برای درخواست مهریه باید چیکار کنم؟

برای درخواست مهریه، ابتدا باید تصمیم بگیرید که می خواهید از طریق اداره اجرای ثبت اقدام کنید یا دادگاه خانواده. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج و درخواست صدور اجراییه از طریق ثبت، معمولاً سریع تر و کم هزینه تر است، اما در برخی شرایط خاص، راه دادگاه را باید انتخاب کنید. این مقاله همه این راه ها و جزئیاتشان را برای شما روشن می کند.

خیلی از خانم ها ممکنه فکر کنند گرفتن مهریه کار پیچیده و پردردسریه. حق هم دارند، چون اسمش که می آید، پروسه های طولانی و اصطلاحات حقوقی غامض جلوی چشمشان رژه می رود. اما نگران نباشید! این حق شماست و قرار نیست برای احقاقش حسابی کلافه بشید. این راهنما قرار است مثل یک دوست کنار شما باشد و تمام مسیر را قدم به قدم برایتان روشن کند. از اینکه اصلاً مهریه چی هست و چه انواعی دارد تا اینکه کدام راه برای مطالبه اش برای شما بهتر است، چه مدارکی لازم دارید، چقدر هزینه دارد و چه چالش هایی ممکن است سر راهتان سبز شود. آماده اید؟ پس برویم که تمام و کمال به این سوال پاسخ دهیم: آیا می دانید کدام روش برای مطالبه مهریه شما سریع تر و کم هزینه تر است؟

مهریه چیست؟ (آشنایی با انواع و شرایط قانونی)

خب، اول از همه باید ببینیم اصلاً این مهریه ای که اسمش این قدر شنیده می شود، چی هست؟ مهریه، به زبان ساده، مالیه که موقع ازدواج، مرد به همسرش تعهد می ده که بپردازه. این تعهد، یک پشتوانه مالی برای خانم هاست که شرع و قانون اون رو به رسمیت شناخته. مهریه می تونه هر چیزی باشه؛ از سکه و پول نقد گرفته تا ملک، ماشین یا حتی انجام دادن یک کار مشخص توسط آقا! اما یه نکته مهم اینجاست که مهریه باید مشخص و معین باشه و ارزش مالی هم داشته باشه.

انواع مهریه: عندالمطالبه و عندالاستطاعه

مهریه دو تا نوع اصلی داره که بد نیست باهاشون آشنا بشید:

• مهریه عندالمطالبه: بیشتر مهریه ها از این دست هستند. یعنی چی؟ یعنی خانوم هر وقت دلش بخواد، چه در دوران زندگی مشترک و چه بعد از طلاق، می تونه مهریه اش رو از آقا طلب کنه. آقا هم موظفه که پرداختش کنه. اصلاً نیازی نیست ثابت کنید که آقا پولداره یا نه، همین که شما خواستید، اون باید پرداخت کنه.
• مهریه عندالاستطاعه: این نوع مهریه یه کم فرق می کنه. اینجا خانم وقتی می تونه مهریه رو بخواد که بتونه ثابت کنه آقا توانایی مالی پرداختش رو داره. یعنی اگه آقا بگه ندارم، شما باید بری و ثابت کنی که داره! این پروسه معمولاً طولانی تر و چالش برانگیزتره.

قانون ۱۱۰ سکه و سایر قوانین مهم مهریه

یه قانون مهم که حتماً شنیدید، همون قانون ۱۱۰ سکه ست. طبق این قانون، اگه مهریه تا ۱۱۰ سکه باشه و آقا از پرداختش خودداری کنه، خانم می تونه درخواست جلب (زندانی کردن) آقا رو بده. اما اگه مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه باشه، برای مازادش دیگه نمی شه آقا رو زندانی کرد؛ در این صورت، فقط می تونید اموالش رو معرفی کنید تا از محل اون اموال، مهریه پرداخت بشه.

مهریه باید یه سری ویژگی های دیگه هم داشته باشه تا قانونی و قابل وصول باشه:

1. مالی بودن: گفتیم که مهریه باید ارزش مالی داشته باشه. مثلاً اگه یه نفر بگه مهریه ات اینه که من یه روز تو خیابون واست شعر بخونم، این مهریه باطله!
2. مشخص و معین بودن: مهریه نباید مبهم باشه. مثلاً یک مقدار از اموال مهریه معینی نیست. باید دقیق باشه، مثلاً ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی یا یک واحد آپارتمان با مشخصات فلان.
3. قابل تملک بودن: مهریه باید چیزی باشه که بشه مالک اون شد و به دستش آورد.
4. مشروع بودن: مهریه نباید چیزی باشه که از نظر شرعی یا قانونی ممنوعه.

یادتون باشه، مهریه یک بدهی دینی بر گردن مرده و حتی بعد از فوت آقا هم از بین نمیره. خانم می تونه مهریه اش رو از ماترک (ارث) همسرش مطالبه کنه. ولی وراث آقا، هیچ تکلیفی برای پرداخت مهریه از جیب خودشون ندارند.

مسیرهای قانونی مطالبه مهریه: کدام یک برای شما بهتر است؟

حالا که با کلیات مهریه آشنا شدید، بیایید ببینیم از چه راه هایی می توانید این حق قانونی تان را طلب کنید. دو مسیر اصلی پیش روی شماست: اداره اجرای ثبت و دادگاه خانواده. هر کدوم مزایا و معایب خاص خودشون رو دارن و باید با توجه به شرایط خودتون، بهترین رو انتخاب کنید.

مسیر اول: مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت (معمولاً سریع تر و توصیه شده)

اگه مهریه تون تو سند رسمی ازدواج (عقدنامه) به صورت مشخص و واضح ثبت شده، این مسیر بهترین و راحت ترین راهه. چرا؟ چون دیگه نیازی نیست مدت ها تو دادگاه این ور و اون ور برید و کلی دوندگی کنید. فرآیندش معمولاً سریع تر و کم دردسرتره.

مزایای این روش:

• سرعت بالاتر: چون نیاز به دادرسی قضایی طولانی نداره، خیلی زودتر به نتیجه می رسید.
• هزینه اولیه کمتر: در مقایسه با دادگاه، هزینه های اولیه کمتری رو متحمل می شید.
• بدون نیاز به دادرسی قضایی: دیگه خبری از جلسات دادگاه و بحث و جدل های حقوقی نیست.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق ثبت:

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج:
   • مدارک لازم: اصل و کپی عقدنامه، شناسنامه و کارت ملی خودتون رو ببرید.
   • اینجا باید درخواست صدور اجراییه رو بدید و فرم های مربوطه رو پر کنید.
2. ابلاغ اجراییه به زوج:
   • بعد از درخواست شما، دفترخانه یک اخطاریه ۱۰ روزه برای همسرتون می فرسته. تو این اخطاریه ازش خواسته می شه که تو این مدت، یا مهریه رو پرداخت کنه یا اموالش رو معرفی کنه.
3. معرفی اموال زوج به اداره ثبت:
   • اگه همسرتون تو اون ۱۰ روز اقدام نکرد، حالا نوبت شماست که اموالش رو به اداره ثبت معرفی کنید. اینجا اگه وکیل داشته باشید، خیلی به کارتون میاد تا بتونید اموال رو شناسایی کنید.
   • چه اموالی قابل توقیف هستند؟ ملک، ماشین، حساب بانکی، سهام، حتی حقوق! البته بعضی اموال هم هستن که بهشون می گن مستثنیات دین و قابل توقیف نیستند. (در ادامه مفصل تر توضیح می دیم)
   • برای توقیف، باید فرم های مربوطه رو تو اداره ثبت تکمیل کنید.
4. مزایده و وصول مهریه:
   • اگه اموال توقیف شد و همسر شما باز هم مهریه رو پرداخت نکرد، اداره ثبت اون اموال رو به مزایده می ذاره و از محل فروش اونها، مهریه شما رو پرداخت می کنه.

یه نکته مهم: مهریه هایی که تو سند ازدواج مبهم هستند (مثلاً مهریه ام سفر حج است) یا به صورت شرط ضمن عقد غیرمالی تعیین شدن، از طریق اجرای ثبت قابل مطالبه نیستند. تو این موارد، چاره ای نیست جز اینکه به سراغ مسیر دوم بریم: دادگاه.

مسیر دوم: مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

گاهی اوقات راهی جز مراجعه به دادگاه خانواده نیست. مثلاً وقتی که از طریق اداره ثبت به نتیجه ای نرسیدید، یا مهریه تون شرایط خاصی داره که تو اداره ثبت قابل پیگیری نیست. این روش معمولاً زمان برتره و نیاز به حضور بیشتر تو جلسات دادگاه و هزینه های دادرسی اولیه داره.

چه زمانی باید به دادگاه مراجعه کرد؟

• وقتی از طریق اجرای ثبت نتونستید مهریه رو بگیرید.
• مهریه تون مشخصات کاملی نداره یا به شکل مال نیست (مثل همون مثال سفر حج).
• در شرایط خاصی که خودتون یا وکیلتون صلاح می دونید از ابتدا به دادگاه مراجعه کنید.

مراحل گام به گام مطالبه مهریه از طریق دادگاه:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
   • اول از همه، اگه قبلاً ثبت نام نکردید، باید تو سامانه ثنا ثبت نام کنید.
   • بعدش، باید یک دادخواست مطالبه مهریه تنظیم و ثبت کنید.
   • مدارک لازم: اصل و کپی عقدنامه، شناسنامه، کارت ملی و اگه دارید، فیش حقوقی یا هر مدرکی که تمکن مالی همسرتون رو نشون بده.
2. ارجاع پرونده به شعبه دادگاه خانواده:
   • بعد از ثبت دادخواست، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه خانواده ارجاع داده می شه.
3. تعیین وقت رسیدگی و جلسات دادگاه:
   • دادگاه وقت رسیدگی تعیین می کنه و شما (یا وکیلتون) باید تو جلسات حاضر بشید و دلایل و مدارکتون رو ارائه بدید.
4. صدور رأی دادگاه:
   • بعد از بررسی شواهد و مدارک، دادگاه رأی به پرداخت مهریه می ده.
5. صدور اجراییه دادگاهی:
   • بعد از اینکه رأی قطعی شد (یعنی مهلت تجدید نظرخواهی و فرجام خواهی تموم شد)، باید درخواست صدور اجراییه دادگاهی رو بدید.
6. اجرای حکم از طریق اجرای احکام دادگستری:
   • با اجراییه دادگاهی، می تونید اموال همسرتون رو به اجرای احکام دادگستری معرفی کنید تا مثل مسیر ثبت، از محل اون اموال، مهریه تون رو بگیرید.

چالش ها و نکات حقوقی مهم در مسیر مطالبه مهریه

مسیر مطالبه مهریه، مثل هر مسیر حقوقی دیگری، چالش ها و پیچیدگی های خودش را دارد. در این بخش، می خواهیم به برخی از مهم ترین آن ها بپردازیم تا دید روشن تری پیدا کنید.

هزینه های مطالبه مهریه

خب، هیچ کار اداری بدون هزینه نیست. مطالبه مهریه هم هزینه هایی داره که باید ازشون خبر داشته باشید:

• هزینه دادرسی: اگه از طریق دادگاه اقدام کنید، باید هزینه ای رو به عنوان هزینه دادرسی بپردازید که معمولاً بر اساس ارزش مهریه محاسبه می شه.
• هزینه اجرایی (نیم عشر اجرایی): چه از طریق ثبت و چه دادگاه، بعد از صدور اجراییه و در مراحل توقیف اموال، باید هزینه ای به نام نیم عشر اجرایی (۵ درصد مبلغ مهریه) رو پرداخت کنید. این هزینه اول با شماست، ولی در نهایت از همسر شما گرفته میشه.
• هزینه کارشناسی: اگه نیاز به کارشناسی برای ارزیابی اموال باشه، این هزینه هم اضافه میشه.
• هزینه وکیل: اگه تصمیم بگیرید وکیل بگیرید (که شدیداً توصیه می شه)، باید حق الوکاله اون رو هم در نظر بگیرید. شاید در نگاه اول به نظر زیاد بیاد، اما وکیل می تونه روند رو سریع تر و با خطای کمتر پیش ببره و در بلندمدت به صرفه تر باشه.

اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط

یکی از دغدغه های اصلی خیلی از خانم ها اینه که اگه همسرشون بگه پول ندارم و نمی تونم مهریه رو یک جا بدم، چی میشه؟ اینجاست که پای اعسار به میان میاد.

• تعریف اعسار: یعنی اینکه مرد توانایی مالی پرداخت یک جای مهریه رو نداره و باید این رو به دادگاه ثابت کنه.
• شرایط پذیرش اعسار: اگه همسر شما واقعاً تمکن مالی نداشته باشه (یعنی اموالی نداشته باشه یا درآمدش کم باشه)، دادگاه دادخواست اعسار رو قبول می کنه.
• نحوه قسط بندی: در این صورت، دادگاه با توجه به درآمد آقا، تعداد فرزندان، سایر بدهی هاش و وضعیت مالی کلی، مهریه رو به صورت قسطی برای پرداخت تعیین می کنه.
• تکلیف عدم پرداخت اقساط: اگه همسرتون قسط ها رو پرداخت نکنه، می تونید دوباره درخواست جلبش رو بدید.

توقیف اموال زوج

برای اینکه مهریه تون رو بگیرید، باید اموالی از همسرتون باشه که بشه توقیفش کرد. چه چیزهایی قابل توقیف هستن؟

• اموال قابل توقیف:
  • اموال منقول و غیرمنقول: مثل خونه، زمین، مغازه، ماشین، موتور، طلا و جواهرات.
  • حساب های بانکی و سپرده ها.
  • سهام شرکت ها.
  • بخشی از حقوق و دستمزد. (اگه فرزند نداشته باشید یک سوم و اگه فرزند داشته باشید یک چهارم حقوق قابل توقیفه)
• مستثنیات دین (اموالی که قابل توقیف نیستند):
  • منزل مسکونی که برای زندگی شأن اون فرد ضروریه.
  • وسایل ضروری زندگی (مثل یخچال، تلویزیون، فرش، لباسشویی).
  • ابزار و وسایل کار که برای گذران زندگی اش لازمه (مثلاً یک تاکسی برای راننده تاکسی).
  • بخشی از حقوق که برای زندگی عادی ضروریه و تو قانون مشخص شده.
• روش های استعلام اموال: برای پیدا کردن اموال همسرتون، می تونید از طریق اداره ثبت اسناد، بانک مرکزی، اداره راهنمایی و رانندگی (برای ماشین) و سازمان بورس (برای سهام) استعلام بگیرید. وکیل متخصص تو این زمینه خیلی می تونه بهتون کمک کنه.

مطالبه مهریه بدون طلاق

خیلی ها فکر می کنند فقط وقتی می خوان طلاق بگیرن، می تونن مهریه شون رو طلب کنن. اما این باور اشتباهه! شما به عنوان زن، حق قانونی دارید که در حین زندگی مشترک هم مهریه تون رو مطالبه کنید. مهریه یک حق مستقل از طلاقه. البته باید حواستون باشه که این کار ممکنه روی زندگی مشترکتون تاثیر بذاره و بهتره با آگاهی و مشورت تصمیم بگیرید.

بخشش مهریه

گاهی اوقات خانم ها تصمیم می گیرند مهریه شون رو ببخشند. اما باید حسابی حواسشون باشه که این کار چه تبعاتی داره:

• بخشش مهریه به صورت ابراء یا هبه انجام می شه.
• مهم ترین نکته: در بیشتر موارد، بخشش مهریه غیرقابل رجوع است. یعنی اگه ببخشید، دیگه نمی تونید پس بگیرید!
• اهمیت داره که اگه مهریه رو می بخشید، حتماً به صورت رسمی و با سند این کار رو انجام بدید تا بعداً مشکلی پیش نیاد.

مهریه بعد از فوت زوج

اگه خدای نکرده همسر شما فوت کنه، مهریه شما از بین نمیره. شما می تونید مهریه تون رو از ماترک (ارث) همسرتون مطالبه کنید. در این حالت، دادگاه بر اساس اموالی که از آقا به جا مونده، مهریه شما رو پرداخت می کنه. و باز هم تأکید می کنیم، وراث آقا هیچ تکلیفی برای پرداخت مهریه از اموال شخصی خودشون ندارند.

مهریه و فسخ نکاح

فسخ نکاح یه بحث جدا از طلاقه. اما اینجا هم وضعیت مهریه فرق می کنه:

• قبل از نزدیکی: اگه عقد قبل از اینکه زن و مرد با هم نزدیکی داشته باشند، فسخ بشه، به زن مهریه ای تعلق نمی گیره.
• بعد از نزدیکی: اما اگه زن و مرد قبل از فسخ نکاح، نزدیکی داشته باشند، تمام مهریه به زن تعلق می گیره.

نقش وکیل متخصص مهریه

خب، تا اینجا دیدید که مسیر مطالبه مهریه، هر چند حق قانونی شماست، اما می تونه پیچیدگی های زیادی داشته باشه. اینجا دقیقاً همون جاییه که یک وکیل متخصص به کارتون میاد:

• تسریع روند: وکیل با تجربه، می تونه روند پرونده رو خیلی سریع تر جلو ببره.
• جلوگیری از اشتباهات: کوچک ترین اشتباه تو مراحل قانونی، ممکنه پرونده رو طولانی یا حتی مختومه کنه. وکیل جلوی این اشتباهات رو می گیره.
• مشاوره حقوقی: وکیل بهتون کمک می کنه بهترین مسیر رو انتخاب کنید و با آگاهی کامل تصمیم بگیرید.
• پیگیری پرونده: دوندگی های اداری و حضور تو جلسات دادگاه رو وکیل به عهده می گیره و شما رو از استرس و خستگی نجات می ده.

یادتان باشد، گاهی اوقات هزینه کردن برای یک وکیل خوب، سرمایه گذاری برای حفظ حقوق و آرامش شماست که در نهایت از هزینه های جانبی و اتلاف وقت جلوگیری می کند.

سوالات متداول

آیا می توان قسمتی از مهریه را به اجرا گذاشت؟

بله، کاملاً امکان پذیر است. شما مجبور نیستید تمام مهریه تان را یک جا مطالبه کنید. می توانید درخواست مطالبه برای بخشی از مهریه خود را به اداره ثبت یا دادگاه ارائه دهید.

اگر همسر هیچ مالی نداشته باشد و ادعای اعسار کند، تکلیف مهریه چه می شود؟

اگر همسرتان واقعاً هیچ مالی نداشته باشد و اعسار او در دادگاه ثابت شود، مهریه به صورت قسط بندی پرداخت خواهد شد. دادگاه با توجه به حداقل درآمد و شرایط مالی او، یک پیش قسط و اقساط ماهانه را تعیین می کند. اگر همسر شغل یا درآمد مشخصی نداشته باشد، دادگاه ممکن است تا زمانی که تمکن مالی پیدا کند، اقساط را به تعلیق درآورد یا مبلغ بسیار ناچیزی تعیین کند.

آیا برای اجرا گذاشتن مهریه حتماً باید به دفترخانه محل عقد مراجعه کرد؟

بله، برای درخواست صدور اجراییه از طریق ثبت، حتماً باید خودتان یا وکیل قانونی تان به همان دفترخانه ازدواجی که عقدتان در آن ثبت شده، مراجعه کنید. حتی اگر آن دفترخانه جابجا شده باشد یا سردفتر تغییر کرده باشد، پرونده و اسناد شما در همان دفترخانه یا دفترخانه جایگزین آن موجود است.

آیا می توان مهریه را از یک شهر دیگر پیگیری کرد؟

برای شروع درخواست اجراییه از طریق ثبت، همانطور که گفته شد، باید به دفترخانه محل عقد مراجعه کنید. اما بعد از صدور اجراییه، روند پیگیری توقیف اموال و اجرای حکم می تواند در هر شهری که همسرتان اموال دارد، ادامه پیدا کند. در مورد دادگاه هم، دادخواست اولیه باید در محل اقامت زوج یا محل وقوع عقد مطرح شود، اما پیگیری اجرای حکم می تواند در سایر شهرها هم صورت گیرد.

تفاوت به روزرسانی مهریه نقدی با سکه چیست؟

مهریه سکه، چون ماهیت خود سکه است، با نوسانات قیمت سکه به روز می شود و نیازی به به روزرسانی جداگانه ندارد. اما مهریه نقدی (وجه رایج) که در سال های قبل تعیین شده باشد، با شاخص بانک مرکزی و بر اساس نرخ تورم، به نرخ روز محاسبه و به روزرسانی می شود. این محاسبه توسط دادگاه یا اجرای احکام انجام می گیرد.

اگر پرونده مهریه نصفه بماند یا متوقف شود، بعداً قابل پیگیری است؟

بستگی به مرحله ای دارد که پرونده در آن متوقف شده است. اگر در مرحله اجرای ثبت باشد و مختومه نشده باشد، ممکن است بتوانید دوباره آن را به جریان بیندازید. اگر در دادگاه رأی صادر شده باشد و شما اجراییه نگرفته باشید، تا زمانی که حکم منقضی نشده، قابل پیگیری است. اما اگر پرونده به هر دلیلی مختومه شده باشد، احتمالاً باید دوباره از ابتدا دادخواست بدهید. بهتر است در این مورد حتماً با یک وکیل مشورت کنید.

آیا می توان مهریه را از پدر همسر مطالبه کرد؟

معمولاً خیر، مهریه فقط بر عهده همسر شماست. اما اگر پدر همسر شما به صورت رسمی و کتبی، ضمانت پرداخت مهریه را بر عهده گرفته باشد، در آن صورت می توانید مهریه را از ایشان مطالبه کنید. این ضمانت باید صراحتاً در عقدنامه یا سند رسمی دیگری قید شده باشد.

آیا می توان همزمان با درخواست طلاق، مهریه را هم اجرا گذاشت؟

بله، پرونده مهریه یک پرونده مالی مستقل از پرونده طلاق است. شما می توانید همزمان با درخواست طلاق، برای مطالبه و اجرای مهریه تان هم اقدام کنید. این دو پرونده به صورت جداگانه در مراجع مربوطه پیگیری می شوند.

آیا برای مطالبه مهریه می توان به صورت اینترنتی اقدام کرد؟

در حال حاضر، تمام مراحل مطالبه مهریه به صورت ۱۰۰% اینترنتی نیست. اما بسیاری از مراحل، به خصوص تنظیم و ثبت دادخواست در دادگاه، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود که به نوعی نیمه اینترنتی محسوب می شود. برای شروع از طریق ثبت، هنوز نیاز به مراجعه حضوری به دفترخانه محل عقد (یا وکیل) است.

---

نتیجه گیری

خب، به انتهای این مسیر رسیدیم. امیدوارم حالا دید روشن تری نسبت به چگونگی مطالبه مهریه پیدا کرده باشید و بدانید که برای درخواست مهریه باید چیکار کنم. یادمان باشد که مهریه، یک حق قانونی و شرعی برای شماست و مطالبه آن، هرگز نشانه ضعف نیست، بلکه نشان دهنده آگاهی و دفاع از حقوق خود است.

چه از طریق اداره اجرای ثبت اقدام کنید و چه از مسیر دادگاه خانواده، مهم این است که با آگاهی کامل و قدم به قدم پیش بروید. هر کدام از این مسیرها، پیچیدگی ها و مراحل خاص خودشان را دارند که دقت و صبر زیادی می طلبد. شناسایی اموال، مقابله با اعسار احتمالی زوج و درک مستثنیات دین، همگی نکاتی هستند که نادیده گرفتنشان می تواند روند مطالبه را طولانی تر و چالش برانگیزتر کند.

در پایان، توصیه نهایی ما این است که حتماً قبل از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور خانواده و مهریه مشورت کنید. یک وکیل باتجربه، می تواند با راهنمایی های دقیق و تخصصی اش، بهترین مسیر را برای شما انتخاب کند، از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری نماید و با تسریع روند، شما را در رسیدن به حقوقتان یاری کند. برای مشاوره و دریافت راهنمایی های بیشتر، می توانید با کارشناسان حقوقی ما تماس بگیرید. حق گرفتنی است، نه دادنی!