در جستجوی آداب آبادانی در مکتب معماری یزد

از یک پژوهش رونمایی شد؛

مراسم رونمایی از پژوهش در جستجوی آداب آبادانی در مکتب معماری یزد به همت مرکز معماری اسلامی حوزه هنری و همکاری انتشارات سوره قدم آخر در فرهنگستان هنر برگزار شد.

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش و دانش خبرگزاری علم و فناوری قدم آخر، این پژوهش توسط محمدرضا اولیا و در راستای ارج نهادن به دانش بومی و بهره گیری از اندیشه اندیشه ورزان پیشکسوت به چاپ رسیده است.

در ابتدای مراسم رونمایی از پژوهش در جستجوی آداب آبادانی در مکتب معماری یزد، مصطفی مومنی راد (مدیر مرکز معماری حوزه هنری) ضمن خوشامدگویی به حضار گفت: این مرکز در دو سال اخیر بر روی محور های مختلفی تمرکز داشته است و بحث ارتقای آموزش های هنری در حوزه معماری و راه اندازی مدرسه معماری از جمله این موارد بوده است. موضوع دیگری که در صدد راه اندازی آن هستیم سامانه داده کاوی مطالعات اسلامی ایرانی است که این فرصت را برای استفاده پژوهشگران فراهم می آورد و اطلاعات قابل اتکایی را در آن جا پژوهشگران می توانند بدست آورند.

* از میراث معماری گذشتگان چیزی باقی نمانده است

در ادامه این مراسم، سید محمد بهشتی، عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری؛ این پژوهش را در فضای معماری کشور دستاوردی مثبت خواند و گفت: معماری ما در 70 سال اخیر دچار اغتشاش و از هم گسیختگی شده است. تا سال 1335بنا هایی که در سطح روستا ها و شهر ها وجود داشت را مردم ساخته اند. اگر می بینید که این بنا ها در جای صحیح خود قرار گرفته و در نوع خود زیبا هستند بدون شک حاصل اهلیت مردمان این سرزمین است. اهلیتی که از جنس همین خاک بوده و احساس تعلق خاطر و وابستگی باعث شده تا شاهد بنا هایی زیبا و درست باشیم. اما از سال 1335 به بعد بالغ بر 99 درصد این بنا ها به غلط و زشت ساخته شده است و تنها 1 درصد در جای صحیح خود قرار گرفتند.

وی تصریح کرد: اهلیت مفهوم وجودی است بطوریکه اگر اهل جایی هستید خود را تمام و کمال متعلق به آن جا بدانید. اما هر چه به جلوتر حرکت کردیم و در طی این 70 سال اخیر ساز وجودی ما از کوک خارج شده است و در جای صحیحی قرار نگرفتیم. حتی نمود این مسیله را در معماری کشورمان هم شاهد هستیم و هیچ المانی از معماری اصیلی که سال ها به آن بالیدیم را نه تنها دیگر شاهد نیستیم بلکه هر چه به جلوتر می رویم شاهد نابودی میراث گذشتگان هم هستیم.

معماری ما در 70 سال اخیر دچار اغتشاش و از هم گسیختگی شده است

بهشتی ادامه داد: افراد کوک در جامعه ما بسیار کمیاب و در سایه هستند. به نظرم دکتر اولیا یکی از این نوادر است که در حوزه معماری حرف های زیادی برای گفتن دارد و امروز که در آیین رونمایی از این کتاب هستیم به نظرم یکی از آثار فاخر در حوزه معماری را شاهد هستیم که در طی این دهه ها نمونه آن را شاید کم تر دیده باشیم و امیدوارم امثال آقای اولیا را بیشتر ببینیم.

* اولیا از پیشقراولان و سرآمدان تدریس در حوزه معماری است

زهیر متکی دانش آموخته دکتری معماری از دانشگاه توکیو و از شاگردان استاد اولیا که اجرای برنامه را عهده دار بود در ادامه به یکی از ویژگی های مدرسه هنر و معماری یزد اشاره کرد و گفت: در این مکان علمی علاوه بر بهره بردن از معلمان زبده و حرفه ای معماری دانشجویان می توانند از کالبد خود مدرسه که از نظر معماری یکی از شاهکار های خارق العاده به شمار می رود نیز بهره مند شوند.

وی ادامه داد: در میان اساتید این مدرسه باید گفت که استاد اولیا از پیشقراولان و سرآمدان تدریس در حوزه معماری است که امروز و در رونمایی از کتاب وی، مخاطبان آن با نوعی از نگاه وی روبرو می شوند که در نوع خود جالب است و حاصل تفکر و اندیشه ورزی و ماحصل سال ها تلاش استاد در حوزه معماری است.

* قدرت و غضب سبب آلوده شدن حقایق وجودی انسان 

هادی ندیمی دیگر سخنران این مراسم گفت: وجود ما مثل آب است که هم می شود گل آلود بود و هم شفاف. اگر آب شفاف شد پنهانی های خودش را نمایان می کند در حالیکه در آب گل آلود هیچ چیزی نمایان نیست. 

وجود ما مثل آب است که هم می شود گل آلود بود و هم شفاف. اگر آب شفاف شد پنهانی های خودش را نمایان می کند در حالیکه در آب گل آلود هیچ چیزی نمایان نیست. تقریبا وجود انسان هم به سان آب می ماند

ندیمی افزود: تقریبا وجود انسان هم به سان آب می ماند. حقایق در انسان پنهان نیستند بلکه شهوت، قدرت، غضب و منفعت است که این حقایق را در انسان پنهان می کند و اجازه شفافیت به آن ها نمی دهد. عمق وجود ما پر از حقایق است، اما وقتی گل آلود شد حقایق هم پنهان می شود.

مصداق ان را در دنیای امروزی باید در سرعت رشد تکنولوژی دانست که به گل آلود شدن عمق وجودی بشر کمک کرده است.

وی ادامه داد: امروز شعار بر شعور ما غلبه کرده است و با این موضوع بر جامعه خودمان حکمفرمایی می کنیم. وقتی نفس ملول شود انسان هم نایاب می شود و در حوزه ای به مشکل بر می خورد.

*معماری های امروزی شادی را از بچه ها گرفته است

محمدرضا اولیا پژوهشگر کتاب در جستجوی آداب آبادانی در مکتب معماری یزد هم در این مراسم، نوشتن را فرصتی برای در معرض قرار دادن فهم بشر به دیگران عنوان کرد و گفت: نگاهی که بنده به مباحث معماری دارم به عنوان یک پروژه نیست که آغاز و پایان داشته باشد بلکه به ما یاد داده شده تا با خلق اثری به سرانجام و خروجی آن فکر کنیم تا بتوان تحولی را در جامعه ایجاد کرد و ره آورد مثبتی را بوجود آورد. اگر افتخاری در این 50 سال اخیر داشتم حتما با مشورت دوستانی دانشمند که در این حوزه حرفی برای گفتن دارند، بوده است.

وی به ذکر توصیه ای به معماران پرداخت و بیان داشت: اگر خواستید بنایی را بسازید حتما به اطراف آن توجه کنید تا ببینید چه اتفاقی افتاده است و جنس خاک آن از هر نظر چگونه است.

این استاد معماری خاطر نشان کرد: به علت معماری هایی که در ساختمان های امروزی شاهد هستیم بچه ها از بازی کردن محروم شده اند و در خانه ها نقش حیاط را دیگر مثل گذشته شاهد نیستیم. در حالی که در معماری های گذشته ما با استفاده از فضای حیاط این فضا را برای شادی بچه ها و بازی کردن آن ها فراهم کردیم، اما امروز با حذف این نوع معماری به نوعی شاهد ظلم و جفا به فضای معماری کشور هستیم.

وی ادامه داد: امروزه نسبت توسعه موقعیت شهری را نمی دانیم بطوریکه شهر های ما رشد غیر منطقی داشته است و وقتی این رشد نامعقول را شاهد باشیم دیگر نمی دانیم که چکار باید کرد.

اولیا در اشاره به این کتاب گفت: این کتاب گزیده ای از مقالات بنده در زمینه معماری ایرانی اسلامی، مرمت، حکمت و هنر اسلامی است که بازه ای بیست ساله و از سال 1360 تا 1380 را در بر می گیرد که در آن به فصل هایی، چون هنر و معماری سنتی یزد، فهرست کلی آثار تاریخی یزد، بازار یزد، مسجد جامع فهرج یزد، رباط زین الدین، یادمان ها و … پرداخته است.

گفتنی است؛ پژوهش «در جستجوی آداب آبادانی»؛ در مکتب معماری یزد به عنوان منبعی غنی در حوزه معماری یزد برای دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای معماری و شهرسازی، کارشناسان معماری، کارشناسان مرمت، مدیران ستادی و اجرایی امور معماری و شهرسازی به شمار می آید.