خلاصه کتاب چرا می پرم؟: صدای پسری از پس سکوت اتیسم ( نویسنده نائوکی هیگاشیدا )

تا حالا به این فکر کردید که توی ذهن یه نفر که اتیسم داره، چی می گذره؟ کتاب چرا می پرم؟ نوشته نائوکی هیگاشیدا، دقیقاً یه دریچه باز می کنه به این دنیای ناشناخته و کلی از سوال های ما رو جواب می ده.

اگه شما هم مثل خیلی ها دوست دارید بدونید افراد اتیستیک چطور دنیا رو می بینن، چطور فکر می کنن و چه احساساتی دارن، این کتاب واقعاً یه گنجینه است. نائوکی هیگاشیدا، نویسنده ای که خودش اتیسم شدید داره، با قلم خودش نشون می ده که این سکوت ظاهری، پر از صدا و معناست. این مقاله هم قراره یه خلاصه کامل و دوستانه از این کتاب بی نظیر باشه، تا شما هم طعم درک عمیق تر از دنیای اتیسم رو بچشید.

چرا «چرا می پرم؟» یه کتاب خیلی خاص و لازمه؟

شاید بپرسید خب مگه کتاب های دیگه در مورد اتیسم نیست؟ چرا این یکی این قدر سر و صدا کرده و جایزه های مهم گرفته؟ فرقش چیه؟ راستش، «چرا می پرم؟» مثل بقیه نیست؛ این کتاب نه از زبان متخصص ها یا والدین، بلکه از دلِ خودِ اتیسم حرف می زنه. همین باعث شده یه حس و حال کاملاً متفاوت داشته باشه و به خیلی از باورهای غلط ما تلنگر بزنه.

یه نویسنده از دل دنیای اتیسم

نائوکی هیگاشیدا، نویسنده ژاپنی این کتاب، وقتی فقط سیزده سالش بوده این اثر بی نظیر رو نوشته. فکرشو بکنید! یه پسر بچه که با اتیسم شدید دست و پنجه نرم می کنه و حتی نمی تونه کلمات رو راحت به زبون بیاره، چطور تونسته این قدر عمیق و شیوا بنویسه؟ راز کارش توی یه سیستم خاص به اسم شبکه الفبای دست ساز بوده. یعنی با اشاره به حروف و کلمات روی یه صفحه، تونسته افکارش رو منتقل کنه. این خودش یه معجزه ارتباطیه، نه؟ اینجاست که می فهمیم اتیسم فقط یه مانع ظاهریه، نه ناتوانی در فکر کردن یا احساس کردن.

ساختار پرسش و پاسخ: حرف دل به ساده ترین شکل

یکی از دلایلی که این کتاب رو این قدر خواندنی کرده، ساختارشه. نائوکی تو این کتاب به ۵۸ تا از سوال های پرتکرار مردم در مورد افراد اتیستیک جواب می ده. سوال هایی که شاید خیلی از ما داریم، مثل چرا تو چشمام نگاه نمی کنی؟ یا چرا یهو می پری؟ این ساختار پرسش و پاسخ، هم خیلی کاربردیه و هم باعث می شه انگار خود نائوکی داره رودررو باهامون حرف می زنه. این طوری هم جواب هامون رو می گیریم و هم درگیر داستانش می شیم.

هدف نائوکی: یه جور رفاقت، نه ترحم

نائوکی هیگاشیدا توی این کتاب با تمام وجودش سعی کرده یه پلی بین دنیای خودش و دنیای بقیه آدم ها بسازه. هدفش ترحم برانگیختن نیست، بلکه می خواد آگاهی رو بالا ببره و سوءتفاهم ها رو از بین ببره. اون می خواد نشون بده که افراد اتیستیک هم می تونن دوست داشتنی باشن، هم می تونن هوشمند باشن و هم می تونن با دنیا ارتباط برقرار کنن، فقط به روش خودشون. نیت خالصش حسابی خواننده رو تحت تاثیر قرار می ده و باعث می شه هر پیش فرضی که از قبل داشتیم رو بذاریم کنار و با نگاهی تازه به این آدم ها نگاه کنیم.

«نابرده رنج، گنج میسر نمی شود؛ مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد.» این ضرب المثل در مورد نائوکی هیگاشیدا هم صدق می کند. او با تلاش و صبر خود، دریچه ای نو به دنیای اتیسم گشود.

یه سفر به دنیای اتیسم: خلاصه ای از مهم ترین جواب ها

بخش اصلی و جذاب کتاب همین جاست، جایی که نائوکی به سوالات اصلی جواب می ده و ما رو با خودش به دنیای درونیش می بره. این جا خلاصه ای از اون چیزایی رو که با خوندن کتاب می فهمیم، با هم مرور می کنیم:

مشکل ارتباطی؟ یا فقط یه جور دیگه فهمیدن دنیا؟

حتماً دیدید یا شنیدید که میگن افراد اتیستیک ارتباط چشمی برقرار نمی کنن، یا شاید حرف هاشون رو تکرار می کنن، یا کلاً ارتباط برقرار کردن باهاشون سخته. نائوکی توی کتابش توضیح می ده که این ها از بی میلی یا بی توجهی نیست. مثلاً اون می گه: هر صحبت کردنی لزوماً به منظور ایجاد ارتباط با دیگران نیست. شاید کلمات تو ذهنشون گم میشن، یا پردازش اطلاعات زمان می بره، یا حتی صحبت کردن خودش یه کار سخت و خسته کننده است. اون نشون می ده که اونا هم می خوان حرف بزنن و ارتباط بگیرن، ولی مغزشون یه جور دیگه کار می کنه و یه جورایی مسیرهای عصبی با هم تداخل پیدا می کنن.

• چرا دیر جواب می دهم؟ چون پردازش سوال و پیدا کردن جواب مناسب زمان می بره. مثل این می مونه که بخواید یه فایل سنگین رو با اینترنت کند دانلود کنید.
• چرا ارتباط چشمی ندارم؟ چون نگاه مستقیم ممکنه براشون زیادی تحریک کننده باشه و باعث اضطراب بشه، یا حواسشون رو پرت کنه و نتونن روی چیزی که می گید تمرکز کنن.
• چرا کلماتم گم می شوند؟ گاهی اوقات کلمات تو ذهنشون هست، اما توانایی گفتن و پشت سر هم قرار دادن اونا رو ندارن. این حس خیلی عذاب آوره.
• چرا تکرار می کنم؟ تکرار کلمات یا جملات (که بهش اکولالیا هم میگن) می تونه یه راه برای آرامش پیدا کردن، یا اطمینان حاصل کردن از این باشه که چیزی رو درست شنیدن. گاهی هم فقط یه عادت عصبی برای کم کردن استرسه.

رفتارهای تکراری (Stimming) و حس های خاص

خیلی از افراد اتیستیک رفتارهایی مثل پریدن، تکون خوردن، یا گرفتن گوش هاشون رو انجام می دن که ممکنه برای بقیه عجیب باشه. نائوکی با صراحت درباره این رفتارها توضیح می ده.

«شاید دلیلش این باشد که در موقعیتی که قرار داریم اگر این طور عمل نکنیم، نابود می شویم.»

یعنی این رفتارها برای کنترل حس ها، کاهش اضطراب یا حتی خوشایندتر کردن یک حس خاص انجام می شن. مثلاً اگه یه صدایی خیلی بلند یا آزاردهنده باشه، گرفتن گوش ها یه واکنش طبیعی برای محافظت از خودشونه.

• چرا می پرم؟ پریدن می تونه یه راه برای تخلیه انرژی اضافی، یا حتی حس کردن بدن خودشون تو فضا باشه. مثل این می مونه که بخوایم با حرکت کردن، آرامش پیدا کنیم.
• چرا گوش هایم را می گیرم؟ ممکنه یه صدای عادی برای ما، برای یه فرد اتیستیک مثل یه فریاد گوش خراش باشه. گرفتن گوش ها راهی برای کاهش این صدای آزاردهنده است.
• چرا تکان می خورم؟ تکان خوردن، تاب خوردن یا حرکت های تکراری می تونن به آرامش سیستم عصبی کمک کنن، مخصوصاً وقتی اضطراب بالاست.
• چرا به بعضی چیزها وسواس دارم؟ وسواس روی یک موضوع خاص (مثلاً قطارها، دایناسورها) یا یک رفتار تکراری، می تونه یه راه برای کنترل کردن بخشی از دنیای نامنظم باشه. این وسواس ها حس امنیت و پیش بینی پذیری رو بهشون می دن.

احساسات، فکرها و دنیای یه آدم اتیستیک

یکی از تصورات غلط درباره افراد اتیستیک اینه که اونا احساسات ندارن یا درک کمی از محیط اطرافشون دارن. نائوکی این باور رو به کلی تغییر می ده و نشون می ده که اونا هم مثل ما احساس می کنن، فکر می کنن و دنیا رو می فهمن، فقط با یه مدل پردازش متفاوت.

• وقتی غرق در افکارم هستم چه چیزی در ذهنم می گذرد؟ اون توضیح می ده که ذهن افراد اتیستیک پر از جزئیاته. گاهی اوقات این جزئیات انقدر زیاده که نمی تونن روی یک چیز خاص تمرکز کنن. مثل این می مونه که هزار تا کانال تلویزیونی همزمان روشن باشه.
• آیا دوست دارم مثل بقیه باشم؟ این سوال خیلی تلخه، چون حس طرد شدن رو می رسونه. نائوکی میگه اونا هم دوست دارن پذیرفته بشن و مثل بقیه باشن، اما نمی تونن. این ناتوانی در بیان احساسات یا انجام کارهای عادی، خودش کلی رنج داره.
• واکنش به درد چگونه است؟ ممکنه بعضی وقتا واکنش اونا به درد خیلی شدید یا خیلی ضعیف به نظر برسه. این هم به خاطر تفاوت در پردازش حسیه. ممکنه یه درد کوچیک رو خیلی بزرگ حس کنن، یا یه درد بزرگ رو اصلاً متوجه نشن.

چالش های روزمره و چطور میشه کمک کرد؟

زندگی روزمره برای افراد اتیستیک پر از چالش هاییه که شاید ما اصلاً بهشون فکر هم نکنیم. نائوکی به بعضی از این چالش ها و راه های کمک بهشون اشاره می کنه:

• عادت های غذایی و خواب: ممکنه خیلی بدغذا باشن یا الگوی خوابشون به هم ریخته باشه. این ها هم باز برمی گرده به حساسیت های حسی (مثلاً بافت غذا) و مشکلات در تنظیم ریتم بدنشون.
• گم شدن و نیاز به راهنمایی: خیلی وقت ها افراد اتیستیک ممکنه تو محیط های ناآشنا گم بشن یا نتونن مسیر رو پیدا کنن، چون پردازش فضایی و جهت یابی براشون سخته. اینجا نقش راهنمایی و صبر بقیه خیلی پررنگه.

حرف آخر «چرا می پرم؟»: چیزایی که تا ابد یادت می مونه

این کتاب فقط یه عالمه اطلاعات در مورد اتیسم بهمون نمی ده؛ بلکه یه جورایی روحمون رو تکون می ده و دیدگاهمون رو نسبت به آدم ها عوض می کنه. چند تا درس مهم که از این کتاب می گیریم:

همدلی، نه ترحم

مهم ترین پیامی که نائوکی می خواد بهمون بده اینه که به جای اینکه به افراد اتیستیک ترحم کنیم یا فکر کنیم چقدر گناه دارن، سعی کنیم دنیای درونشون رو درک کنیم. اونا به ترحم ما نیاز ندارن، به همدلی و تلاش برای فهمیدن نیازمندن. اگه بتونیم دنیا رو از دریچه چشم اونا ببینیم، خیلی چیزا برامون روشن می شه.

اتیسم: یه تفاوت، نه نقص

نائوکی اتیسم رو به عنوان یه نقص یا بیماری نمی بینه، بلکه بهش به عنوان یه تفاوت در پردازش اطلاعات و تجربه جهان نگاه می کنه. یعنی اونا فقط یه جور دیگه فکر می کنن، حس می کنن و عمل می کنن. این دیدگاه، خیلی کمک می کنه که به جای تمرکز روی مشکلات، روی توانایی ها و مدل های متفاوت اونا تمرکز کنیم.

امید و توانایی های پنهان

یکی دیگه از پیام های قشنگ کتاب، امیدبخشی و نشون دادن پتانسیل های افراد اتیستیکه. ممکنه تو ارتباطات روزمره مشکل داشته باشن، ولی تو حوزه های دیگه هوش و استعدادهای شگفت انگیزی دارن. نائوکی خودش بهترین مثال برای این حرفه، کسی که با تمام محدودیت هاش تونسته یه کتاب تاثیرگذار بنویسه و صدای یه جامعه باشه.

صبوری و پیدا کردن راهی برای وصل شدن

برای خانواده ها، مربی ها و همه کسانی که با افراد اتیستیک سروکار دارن، این کتاب درس صبوری و پیدا کردن راه های جدید ارتباط رو می ده. شاید راه ارتباطی معمولی جواب نده، اما با خلاقیت و صبر، می شه راه های جدیدی برای اتصال پیدا کرد و دنیای این افراد رو روشن تر کرد. هر قدم کوچیکی که برای درک اونا برمی داریم، یه قدم بزرگ برای اونا و برای خودمون هست.

نائوکی هیگاشیدا: صدایی که از دل سکوت اومد

نائوکی هیگاشیدا، متولد سال ۱۹۹۲ در ژاپن، در پنج سالگی به اتیسم شدید تشخیص داده شد. از همون کودکی با چالش های ارتباطی جدی روبرو بود، اما هرگز تسلیم نشد. همون طور که قبلاً گفتیم، با کمک یه شبکه الفبای دست ساز تونست افکار و احساساتش رو روی کاغذ بیاره و نوشتن رو شروع کنه.

بعد از انتشار چرا می پرم؟ که جهانی شد، نائوکی کلی اثر دیگه هم در ژاپن منتشر کرده، از کتاب های کودک و مصور گرفته تا شعر و مقاله. حتی تو سال ۲۰۱۴ یه مستند تلویزیونی ژاپنی در مورد زندگیش ساخته شد که حسابی به هدف اصلیش، یعنی افزایش آگاهی در مورد اتیسم، کمک کرد. نائوکی نشون داد که حتی در سخت ترین شرایط ارتباطی، صدای آدم ها می تونه به گوش دنیا برسه و کلی تاثیر مثبت بذاره.

جوایز و کلی تحسین جهانی: وقتی دنیا به حرفش گوش داد

چرا می پرم؟ وقتی منتشر شد، حسابی تو دنیا سر و صدا کرد و کلی تحسین و جایزه گرفت. این جوایز نشون می ده که پیام نائوکی چقدر مهم و جهانی بوده و چطور تونسته قلب و ذهن آدم ها رو درگیر کنه. فکرشو بکنید، یه کتاب که یه پسر نوجوان اتیستیک نوشته، تبدیل می شه به یکی از پرفروش ترین کتاب های نیویورک تایمز! این خودش یه اتفاق بزرگه.

• افتخار پرفروش ترین کتاب نیویورک تایمز
• نامزد جایزه بهترین کتاب اول توسط BETTER LIFE
• نامزد جایزه کتاب منتخب گودریدز برای خودزندگی نامه در سال ۲۰۱۳
• برنده جایزه بهترین کتاب های سال توسط وال استریت ژورنال، NPR، Bloomberg Business و Bookish

نکوداشت هایی هم که از این کتاب شده واقعاً جالبن و نشون می دن چقدر روی مخاطب تاثیر گذاشته. مثلاً مجله People اونو یک میلیون بار شگفت انگیز دونسته و The Boston Globe اونو فوق العاده و تکان دهنده معرفی کرده. این ها همه نشون دهنده ارزش و تاثیر عمیق این کتابه.

این خلاصه و خود کتاب برای کی خوبه؟

این خلاصه و مخصوصاً خود کتاب چرا می پرم؟ واقعاً برای هر کسی که می خواد دنیا رو با نگاه بازتری ببینه، یه کتاب ضروریه. اما اگه بخوایم دقیق تر بگیم، این گروه ها حسابی ازش استفاده می کنن:

• والدین و خانواده ها: اگه فرزندی با اتیسم دارید، این کتاب یه راهنمای بی نظیره که بهتون کمک می کنه دنیای درونی بچه تون رو بهتر درک کنید و بفهمید رفتارهاش از کجا آب می خوره. یه جورایی انگار خود بچه تون باهاتون حرف می زنه.
• معلمان و مربیان: اگه تو محیط های آموزشی یا توانبخشی با افراد اتیستیک سروکار دارید، این کتاب بهتون دیدگاه های عملی و همدلانه می ده که می تونه تو تعاملاتتون معجزه کنه.
• روانشناسان و پژوهشگران: برای کسایی که تو رشته های مربوط به روانشناسی، علوم تربیتی و مددکاری اجتماعی تحصیل می کنن یا تحقیق می کنن، این کتاب یه منبع دست اول و تجربی از خودِ اتیسمه.
• عموم جامعه: حتی اگه هیچ آشنایی با اتیسم ندارید و فقط کنجکاو هستید بیشتر بدونید، این کتاب بهتون کمک می کنه کلیشه های رایج رو بشکنید و سطح آگاهیتون رو بالا ببرید. یه جورایی دیدگاهتون رو نسبت به تنوع عصبی و تفاوت های انسانی عوض می کنه.
• علاقه مندان به خودزندگی نامه ها: اگه از خوندن داستان های واقعی و الهام بخش لذت می برید، این کتاب یه روایت تاثیرگذار از زندگی یه آدم خاصه که حسابی شما رو جذب می کنه.

خوندن این خلاصه یه شروع خوبه، ولی پیشنهاد می کنم حتماً نسخه کامل کتاب رو بخونید تا با تمام وجودتون حس و حال نائوکی رو درک کنید و به یه دوست واقعی برای افراد اتیستیک تبدیل بشید. مطمئن باشید که این تجربه، یه تجربه فراموش نشدنی خواهد بود.

نتیجه گیری

کتاب «چرا می پرم؟: صدای پسری از پس سکوت اتیسم» یه اثر انقلابی و بی سابقه است که دریچه ای بی نظیر به دنیای افراد اتیستیک باز می کنه. نائوکی هیگاشیدا با شجاعت و صداقت، تونسته از پس سکوت بیرون بیاد و صدای خودش و هزاران نفر دیگه رو به گوش دنیا برسونه. این کتاب فراتر از یه متن اطلاعاتی خشک، یه دعوت گرم به همدلی، درک متقابل و پذیرش تفاوت هاست.

یادمون باشه که اتیسم یه تفاوت دیدگاهه، نه یه نقص. هر کدوم از ما ممکنه دنیا رو یه جور دیگه ببینیم و حس کنیم. با خوندن این کتاب و فهمیدن اینکه آدم های اتیستیک هم مثل ما احساس می کنن و فکر می کنن، فقط روش پردازش اطلاعاتشون متفاوته، می تونیم یه قدم بزرگ برای ساختن یه دنیای فراگیرتر و مهربون تر برداریم. این آگاهی رو با بقیه به اشتراک بذاریم و همدلی رو تو جامعه مون تقویت کنیم.