کوه اورست (Everest) | بلندترین قله جهان، ۸۸۴۸ متر

کوه اورست، این غول سر به فلک کشیده، بلندترین نقطه روی زمین است که با ارتفاع ۸۸۴۸.۸۶ متر (معادل ۲۹،۰۲۹ فوت) در مرز بین نپال و منطقه خودمختار تبت در چین جا خوش کرده است. این کوه نمادی از عظمت طبیعت و اوج تلاش انسانی برای تسخیر ناشناخته هاست.

اورست از نمای نزدیک: موقعیت جغرافیایی و ویژگی های طبیعی

بیایید یک سفر مجازی به قلب هیمالیا داشته باشیم و ببینیم این قله افسانه ای دقیقا کجاست و چه ویژگی هایی دارد. کوه اورست، یا همان بام دنیا، در رشته کوه باشکوه هیمالیا قرار گرفته. این کوهستان عظیم مرزی طبیعی بین نپال در جنوب و منطقه خودمختار تبت در چین در شمال ایجاد کرده است. وقتی صحبت از اورست می شود، فقط یک قله تنها نیست؛ اطرافش پر از قله های بلند دیگر و یخچال های طبیعی عظیمی است که چشم اندازی بی نظیر و البته مهیب را به نمایش می گذارد.

موقعیت دقیق در رشته کوه هیمالیا

اورست درست در جایی نشسته که نپال و چین به هم می رسند. این یعنی برای صعود به آن، هم از مسیر نپال و هم از مسیر تبت می شود اقدام کرد، که هر کدام حال و هوای خاص خودشان را دارند. قله های مهمی مثل لوتسه و نومپسه همسایه های اورست هستند و با عظمت خودشان، این منطقه را به یکی از بکرترین و در عین حال چالش برانگیزترین نقاط روی زمین تبدیل کرده اند.

زمین شناسی و شکل گیری

حتماً برایتان سوال پیش آمده که این غول چطور سر از زمین درآورده است. داستان شکل گیری اورست به میلیون ها سال پیش برمی گردد، وقتی که دو صفحه تکتونیکی عظیم – صفحه هند و صفحه اوراسیا – با هم برخورد کردند. این برخورد مثل یک تصادف غول پیکر بود که باعث شد پوسته ی زمین چین بخورد و به سمت بالا فشرده شود و این کوه های سر به فلک کشیده را به وجود آورد. جالب است بدانید که این فرآیند هنوز هم ادامه دارد و اورست سالیانه چند میلی متر بلندتر می شود؛ انگار که هنوز هم در حال رشد است و می خواهد به آسمان ها برسد!

آب وهوا و اقلیم

اگر اهل کوهنوردی یا ماجراجویی باشید، حتماً می دانید که آب وهوای اورست شوخی بردار نیست. در ارتفاعات بالا، شرایط جوی به شدت سخت و غیرقابل پیش بینی است. بادهای وحشتناک با سرعت های سرسام آور می وزند و دما به قدری پایین می آید که مغز استخوانتان یخ می زند. فشار اتمسفر هم در این ارتفاعات به قدری کم است که تنفس واقعاً سخت می شود. اینجا همان جایی است که به آن منطقه مرگ می گویند؛ منطقه ای بالای ۸۰۰۰ متر که بدن انسان بدون اکسیژن کمکی به سرعت از کار می افتد و هر قدم می تواند آخرین قدم باشد. این شرایط آب وهوایی است که اورست را نه تنها بلندترین، بلکه یکی از خطرناک ترین قله های دنیا می کند.

تاریخچه نام گذاری و کشف بلندترین قله جهان

قبل از اینکه نام اورست بر سر زبان ها بیفتد، این کوه غول پیکر هزاران سال بود که برای مردمان بومی نپال و تبت شناخته شده بود و نام های خاص خودش را داشت. هر کدام از این نام ها، داستانی پشت خود دارند که ریشه اش به باورها و فرهنگ این مردمان می رسد. بیایید نگاهی به این نام ها و داستان نام گذاری اورست بیندازیم.

نام های محلی و باستانی

• ساگارماتا (Sagarmatha) در نپالی: دولت نپال در اوایل دهه ۱۹۶۰ رسماً این نام را برای کوه اورست انتخاب کرد. ساگارماتا به معنی سر آسمان یا پیشانی آسمان است. این نام گذاری نشان از احترام و ارتباط عمیقی دارد که مردم نپال با این قله باشکوه احساس می کنند.
• چومولونگما (Chomolungma) در تبتی/چینی: این نام تبتی، قدمتی بسیار طولانی تر دارد و برای قرن ها توسط مردم بومی منطقه استفاده می شده است. چومولونگما به معنی مادر مقدس یا مادر زمین است. این نام نشان دهنده ی جایگاه معنوی و مقدس کوه در فرهنگ تبتی هاست.

جالب است بدانید که زمانی اشتباهی رایج بود که کوه گاریسانکار را همان اورست می پنداشتند. این اشتباه به دلیل خطای دید از برخی نقاط بود که اورست و گاریسانکار را در یک راستا نشان می داد.

شناسایی و نام گذاری غربی (اورست)

داستان نام گذاری غربی اورست به اوایل قرن نوزدهم برمی گردد. در آن زمان، بریتانیا یک پروژه بزرگ نقشه برداری به نام نقشه برداری مثلثاتی بزرگ هند را آغاز کرد. هدف این پروژه، نقشه برداری دقیق از شبه قاره هند و مناطق اطراف آن بود. در جریان این پروژه بود که در سال ۱۸۵۶، برای اولین بار ارتفاع قله ای که آن زمان به نام قله ۱۵ شناخته می شد، اندازه گیری شد و مشخص شد که این قله، بلندترین نقطه روی زمین است.

نام گذاری اورست در سال ۱۸۶۵ توسط انجمن سلطنتی جغرافیا و به پیشنهاد اندرو اسکات واو، رئیس وقت ممیزی بریتانیا در هندوستان، انجام شد. او این نام را به افتخار رئیس قبلی خود، سر جرج اورست، انتخاب کرد. نکته جالب اینجاست که خود جرج اورست با این نام گذاری مخالف بود! او اعتقاد داشت که نام های محلی باید حفظ شوند و یا اگر نام بومی در دسترس نیست، باید نام دیگری انتخاب شود. اما چون در آن زمان دسترسی به نپال و تبت برای یافتن نام محلی رایج مشکل بود، نام اورست ماندگار شد. البته تلفظ امروزی نام کوه (اورست) با تلفظ نام جرج اورست (ایورست) کمی متفاوت است، اما این نام تا ابد با بلندترین قله جهان گره خورده است.

داستان اندازه گیری ارتفاع اورست: از اولین برآوردها تا توافق جهانی

تعیین ارتفاع دقیق اورست از همان ابتدا یک چالش بزرگ بوده است. این کوهستان عظیم در منطقه ای دورافتاده و با شرایط آب وهوایی بسیار سخت قرار دارد و همین موضوع کار اندازه گیری را حسابی پیچیده می کند. بیایید ببینیم این داستان از کجا شروع شد و چطور به ارتفاع رسمی امروز رسیدیم.

اولین تلاش ها و چالش ها

اولین برآورد رسمی ارتفاع اورست در سال ۱۸۵۶ انجام شد. در آن زمان، تیم نقشه برداری بریتانیا، با استفاده از تئودولیت های غول پیکر (دوربین های نقشه برداری که برای جابجایی هر کدام دوازده نفر لازم بود!) از فاصله ی ده ها کیلومتری و از خاک هندوستان، اندازه گیری ها را انجام دادند. نپال به دلیل نگرانی های سیاسی اجازه ورود تیم نقشه برداری به خاک خود را نمی داد و همین موضوع کار را سخت تر می کرد. در نهایت، با محاسبات پیچیده، ارتفاع ۸۸۴۰ متر برای قله ۱۵ گزارش شد. اما این فقط آغاز یک راه طولانی برای رسیدن به یک عدد دقیق و مورد قبول جهانی بود.

تغییرات و اختلافات در طول زمان

بعدها، با پیشرفت تکنولوژی و امکان دسترسی نزدیک تر به کوه، اندازه گیری های جدیدی انجام شد. در سال ۱۹۵۵، یک پروژه نقشه کشی هندی ارتفاع ۸۸۴۸ متر را اعلام کرد که این عدد برای مدت های طولانی به عنوان ارتفاع رسمی پذیرفته شد. در این اندازه گیری، هم ارتفاع صخره و هم کلاهک برفی روی قله در نظر گرفته شد.

اما داستان به همین جا ختم نشد. در سال ۲۰۰۵، سازمان ملی نقشه برداری چین پس از چند ماه اندازه گیری دقیق، ارتفاع ۸۸۴۴.۴۳ متر را اعلام کرد که این بار، فقط ارتفاع صخره را بدون احتساب برف و یخ روی قله در نظر گرفته بودند. همین موضوع باعث اختلاف نظرهایی شد: آیا باید ارتفاع سخت کوه را در نظر گرفت یا بلندترین نقطه آن را با احتساب کلاهک برفی؟ آمریکایی ها هم در سال ۱۹۹۹ با استفاده از GPS، ارتفاع ۸۸۵۰ متر را گزارش کرده بودند. این اختلاف ها بر سر جزئیات، باعث سردرگمی می شد و نیاز به یک توافق جهانی حس می شد.

اعلام ارتفاع رسمی و نهایی

بعد از سال ها بحث و اندازه گیری های متعدد، نپال و چین در سال ۲۰۱۰ به توافقی رسیدند و مشترکاً ارتفاع ۸۸۴۸ متر را به عنوان ارتفاع رسمی اورست پذیرفتند.

اما زمین هم ساکن نمی ماند! زمین لرزه بزرگ نپال در سال ۲۰۱۵، این نگرانی را به وجود آورد که شاید ارتفاع اورست تغییر کرده باشد. همین موضوع باعث شد نپال و چین تصمیم بگیرند یک بار دیگر و این بار به صورت مشترک، اندازه گیری دقیقی را انجام دهند. پس از تلاشی گسترده و همکاری بی سابقه، در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۲۰، بالاخره خبر رسمی اعلام شد: ارتفاع جدید کوه اورست ۸۸۴۸.۸۶ متر (۲۹،۰۲۹ فوت) است. این عدد، دقیق ترین و جامع ترین اندازه گیری تا به امروز است که با همکاری دو کشور در طول دو سال به دست آمده است. این رقم، حالا به عنوان ارتفاع رسمی و مورد توافق جهانی پذیرفته شده است.

اورست و کوهنوردی: چالش ها، مسیرها و افتخارات

کوه اورست فقط یک کوه بلند نیست؛ برای بسیاری از کوهنوردان و ماجراجویان، یک رویای دست نیافتنی و در عین حال وسوسه انگیز است. صعود به این قله، بالاترین چالش در دنیای کوهنوردی محسوب می شود و برای همین، هرساله تعداد زیادی از کوهنوردان حرفه ای و حتی آماتور، راهی هیمالیا می شوند تا شانس خود را امتحان کنند.

جاذبه اورست برای کوهنوردان

اصلاً عجیب نیست که اورست برای کوهنوردان تا این حد جذاب است. رسیدن به بلندترین نقطه روی زمین، برای بسیاری از کوهنوردان، اوج یک عمر تلاش و تمرین است. این یک نشان افتخار است که فقط تعداد معدودی از انسان ها می توانند به آن دست پیدا کنند. البته باید این را هم بدانیم که امروزه، صعود به اورست برای همه طبقات کوهنوردان، از حرفه ای های باتجربه گرفته تا کسانی که با پرداخت هزینه های گزاف، همراه با تیم های راهنما و تجاری این مسیر را طی می کنند، امکان پذیر شده است. همین موضوع باعث شده که هر سال، شلوغی و ترافیک خاصی در مسیرهای صعود به وجود بیاید.

مسیرهای اصلی صعود

کوه اورست دو مسیر اصلی برای صعود دارد که هر کدام ویژگی های خاص خودشان را دارند:

• مسیر جنوبی (نپال): این مسیر از سمت نپال و از طریق یخشار خومبو و گذرگاه جنوبی می گذرد. مسیر جنوبی معمولاً محبوب تر و شلوغ تر از مسیر شمالی است. دلیلش هم این است که از نظر فنی کمی آسان تر به حساب می آید و زیرساخت های گردشگری و کوهنوردی در سمت نپال هم پیشرفته تر است. این همان مسیری است که ادموند هیلاری و تنزینگ نورگای برای اولین صعود موفق خود در سال ۱۹۵۳ انتخاب کردند. صعود از این مسیر با رسیدن به کمپ اصلی در ارتفاع ۵۳۶۴ متری آغاز می شود.
• مسیر شمالی (تبت/چین): این مسیر از سمت تبت و از طریق یال شمال شرقی بالا می رود. مسیر شمالی معمولاً چالش برانگیزتر و از نظر فنی دشوارتر است و آب وهوای نامطمئن تری هم دارد. این مسیر از کمپ اصلی چین در ارتفاع ۵۲۰۰ متری شروع می شود.

خطرات و چالش های صعود

صعود به اورست فقط به قدرت بدنی نیاز ندارد؛ باید با خطرات زیادی هم دست و پنجه نرم کرد. از مهمترین چالش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارتفاع زدگی (AMS, HACE, HAPE): در ارتفاعات بالا، میزان اکسیژن به شدت کم می شود و بدن دچار مشکل می شود. این موضوع می تواند منجر به بیماری های جدی مثل ادم مغزی و ریوی در ارتفاع بالا شود که کشنده هستند.
• سرمازدگی و طوفان های ناگهانی: دمای هوا در قله تا منفی ۴۰ درجه سانتی گراد یا حتی کمتر هم می رسد. طوفان های ناگهانی و شدید هم می توانند شرایط را در عرض چند دقیقه از بد به وحشتناک تغییر دهند.
• بهمن و سقوط یخ: کوه های هیمالیا مستعد بهمن هستند و یخشار خومبو هم که در مسیر جنوبی قرار دارد، همیشه در حال حرکت و سقوط قطعات عظیم یخ است.

متاسفانه، آمار تلفات در اورست بالاست. تا سال ۲۰۱۹، بیش از ۳۰۰ نفر در تلاش برای صعود به این کوه جان خود را از دست داده اند و اجساد بسیاری از آن ها به دلیل شرایط سخت منطقه مرگ، همانجا باقی مانده است. این واقعیت تلخ، یادآوری می کند که اورست چقدر می تواند بی رحم باشد.

بهترین زمان برای صعود

کوهنوردان معمولاً در دو پنجره زمانی کوتاه به سمت اورست راهی می شوند: پیش از بادهای موسمی در فصل بهار (آوریل و مه) و پس از بادهای موسمی در فصل پاییز (سپتامبر و اکتبر). فصل بهار معمولاً محبوب تر است، زیرا آب وهوا کمی پایدارتر می شود و بادها آرام تر می گیرند. در پاییز، با وجود اینکه آسمان صاف تر است، اما برف های تازه و هوای سردتر می توانند صعود را دشوارتر کنند.

صعودهای تاریخی و رکوردهای ماندگار در اورست

اورست از همان روز اول کشف شدنش، ذهن کوهنوردان و ماجراجویان را به خودش مشغول کرد. داستان های زیادی از تلاش های بی وقفه و شجاعت های بی نظیر برای رسیدن به قله این کوه وجود دارد که بعضی از آن ها، تاریخ ساز شدند. بیایید با هم نگاهی به مهم ترین صعودهای اورست بیندازیم.

اولین صعود موفق

اگر بخواهیم از یک صعود تاریخی صحبت کنیم، بدون شک باید به تاریخ ۲۹ مه ۱۹۵۳ برگردیم؛ روزی که سر ادموند هیلاری، زنبوردار نیوزلندی، و تنزینگ نورگای، شرپای نپالی، برای اولین بار به قله اورست قدم گذاشتند. این صعود تاریخی، نتیجه چندین دهه تلاش بی وقفه و ناموفق بود. تنزینگ نورگای پیش از این، چندین بار در تلاش برای صعود شرکت کرده بود و حتی یک سال قبل از این صعود موفق، تا نزدیکی قله هم رسیده بود. موفقیت آن ها، خبری جهانی بود که شور و هیجان زیادی را در سراسر دنیا به وجود آورد و الهام بخش نسل های بعدی کوهنوردان شد.

صعودهای بدون اکسیژن

وقتی از اورست صحبت می کنیم، کمتر کسی فکر می کند که می شود بدون اکسیژن کمکی به قله رسید. اما دو کوهنورد افسانه ای این کار را انجام دادند. در ۸ مه ۱۹۷۸، راینولد مسنر ایتالیایی و پیتر هابلر اتریشی، برای اولین بار بدون استفاده از کپسول اکسیژن از مسیر جنوبی به قله اورست صعود کردند. این یک شاهکار بی نظیر بود که بسیاری از دانشمندان آن را غیرممکن می دانستند. مسنر حتی در سال ۱۹۸۰، بار دیگر، این بار به تنهایی و بدون اکسیژن کمکی، از مسیر دشوارتر شمالی اورست را فتح کرد. این صعودها نشان داد که بدن انسان تا چه حد می تواند در شرایط سخت مقاومت کند.

رویدادها و رکوردهای مهم دیگر

از آن زمان تا کنون، اورست شاهد رکوردها و اتفاقات مهم زیادی بوده است:

• در ۴ مه ۲۰۰۵، دیدیه دلسال فرانسوی، با یک هلیکوپتر یوروکوپتر AS350 B3، بر فراز قله اورست فرود آمد و پس از حدود چهار دقیقه، دوباره پرواز کرد. این فرود و پرواز در بلندترین نقطه جهان، یک رکورد بی نظیر بود.
• افرادی در سنین مختلف، از جوان ترین کوهنوردان تا مسن ترین ها، به قله رسیده اند.
• زنانی هم بوده اند که با شکستن موانع، نام خود را در تاریخ اورست ثبت کرده اند.

اما این شلوغی و افزایش تعداد کوهنوردان، چالش های خودش را هم به وجود آورده است. آلودگی محیط زیست، از جمله زباله های باقی مانده از اردوگاه ها و تجهیزات، یکی از دغدغه های جدی برای حفظ این میراث طبیعی است. این چالش ها نشان می دهند که در کنار اشتیاق به صعود، باید به مسئولیت های زیست محیطی مان هم فکر کنیم.

اورست فراتر از یک قله: مقایسه ها و اهمیت فرهنگی-اقتصادی

اورست فقط بلندترین قله روی زمین نیست؛ این کوه یک نماد است، یک جاذبه اقتصادی و فرهنگی، و حتی محلی برای مقایسه با دیگر نقاط بلند و دیدنی سیاره مان. بیایید از دریچه ای دیگر به این غول هیمالیایی نگاه کنیم.

مقایسه با سایر قله های بلند

شاید بپرسید: اگر اورست بلندترین کوه دنیاست، پس چرا از کوه های دیگری مثل چیمبورازو یا ماونا کیا هم اسم برده می شود که ادعای بلندترین بودن را دارند؟ حقیقت این است که بلندترین می تواند معانی مختلفی داشته باشد:

• چیمبورازو (اکوادور): این کوه در اکوادور، از نظر ارتفاع از سطح دریا (۶۲۶۸ متر)، از اورست بسیار کوتاه تر است. اما به دلیل شکل کروی زمین و برآمدگی آن در استوا، چیمبورازو نزدیک ترین نقطه به فضا و دورترین نقطه از مرکز زمین محسوب می شود! قله چیمبورازو حدود ۶۳۸۴.۴ کیلومتر از مرکز زمین فاصله دارد، در حالی که این فاصله برای اورست حدود ۶۳۸۲.۳ کیلومتر است. یعنی چیمبورازو حدود ۲۱۶۸ متر از اورست دورتر از مرکز زمین است.
• ماونا کیا (هاوایی): این کوه در هاوایی، اگر ارتفاعش را از پایه آن (که در عمق اقیانوس آرام قرار دارد) تا قله اندازه بگیریم، بلندترین کوه دنیاست. ارتفاع آن از پایه به بیش از ۱۰۲۰۰ متر می رسد، در حالی که فقط ۴۲۰۰ متر از آن بالای سطح دریا قرار دارد. این یعنی، بلندترین کوه از پایه تا قله نه اورست، بلکه ماونا کیاست.

در مورد دشواری فنی صعود، کوهنوردان زیادی معتقدند که صعود به قله هایی مثل K2 (که دومین قله بلند دنیاست) یا نانگا پاربات، از نظر فنی بسیار دشوارتر و خطرناک تر از مسیر استاندارد اورست است، حتی اگر اورست بلندتر باشد.

فشار اتمسفریک در قله کوه اورست، فقط ۳۴ کیلوپاسکال (۲۵۵ تور) است که حدود یک سوم فشار در سطح دریاست. به همین دلیل، آب در قله اورست در دمای حدود ۷۱ درجه سانتی گراد (۱۶۰ درجه فارنهایت) به جوش می آید.

اهمیت اقتصادی برای نپال و تبت

اورست برای نپال و منطقه تبت در چین، فقط یک کوه نیست؛ یک منبع مهم درآمد و اشتغال است. دولت نپال برای صدور مجوز صعود به اورست، هزینه های گزافی را از کوهنوردان دریافت می کند. علاوه بر این، صنعت گردشگری اطراف کمپ اصلی اورست (Everest Base Camp) هم رونق زیادی دارد و سالانه هزاران نفر را برای پیاده روی و دیدن عظمت این منطقه به خود جذب می کند. مردم محلی، به خصوص شرپاها، نقش حیاتی در صنعت کوهنوردی دارند. آن ها به عنوان راهنما، باربر و پشتیبان عمل می کنند و از این راه درآمد کسب می کنند. این صنعت، اقتصاد بخش هایی از این دو کشور را حسابی متحول کرده است.

اورست در فرهنگ عمومی

جایگاه اورست فراتر از جغرافیای محض است. این کوه در ادبیات، فیلم ها و اساطیر محلی، جایگاه ویژه ای دارد. فیلم های مستند و داستانی زیادی درباره صعودهای تاریخی، چالش ها و تراژدی های اورست ساخته شده اند که الهام بخش بسیاری بوده اند. در فرهنگ بومی هم، اورست (چومولونگما و ساگارماتا) اغلب به عنوان یک موجود زنده، یک مادر مقدس، یا یک خدای قدرتمند مورد احترام قرار می گیرد که باید با احترام و تواضع به آن نزدیک شد. این کوه، به نوعی نمادی از اراده، استقامت و میل بی پایان انسان برای فراتر رفتن از محدودیت ها تبدیل شده است.

---

نتیجه گیری

اورست، با قامت بی نظیرش که در مرز نپال و چین جا خوش کرده و به ارتفاع ۲۹،۰۲۹ فوت (۸۸۴۸.۸۶ متر) می رسد، بیش از یک کوه است؛ یک نماد است، نمادی از عظمت بکر طبیعت و روح سرسخت انسانی. این غول هیمالیایی، هم الهام بخش است و هم یادآوری کننده خطرات و چالش های طبیعت. از داستان شکل گیری زمین شناختی اش گرفته تا تلاش های حماسی برای فتح قله و تاریخچه پرپیچ وخم اندازه گیری ارتفاعش، کوه اورست همیشه مرکز توجه بوده و هست. همانطور که گفتیم، این قله نه تنها قلب کوهنوردان، بلکه دل بسیاری از طبیعت دوستان، محققان و حتی مردم عادی را هم به تسخیر خود درآورده است. با همه چالش هایی که صعود به این کوه دارد، داستان های قهرمانانه و رکوردهای بی نظیر انسانی در آن رقم خورده است. اما فراموش نکنیم که این نماد باشکوه، یک میراث طبیعی ارزشمند است که حفظ آن برای نسل های آینده، وظیفه همه ماست. باشد که عظمت کوه اورست همیشه یادآور قدرت طبیعت و توانایی های بی حد و حصر انسان باشد.