترین مدرک شماست. بدون آن، نمی توانید مهریه را مطالبه کنید. حتماً یک نسخه کپی برابر با اصل (که در دفاتر اسناد رسمی انجام می شود) هم داشته باشید.
• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی زوجه: مدارک شناسایی خودتان برای احراز هویت.
• کپی شناسنامه و کارت ملی زوج (در صورت امکان و اطلاع): اگر به این مدارک دسترسی دارید، کارتان راحت تر می شود؛ در غیر این صورت، نیازی نیست حتماً داشته باشید. دادگاه خودش می تواند این اطلاعات را استعلام کند.
• لیست و مشخصات دقیق اموال قابل توقیف از زوج (مانند پلاک ثبتی ملک، مشخصات خودرو، شماره حساب بانکی، فیش حقوقی و…): این مورد فوق العاده مهم است! هر چقدر اطلاعات دقیق تری از اموال همسرتان داشته باشید، فرآیند توقیف اموال و وصول مهریه سریع تر پیش می رود. حتی یک شماره پلاک ماشین یا کد ملی پدر شوهر برای استعلام اموال از طریق ارث هم می تواند کمک کننده باشد.
• وکالت نامه (در صورت استفاده از وکیل): اگر تصمیم گرفتید کارها را به وکیل بسپارید، وکالت نامه معتبر ضروری است.
• سایر اسناد و دلایل اثباتی (در صورت وجود): مثلاً اگر توافق نامه خاصی بین شما و همسرتان در مورد مهریه وجود داشته، یا پیامک و چت هایی که نشان دهنده قبول دین مهریه توسط اوست، می تواند مفید باشد.

تعیین دادگاه صالح برای طرح دعوی مهریه

کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی به پرونده مهریه شما را دارد؟ جواب کوتاه و ساده: دادگاه خانواده. تمام پرونده های مربوط به اختلافات زناشویی، از جمله مهریه، نفقه و طلاق در صلاحیت این دادگاه است.

نکته مهم اینجاست که شما باید دادخواست خود را در دادگاه خانواده ای مطرح کنید که همسرتان (خوانده) در حوزه قضایی آن اقامت دارد. اگر محل اقامت همسرتان مشخص نیست، می توانید در دادگاه محلی که آخرین اقامت مشترک شما بوده یا محل توقیف اموال او، دادخواست را مطرح کنید.

مراحل گام به گام درخواست مهریه در دادگاه

حالا که آمادگی های اولیه را انجام دادید و مدارکتان آماده است، وقت آن رسیده که وارد مراحل اصلی درخواست مهریه از طریق دادگاه شویم. این مسیر، هرچند ممکن است کمی زمان بر باشد، اما با آگاهی و پیگیری، حتماً به نتیجه می رسد.

گام 1: تنظیم و ثبت دادخواست مطالبه مهریه

اولین گام عملی، تنظیم و ثبت دادخواست است. دادخواست مثل یک نامه رسمی به دادگاه است که در آن خواسته خود را مطرح می کنید.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

امروزه، بیشتر کارهای حقوقی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. شما باید با در دست داشتن مدارک لازم، به یکی از این دفاتر مراجعه کنید. کارشناسان این دفاتر، دادخواست شما را بر اساس اطلاعاتی که می دهید، تنظیم و در سامانه قضایی ثبت می کنند. بعد از ثبت، یک کد رهگیری و شماره پرونده دریافت می کنید که برای پیگیری های بعدی لازم است.

نکات کلیدی در تنظیم متن دادخواست

متن دادخواست باید دقیق و کامل باشد. اگر وکیل داشته باشید، او این کار را به بهترین شکل انجام می دهد. اما اگر خودتان اقدام می کنید، به این نکات توجه کنید:

• موضوع خواسته: به وضوح بنویسید مطالبه مهریه.
• مشخصات طرفین: مشخصات کامل خودتان (خواهان) و همسرتان (خوانده) را شامل نام، نام خانوادگی، شماره ملی و آدرس وارد کنید.
• شرح خواسته: به طور خلاصه و روشن توضیح دهید که بر اساس سند ازدواج شماره فلان و تاریخ فلان، شما همسر قانونی هستید و مهریه شما چقدر است (مثلاً 100 سکه تمام بهار آزادی) و آن را از همسرتان مطالبه می کنید.
• دلایل و منضمات: اینجا باید مدارکتان را لیست کنید؛ مثلاً اصل سند ازدواج، کپی شناسنامه و کارت ملی.

چگونگی ثبت درخواست توقیف اموال به صورت همزمان (تامین خواسته)

یکی از مهم ترین بخش های دادخواست مهریه، درخواست تامین خواسته است. این یعنی شما همزمان با مطالبه مهریه، از دادگاه می خواهید که اموال همسرتان را توقیف کند تا نتواند آن ها را از دسترس خارج کند. توقیف اموال به شما اطمینان می دهد که بعد از صدور حکم، اموالی برای وصول مهریه وجود خواهد داشت. این درخواست می تواند شامل هر نوع مالی باشد: حساب بانکی، خودرو، ملک، سهام و… هر چقدر اطلاعات دقیق تری از اموال داشته باشید، بهتر است.

برای درخواست تامین خواسته، باید مبلغی را به عنوان ودیعه (تأمین) پرداخت کنید که معمولاً به حساب دادگستری واریز می شود و بعد از اتمام پرونده به شما برگردانده می شود. البته در مطالبه مهریه، با توجه به اینکه سند ازدواج یک سند رسمی و قطعی است، معمولاً نیازی به این ودیعه نیست و دادگاه بر اساس سند رسمی ازدواج، دستور توقیف اموال را صادر می کند. پس حتماً در دادخواست خود، به صراحت درخواست تامین خواسته را بنویسید.

یادتان باشد، درخواست تامین خواسته همزمان با دادخواست مهریه، برگ برنده بزرگی است تا همسرتان نتواند اموالش را منتقل کند و کار شما برای وصول مهریه آسان تر شود.

گام 2: پرداخت هزینه های دادرسی

مطالبه مهریه از طریق دادگاه، مثل هر دعوای حقوقی دیگری، شامل هزینه هایی است که به آن هزینه دادرسی می گویند. این هزینه ها باید در زمان ثبت دادخواست پرداخت شوند.

محاسبه دقیق هزینه دادرسی

هزینه دادرسی مهریه، معادل 3.5% از ارزش ریالی مهریه است. اما چطور ارزش ریالی مهریه را محاسبه کنیم؟

• اگر مهریه شما وجه نقد (مثلاً میلیون تومان) باشد، محاسبه ساده است.
• اگر مهریه سکه باشد، ارزش هر سکه بر اساس قیمت روز (در زمان ثبت دادخواست) محاسبه می شود. مثلاً اگر 100 سکه مهریه شماست و قیمت روز هر سکه 40 میلیون تومان باشد، ارزش کل مهریه 4 میلیارد تومان می شود و 3.5% این مبلغ، هزینه دادرسی خواهد بود.

محاسبه این مبلغ گاهی اوقات زیاد به نظر می رسد، اما این مبلغ معمولاً از خوانده (همسر) وصول و به شما برگردانده می شود، اگر حکم به نفع شما صادر شود.

امکان درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

اگر توانایی پرداخت هزینه دادرسی را ندارید، نگران نباشید! شما می توانید همزمان با ثبت دادخواست مهریه، درخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را هم مطرح کنید. برای این کار باید:

• یک فرم جداگانه برای اعسار پر کنید.
• شهادت دو نفر شاهد را ارائه دهید که توانایی مالی شما را تایید می کنند.

دادگاه به درخواست اعسار شما رسیدگی می کند و اگر اعسارتان اثبات شود، شما از پرداخت هزینه دادرسی معاف می شوید یا به صورت اقساطی آن را پرداخت می کنید. این موضوع برای بسیاری از خانم ها که ممکن است در شرایط مالی دشواری باشند، یک تسهیل بزرگ قانونی است.

گام 3: ارجاع پرونده به شعبه دادگاه خانواده و پیگیری

بعد از اینکه دادخواست ثبت و هزینه ها پرداخت شد، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع می شود. حالا نوبت پیگیری است.

نقش سامانه ثنا در اطلاع رسانی و پیگیری پرونده

امروزه، سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) مهم ترین ابزار شما برای پیگیری پرونده است. تمامی ابلاغیه ها، تاریخ جلسات، و احکام از طریق این سامانه به شما اطلاع داده می شود. حتماً مطمئن شوید که در سامانه ثنا ثبت نام کرده اید و رمز عبور شخصی خود را دارید. هر چند وقت یک بار به این سامانه سر بزنید یا پیامک های مربوط به آن را چک کنید تا از هیچ اطلاعیه ای غافل نشوید.

اهمیت پیگیری منظم و به موقع

فکر نکنید که فقط با ثبت دادخواست کار تمام شده. پرونده های حقوقی نیاز به پیگیری منظم دارند. گاهی ممکن است دادگاه مدارک بیشتری بخواهد، یا نیاز به حضور در جلسات باشد. با پیگیری مداوم، شما روند پرونده را تسریع می بخشید و از اطاله دادرسی جلوگیری می کنید. اگر وکیل دارید، این وظیفه به عهده اوست، اما باز هم خوب است که خودتان در جریان باشید.

گام 4: حضور در جلسات دادرسی

بعد از ارجاع پرونده و تعیین وقت رسیدگی، نوبت به جلسات دادگاه می رسد. این جلسات، محلی برای ارائه دفاعیات و مستندات شما و همسرتان است.

اهمیت حضور شخص زوجه یا وکیل قانونی او

حضور شما یا وکیلتان در جلسات دادگاه بسیار مهم است. اگر وکیل ندارید، حتماً خودتان در تمامی جلسات حاضر شوید. عدم حضور بدون دلیل موجه، می تواند به ضرر شما تمام شود و حتی باعث شود دادگاه تصمیماتی بگیرد که به نفع شما نباشد. در جلسات دادگاه، قاضی به صحبت های هر دو طرف گوش می دهد و مستندات را بررسی می کند.

نحوه ارائه مستندات، دلایل و دفاع در برابر ادعاهای احتمالی زوج

در جلسات دادگاه، شما فرصت دارید تا دلایل و مستندات خود را (که قبلاً در دادخواست به آن ها اشاره کرده اید) به قاضی ارائه دهید. اگر همسرتان ادعایی مطرح می کند (مثلاً اینکه مهریه را پرداخته یا شما آن را بخشیده اید)، شما باید با ارائه مدارک و دلایل کافی، از حق خود دفاع کنید. صداقت، احترام و آرامش در دادگاه، تاثیر مثبتی روی قاضی خواهد داشت.

جلسات صلح و سازش: فرصت ها و چالش ها

گاهی اوقات دادگاه یا مراکز مشاوره خانواده، برای حل و فصل اختلافات، جلسات صلح و سازش برگزار می کنند. این جلسات می توانند فرصتی باشند تا شما و همسرتان به توافقی برسید و پرونده بدون نیاز به صدور حکم قضایی، به پایان برسد. اگرچه هدف این جلسات، سازش است، اما شما مجبور به پذیرش توافق خاصی نیستید. اگر به توافق نرسیدید، پرونده به مسیر قانونی خود ادامه می دهد.

گام 5: صدور رای دادگاه بدوی

پس از بررسی های لازم، شنیدن اظهارات طرفین و بررسی مدارک، قاضی رای اولیه خود را صادر می کند. این رای، رای بدوی نامیده می شود.

انواع رای دادگاه (حکم به پرداخت مهریه، تقسیط، رد دعوی)

رای دادگاه می تواند یکی از این موارد باشد:

• حکم به پرداخت مهریه: اگر دادگاه حق را به شما بدهد، حکم به پرداخت کل مهریه صادر می کند.
• حکم تقسیط مهریه: اگر همسرتان در دادگاه اعسار خود را اثبات کند، ممکن است دادگاه حکم به پرداخت مهریه به صورت پیش قسط و اقساط ماهانه صادر کند. در این صورت، مبلغی به عنوان پیش قسط و سپس مبالغی مشخص در ماه های آینده باید پرداخت شود.
• رد دعوی: در موارد نادر، اگر شما نتوانید ادعای خود را اثبات کنید یا مدارک کافی نداشته باشید (مثلاً در مهریه عندالاستطاعه)، ممکن است دادگاه دعوای شما را رد کند.

مدت زمان ابلاغ رای و فرصت های اعتراض

پس از صدور رای بدوی، این رای از طریق سامانه ثنا به شما و همسرتان ابلاغ می شود. معمولاً 20 روز از تاریخ ابلاغ، فرصت دارید تا به رای صادر شده اعتراض کنید. اگر هر یک از طرفین به رای اعتراض داشته باشند، پرونده به دادگاه تجدیدنظر فرستاده می شود. اگر در این مدت اعتراضی صورت نگیرد، رای دادگاه بدوی قطعی می شود.

توضیح کامل در مورد حکم تقسیط مهریه و تاثیر اعسار زوج

حکم تقسیط مهریه، یکی از پرکاربردترین احکام در پرونده های مهریه است. اگر همسرتان نتواند کل مهریه را یکجا پرداخت کند، می تواند دادخواست اعسار (ناتوانی مالی) بدهد. اگر اعسار او در دادگاه ثابت شود (مثلاً با ارائه لیست دارایی ها، شهادت شهود، مدارک شغلی و درآمد)، دادگاه بر اساس وضعیت مالی او، یک پیش قسط و اقساط ماهانه برای پرداخت مهریه تعیین می کند. در این حالت، شما باید صبر کنید تا اقساط به شما پرداخت شود. اگر همسرتان اقساط را نپردازد، می توانید از طریق دادگاه برای جلب او اقدام کنید.

اقدامات پس از صدور رای و نحوه وصول مهریه (اجرا)

تبریک! رای دادگاه به نفع شما صادر شده و قطعی هم شده است. حالا نوبت به مهم ترین بخش می رسد: وصول مهریه. این مرحله، مرحله اجرا نام دارد و تا زمانی که مهریه تان را دریافت نکنید، ادامه دارد.

گام 6: قطعی شدن حکم و درخواست صدور اجرائیه

بعد از صدور رای بدوی و سپری شدن مهلت 20 روزه اعتراض (اگر اعتراضی نشده باشد) یا پس از تایید رای در دادگاه تجدیدنظر، حکم قطعی می شود. قطعی شدن حکم یعنی دیگر نمی توان به آن اعتراض کرد و باید به مرحله اجرا درآید.

توضیح مفهوم قطعیت حکم و اهمیت آن

وقتی حکم قطعی می شود، به این معنی است که پرونده از نظر ماهوی به پایان رسیده و دادگاه بر اساس قانون، حق شما را تایید کرده است. این نقطه عطف مهمی است، زیرا تا قبل از قطعیت حکم، هیچ اجرایی انجام نمی شود. پس از قطعی شدن، شما می توانید از دادگاه درخواست کنید که دستور اجرای حکم را صادر کند.

نحوه درخواست صدور اجرائیه از دادگاه

شما باید به شعبه ای که رای را صادر کرده مراجعه کنید (یا وکیلتان اقدام کند) و درخواست صدور اجرائیه کنید. اجرائیه، یک سند رسمی است که به همسرتان ابلاغ می شود و به او دستور می دهد که مهریه را پرداخت کند.

مهلت 10 روزه زوج برای پرداخت یا معرفی اموال پس از ابلاغ اجرائیه

بعد از اینکه اجرائیه به همسرتان ابلاغ شد، او 10 روز فرصت دارد تا:

• مهریه را به طور کامل پرداخت کند.
• یا اموالی را برای توقیف و فروش معرفی کند (در صورتی که حکم به توقیف اموال باشد).
• یا اگر توانایی پرداخت ندارد، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه بدهد.

اگر همسرتان در این 10 روز هیچ اقدامی نکند، شما می توانید مرحله بعدی را برای توقیف اموال و وصول مهریه آغاز کنید.

گام 7: معرفی و توقیف اموال زوج

این مرحله، اصلی ترین بخش وصول مهریه است. شما باید اموالی از همسرتان را به دادگاه معرفی کنید تا توقیف شده و به فروش برسند تا مهریه شما پرداخت شود.

نحوه توقیف انواع اموال

هر نوع مالی را می توان توقیف کرد، البته به جز مستثنیات دین که در ادامه توضیح می دهیم.

• ملک: اگر از همسرتان ملک (خانه، زمین، مغازه) سراغ دارید، مشخصات دقیق آن (پلاک ثبتی، آدرس) را به دادگاه بدهید تا نامه استعلام و توقیف به اداره ثبت ارسال شود.
• خودرو: مشخصات خودرو (پلاک، مدل) را به دادگاه بدهید تا از پلیس راهور استعلام و توقیف شود.
• حساب بانکی: شماره حساب بانکی یا حداقل نام بانک های محل نگهداری حساب های همسرتان را اعلام کنید تا از بانک مرکزی استعلام و موجودی حساب ها توقیف شود.
• فیش حقوقی: اگر همسرتان کارمند است، می توانید با معرفی محل کار او، درخواست توقیف یک چهارم فیش حقوقی او را تا زمان تسویه کامل مهریه بکنید.
• سهام و اوراق بهادار: اگر همسرتان در بورس سهام یا اوراق بهادار دارد، می توانید با معرفی آن، توقیفشان را درخواست کنید.
• سهم الارث: اگر همسرتان از متوفی ای ارث برده، می توانید سهم الارارث او را توقیف کنید.

محدودیت های توقیف (مستثنیات دین)

یک نکته مهم وجود دارد: همه اموال همسرتان قابل توقیف نیستند. قانون، یک سری اموال را به عنوان مستثنیات دین (یعنی اموالی که برای ادامه زندگی ضروری هستند) معرفی کرده که نمی توان آن ها را توقیف کرد. این موارد شامل:

• منزل مسکونی مورد نیاز و متناسب با شان زوج.
• اثاثیه ضروری منزل.
• ابزار و وسایل کار برای امرار معاش.
• یک چهارم حقوق برای کارمندان دولت (سه چهارم دیگر را نمی توان توقیف کرد).

پس، اگر مالی را معرفی می کنید، باید مطمئن باشید که جزو مستثنیات دین نیست.

نحوه درخواست استعلام اموال از نهادهای مختلف

اگر اطلاعات دقیق از اموال همسرتان ندارید، می توانید از دادگاه بخواهید که برای شما استعلام بگیرد. دادگاه می تواند از نهادهای مختلفی مثل:

• بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
• اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات.
• پلیس راهور: برای شناسایی خودروها.
• سازمان بورس و اوراق بهادار: برای شناسایی سهام.
• شرکت ها و ادارات: برای شناسایی فیش حقوقی.

این استعلام ها کمک زیادی به شناسایی اموال مخفی شده می کند.

گام 8: رسیدگی به دادخواست اعسار از پرداخت مهریه توسط زوج

بعد از صدور اجرائیه و حتی توقیف اموال، همسرتان هنوز هم می تواند دادخواست اعسار بدهد. این دادخواست به معنای این است که او مدعی است توانایی پرداخت کل مهریه (یا حتی اقساط) را ندارد و از دادگاه می خواهد که برای او تقسیط یا مهلت تعیین کند.

شرایط و مدارک مورد نیاز برای دادخواست اعسار (از جانب زوج)

برای اینکه اعسار همسرتان اثبات شود، او باید مدارکی ارائه کند، مثل:

• لیست اموال و دارایی های خود.
• شهادت دو نفر شاهد که تایید کنند او توانایی مالی ندارد.
• مدارکی مبنی بر شغل و درآمد او.

نحوه رسیدگی به اعسار و تعیین پیش قسط و اقساط ماهانه

دادگاه به دادخواست اعسار همسرتان رسیدگی می کند و اظهارات طرفین و مدارک را بررسی می کند. اگر اعسار ثابت شود، دادگاه با در نظر گرفتن شان شما، درآمد همسر و تعداد سکه های مهریه، یک پیش قسط و سپس اقساط ماهانه برای پرداخت مهریه تعیین می کند. میزان این اقساط می تواند متفاوت باشد.

پیامدهای عدم پرداخت اقساط (جلب)

اگر همسرتان بعد از تعیین پیش قسط و اقساط، در پرداخت آن ها کوتاهی کند، شما می توانید از طریق دادگاه، درخواست جلب او را بدهید. با جلب، همسرتان بازداشت می شود تا زمانی که پیش قسط یا اقساط معوقه را پرداخت کند یا راه حلی برای آن پیدا شود. البته جلب فقط برای 110 سکه اول مهریه است و برای مازاد بر آن، جلب انجام نمی شود مگر اینکه تمکن مالی او ثابت شود.

گام 9: جلب زوج (در صورت عدم پرداخت و عدم اثبات اعسار)

در صورتی که همسرتان بعد از ابلاغ اجرائیه، نه مهریه را بپردازد، نه اموالی معرفی کند و نه بتواند اعسارش را در دادگاه ثابت کند، شما می توانید درخواست جلب او را از دادگاه کنید. دادگاه دستور جلب را صادر می کند و همسرتان بازداشت می شود. معمولاً این فشار قانونی باعث می شود که همسرتان چاره ای جز پرداخت مهریه یا توافق با شما پیدا نکند. این حکم نیز برای 110 سکه اول قابل اجراست.

فروش اموال توقیف شده و وصول مهریه

اگر اموالی از همسرتان توقیف شده باشد و او هیچ راهی برای پرداخت مهریه نداشته باشد (مثلاً نتواند اعسارش را ثابت کند یا اقساط را نپردازد)، دادگاه دستور فروش اموال توقیف شده را صادر می کند. اموال از طریق مزایده به فروش می رسند و مبلغ حاصل از فروش، برای پرداخت مهریه شما استفاده می شود. البته، تمام این مراحل تحت نظارت دقیق دادگاه و کارشناسان مربوطه انجام می شود.

نکات حقوقی مهم، چالش ها و مسائل دیگر

مسیر مطالبه مهریه از طریق دادگاه می تواند پر از ریزه کاری ها و سوالات مختلف باشد. در این بخش، به چند نکته مهم و چالش های رایج اشاره می کنیم که دانستن آن ها به شما کمک می کند تا با دید بازتری به این موضوع نگاه کنید.

نقش وکیل متخصص در پرونده مهریه

شاید فکر کنید می توانید خودتان از پس همه این مراحل برآیید، اما واقعیت این است که قوانین حقوقی، پیچیدگی های خاص خودشان را دارند. استفاده از یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه می تواند تفاوت بزرگی در نتیجه پرونده شما ایجاد کند.

مزایای استفاده از وکیل

• تسریع روند: وکیل با تمامی روال اداری و قضایی آشناست و می تواند پرونده را سریع تر پیش ببرد.
• دقت بالا: اشتباهات احتمالی در تنظیم دادخواست یا ارائه مدارک به حداقل می رسد.
• کاهش استرس: شما مجبور نیستید دائماً در دادگاه حاضر شوید یا با همسرتان روبرو شوید؛ وکیل این بار را از دوش شما برمی دارد.
• مشاوره تخصصی: وکیل می تواند بهترین استراتژی را با توجه به شرایط خاص پرونده شما ارائه دهد و از حقوق شما به بهترین نحو دفاع کند.

نحوه انتخاب وکیل مناسب

برای انتخاب وکیل، حتماً به سابقه و تجربه او در پرونده های خانواده توجه کنید. وکیلی را انتخاب کنید که احساس راحتی و اعتماد با او دارید و به سوالات شما با صبر و حوصله پاسخ می دهد.

امکان مطالبه مهریه بدون طلاق

همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، یکی از باورهای غلط این است که مطالبه مهریه فقط در صورت طلاق امکان پذیر است. شما در هر زمان، حتی در اوج زندگی مشترک و بدون قصد طلاق، می توانید مهریه خود را مطالبه کنید. مهریه با جاری شدن عقد به ملکیت شما در می آید و حق شماست، فارغ از اینکه زندگی مشترکتان چطور پیش می رود.

مهریه پس از فوت زوج: نحوه مطالبه از ترکه متوفی

اگر خدای نکرده همسر شما فوت کند، آیا مهریه شما از بین می رود؟ خیر. مهریه جزء دیون متوفی محسوب می شود و شما می توانید آن را از ترکه (اموال باقیمانده) همسر فوت شده تان مطالبه کنید. در این حالت، شما باید دادخواست مطالبه مهریه را علیه ورثه همسر فوت شده (که مسئول پرداخت دیون متوفی از اموال او هستند) مطرح کنید.

محدودیت 110 سکه بهار آزادی و شرایط اجرای آن

شاید شنیده باشید که مهریه فقط تا 110 سکه است یا فقط 110 سکه را می شود گرفت. این یک باور نسبتاً غلط است. قانون این محدودیت را با عنوان سقف 110 سکه بهار آزادی برای اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی وضع کرده است.

این یعنی:

• برای تا 110 سکه اول مهریه، اگر همسرتان آن را نپردازد و اعسارش هم ثابت نشود، شما می توانید درخواست جلب او را بدهید.
• اما برای مازاد بر 110 سکه (مثلاً اگر مهریه شما 200 سکه است، 90 سکه اضافه)، جلب همسر فقط در صورتی امکان پذیر است که شما توانایی مالی او را برای پرداخت این مقدار اضافی اثبات کنید و دادگاه او را از پرداخت آن معسر تشخیص ندهد. در غیر این صورت، برای این مازاد، فقط می توانید اموال او را توقیف کنید و از طریق فروش اموال به حقتان برسید، نه جلب.

تفاوت مهریه با نفقه و اجرت المثل

خیلی وقت ها این سه مفهوم با هم اشتباه گرفته می شوند، در حالی که هر کدام جایگاه حقوقی جداگانه ای دارند:

• مهریه: مالی است که به محض عقد نکاح، زن مالک آن می شود و هر زمان که بخواهد می تواند آن را مطالبه کند.
• نفقه: هزینه های زندگی ضروری زن (خوراک، پوشاک، مسکن، درمان و…) است که شوهر در طول زندگی مشترک و تا زمانی که زن تمکین می کند، موظف به پرداخت آن است. نفقه مربوط به گذشته است و برای آینده باید به دادگاه درخواست داده شود.
• اجرت المثل ایام زوجیت: پاداش کارهایی است که زن در خانه شوهر (با دستور او و بدون قصد تبرع) انجام داده و آن کارها از وظایف شرعی او نبوده است (مثلاً آشپزی، نظافت و…). این مبلغ هم توسط کارشناس و دادگاه تعیین می شود.

راهکارهای جایگزین: صلح و توافق

همیشه بهترین راه، رسیدن به صلح و سازش است. اگرچه مسیر دادگاه، مسیر قانونی و قاطعی است، اما اگر امکان دارد و می توانید با همسرتان به توافق برسید، این راه می تواند سریع تر و با استرس کمتری برای هر دو طرف همراه باشد. توافقات می تواند شامل پرداخت مهریه به صورت نقد، قسطی، با معرفی مال خاص یا حتی بخشش بخشی از آن باشد. این توافقات باید به صورت کتبی و رسمی (مثلاً در دفتر اسناد رسمی) ثبت شوند تا اعتبار قانونی داشته باشند.

نتیجه گیری: راهی روشن برای احقاق حق

همان طور که دیدید، مطالبه مهریه از طریق دادگاه، یک فرآیند گام به گام و دارای تشریفات خاص خودش است. از لحظه تنظیم دادخواست و پرداخت هزینه ها تا حضور در جلسات دادرسی، صدور حکم و نهایتاً مرحله اجرای حکم و وصول مهریه، هر مرحله نیاز به دقت، صبر و آگاهی دارد. مهریه، حق قانونی و شرعی شماست و باید برای احقاق آن تلاش کنید.

یادتان باشد، در این مسیر باید شکیبا باشید و ناامید نشوید. ممکن است چالش هایی پیش بیاید، اما با پیگیری منظم و شناخت حقوق خود، می توانید این راه را با موفقیت طی کنید. در پرونده های حقوقی، به خصوص مسائلی مثل مهریه که با زندگی و احساسات افراد گره خورده، مشاوره با یک وکیل متخصص می تواند مثل یک چراغ راه عمل کند و به شما کمک کند تا با اطمینان بیشتری قدم بردارید و به بهترین نتیجه ممکن برسید.