5 اسفند در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 5 اسفند برابر با 22 فوریه را مرور خواهیم کرد.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری قدم آخر، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری ها، کشف ها و حتی زادروزها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز 5 اسفند برابر با 24 فوریه را ورق می زنیم.

***

خواجه نصیرالدین طوسی

24 فوریه 1201 میلادی برابر با 5 اسفند 579 خورشیدی، خواجه نصیرالدین طوسی، همه چیزدان، معمار، ریاضی دان، منجم، پزشک، فقیه، متکلم، فیلسوف و شاعر ایرانی به دنیا آمد. از این رو، 5 اسفند در بزرگداشت این دانشمند اندیشمند در ایران روز مهندس نامگذاری شده است. از کارهای خواجه نصیرالدین طوسی در حوزه نجوم می توان به ساخت رصدخانه مراغه اشاره کرد. او همچنین بر آثار ریاضی و علمی مختلفی از جمله افکار بطلمیوس درباره نجوم نقد نوشت. کتاب های او به عنوان پایه های ریاضیات و مثلثات امروزی شناخته می شوند. طوسی کار ناقص خیام را بر عهده گرفت و ریاضیات را گسترش داد. ازسوی دیگر تصمیم گرفت کار خیام را در زمینه هندسه دنبال کند. به علاوه، اصل پنجم اقلیدس را در «الرساله الشافعیه» تحلیل و تبیین کرد. می توان گفت که ازطریق آثار طوسی بود که مثلثات به جایگاه شاخه ای مستقل از ریاضیات محض دست یافت. او روشی را در هندسه را با نام «جفت طوسی» ابداع کرد و برای اولین بار در سده 13 میلادی کشف کرد که اگر دایره ای داخل دایره ای بزرگ تر که شعاعی 2 برابر آن دارد بر آن مماس شود، با دوران دایره کوچک روی محیط دایره بزرگ، هر نقطه ای از دایره کوچک در مسیر حرکت خود قطری منحصربه فرد از دایره بزرگ را رسم می کند. ازاین رو، بسیاری از دانشمندان خواجه نصیرالدین را خالق مثلثات می دانند. کتاب های او در حوزه مثلثات، در قرن شانزدهم به فرانسه ترجمه شد. او یکی از بزرگ ترین دانشمندان عصر طلایی اسلامی در ایران است و به همین دلیل است که گهگاه او را با ابن سینا مقایسه می کنند. شاید تنها تفاوت ابن سینا و طوسی این باشد که اولی در حوزه پزشکی شخصیت بزرگ تری بود.

استیو جابز

24 فوریه 1955 میلادی برابر با 5 اسفند 1333 خورشیدی، استیون پل جابز مخترع و کارآفرین آمریکایی به دنیا آمد. جابز در سال 197 همراه با استیو وزنیاک شرکت اپل را برای تولید رایانه های شخصی تاسیس کرد. او درطول زندگی اش نه فقط برای برنامه های کاربردی در رایانه ها، دستگاه های الکترونیکی قابل حمل و رابط های کاربر، که برای طیف وسیعی از فناوری ها، به عنوان مخترع یا همکار مخترع 338 حق اختراع ثبت کرد یا درخواست ثبت داد. او از همان ابتدا در تمام جنبه های شرکت اپل، طراحی، توسعه و بازاریابی فعال بود. پس از موفقیت اولیه سری رایانه های شخصی Apple II، مکینتاش با رابط گرافیکی برپایه ماوس، جایگزین آن شد. جابز با محصولات جدیدی ازجمله تبلت آی پد و تلفن همراه آیفون، اپل را در خط مقدم طراحی های نوآورانه، کاربردی و کاربرپسند نگه داشت.

مدال فیلدز

24 فوریه 1931 میلادی برابر با 5 اسفند 1309 خورشیدی، ازآنجاکه هیچ جایزه نوبلی برای ریاضی دانان وجود نداشت مدال فیلدز برای به رسمیت شناختن تلاش هایی که در حوزه ریاضیات می شود بنیان گذاشته شد. هرچند جان چارلز فیلدز احتمالا از زمان های دور به این مدال فکر می کرد اما اولین اشاره ثبت شده به این مدال در 24 فوریه 1931 در صورتجلسه جلسه کارگروه این جایزه ثبت شد. سال 1936 اولین جوایز مدال فیلدز در اسلو اعطا شد. این جایزه هر چهارسال یک بار به برجسته ترین ریاضی دانان جهان اعطا می شود. سال 2014 مریم میرزاخانی، ریاضی دان ایرانی با دریافت این جایزه به اولین زنی تبدیل شد که مدال فیلدز به او اعطا شده است.

هنری کاوندیش

24 فوریه 1810 میلادی برابر با 5 اسفند 1188 خورشیدی، سر هنری کاوندیش، شیمی دان و فیزیک دان انگلیسی که آزمایش هایی را با علایق مختلف در آزمایشگاه خصوصی خودش انجام داد درگذشت. از مهم ترین کارهای او می توان به تعیین کردن جرم و چگالی زمین اشاره کرد. او به بررسی خواص هیدروژن و دی اکسید کربن و مقایسه چگالی آنها با هوا پرداخت. کاوندیش همچنین نشان داد که آب ترکیبی شیمیایی است و گرمای ویژه مواد مختلف را اندازه گیری کرد. دست نوشته های او که در سال 1879 منتشر شدند کشف هایی را که در الکترواستاتیک قبل از دانشمندانی چون کولن، اهم و فارادی انجام داده بود- ازجمله استنباط قانون مربع معکوس جاذبه و دافعه الکترواستاتیکی را نشان می دهند. او همچنین پژوهش هایی انجام داد که به طور مستقیم به کشف گروه عناصر معروف به گازهای نجیب منجر شدند.