چگونه می توان مهریه نداد؟

راستش را بخواهید، مهریه یک حق قانونی و مالیه که به محض جاری شدن عقد، زن مالک اون میشه. پس اینکه مرد بتونه مهریه نده، فقط در شرایط خیلی خاص و قانونی ممکنه و قرار نیست از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کنه. در واقع ما باید دنبال مدیریت و کاهش قانونی مهریه باشیم، نه فرار از پرداختش.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی خانم ها تو ایران، همیشه بحث برانگیز بوده. خیلی از آقایون قبل از ازدواج یا حتی بعد از اون، وقتی با چالش های مالی یا حقوقی روبرو میشن، ممکنه این سوال براشون پیش بیاد که آیا راهی هست که بشه این دین رو پرداخت نکرد؟ یا چطور میشه اون رو کم یا مدیریت کرد؟ نگرانی هایی مثل بالا رفتن قیمت سکه، یا ترس از اینکه زندگی مشترک به مشکل بخوره و یک دفعه با مطالبه مهریه روبرو بشن، کاملاً طبیعیه.

اما یه نکته خیلی مهم هست که باید همین اول کار روش تأکید کنم: هرگونه اقدام غیرقانونی برای پرداخت نکردن مهریه، مثل منتقل کردن صوری اموال، نه تنها مشکل شما رو حل نمی کنه، بلکه ممکنه تبعات حقوقی و کیفری سنگینی براتون داشته باشه. هدف این مقاله اینه که یک راهنمای کامل و حقوقی بهتون ارائه بده، اونم با زبانی ساده و خودمونی، تا دقیقاً متوجه بشید تو چه شرایطی مهریه به خانم تعلق نمی گیره و چطور می تونید از راه های قانونی، مهریه رو مدیریت، کاهش یا حتی تقسیط کنید. تو این مسیر، مشاوره با یک وکیل متخصص، مثل فانوس راهنمای شماست.

مهریه چیست؟ اصلاً از چی حرف می زنیم؟

قبل از اینکه بریم سراغ اینکه چگونه می توان مهریه نداد، لازمه اول ببینیم اصلاً مهریه چیه و انواعش کدوم ها هستن. چون فهمیدن این تعاریف، بهمون کمک می کنه تصویر شفاف تری از قوانین داشته باشیم.

مهریه، بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، مالیه که شوهر به هنگام عقد نکاح به زن خودش میده یا متعهد میشه که بده. این حق به محض اینکه صیغه عقد خونده میشه، به گردن آقا میفته و خانم مالک اون میشه. یعنی زن هر وقت که بخواد، می تونه مهریه خودش رو مطالبه کنه و هر تصرفی هم که دوست داشت، توش انجام بده.

انواع مهریه رو بشناسید

مهرالمسمی یا مهریه عادی

این همون مهریه ایه که همه میشناسیم. یعنی همون اول کار، موقع عقد، بین زن و مرد با توافق همدیگه تعیین میشه و تو سند ازدواج هم ثبتش می کنن. می تونه سکه باشه، ملک باشه، ماشین باشه، یا هر چیز دیگه ای که ارزش مالی داشته باشه.

مهرالمثل

حالا فرض کنید تو عقد دائم، اصلاً مهریه ای تعیین نشده باشه، یا تعیین شده باشه ولی به دلایلی باطل باشه. اگه تو این شرایط، نزدیکی بین زن و مرد اتفاق بیفته، قانون میگه زن بی مهریه نمیمونه. دادگاه بر اساس موقعیت اجتماعی، خانوادگی، سن، زیبایی و تحصیلات زن، یک مبلغی رو به عنوان مهریه براش در نظر می گیره که بهش میگن مهرالمثل. یعنی مهریه ای معادل و متناسب با جایگاه زن.

مهرالمتعه

این یکی یه کم با بقیه فرق داره. مهرالمتعه وقتی کاربرد داره که تو عقد دائم، نه مهریه ای تعیین شده باشه و نه نزدیکی بین زوجین اتفاق افتاده باشه، و قبل از نزدیکی هم آقا، خانم رو طلاق بده. تو این حالت، دادگاه بر اساس وضعیت مالی و شأن مرد، مبلغی رو به زن میده که بهش میگن مهرالمتعه. تفاوتش با مهرالمثل اینه که مهرالمثل بر اساس وضعیت زن تعیین میشه، اما مهرالمتعه بر اساس وضعیت مرد.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه

اغلب مهریه ها عندالمطالبه هستن. یعنی زن هر وقت که بخواد، می تونه اون رو از مرد طلب کنه و مرد باید پرداختش کنه. حالا اگه مرد توانایی مالی نداشته باشه، داستان اعسار و تقسیط پیش میاد که جلوتر راجع بهش حرف می زنیم.

اما عندالاستطاعه یعنی چی؟ این نوع مهریه به این معنیه که زن فقط وقتی می تونه مهریه اش رو مطالبه کنه که مرد توانایی مالی برای پرداخت اون رو داشته باشه. یعنی تا زمانی که ثابت نشه مرد پولداره و می تونه مهریه رو بده، زن نمی تونه برای گرفتن اون اقدامی بکنه. اثبات این توانایی هم با خود زن هست.

یادتون باشه، مهریه یه دینه که با جاری شدن خطبه عقد، به گردن آقا میفته و زن هر لحظه حق مطالبه اون رو داره. پس مدیریت این دین، از فرار از اون خیلی منطقی تر و قانونی تره.

شرایط قانونی که مهریه به زن تعلق نمی گیرد

حالا می رسیم به اصل مطلب، یعنی اون شرایطی که ممکنه شما به عنوان مرد، مجبور نباشید مهریه رو به طور کامل یا حتی جزئی پرداخت کنید. این موارد کاملاً قانونی هستن و باید دقیقاً طبق ضوابط پیش برید:

۱. باطل بودن عقد ازدواج: از اساس بی اعتبار

ببینید، اگه عقدی که بین شما و خانمتون خونده شده، از همون اول از نظر قانون یا شرع درست نبوده باشه، کلاً مثل این می مونه که اصلاً ازدواجی اتفاق نیفتاده. تو این شرایط، اگه نزدیکی هم صورت نگرفته باشه، زن هیچ حقی به مهریه نداره. این موضوع تو ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی قشنگ توضیح داده شده.

حالا مصادیق عقد باطل چی هستن؟

• ازدواج با محارم: مثل ازدواج با خواهر، مادر، خاله، عمه و…
• ازدواج تو دوران عده: یعنی خانمی که هنوز عده طلاق یا فوت همسر قبلی ش تموم نشده، با کس دیگه ای ازدواج کنه.
• ازدواج با غیر مسلمان: تو برخی شرایط خاص.

تو این موارد، اگه عقد باطل بوده و نزدیکی هم نشده باشه، زن اصلاً مهریه نمی گیره و حتی اگه قبلاً گرفته باشه، مرد می تونه پسش بگیره. اما اگه نزدیکی صورت گرفته باشه، وضعیت فرق می کنه و بحث مهرالمثل یا مهرالمتعه پیش میاد.

۲. فسخ نکاح پیش از نزدیکی: راهی برای کنسل کردن عقد

فسخ نکاح با طلاق فرق داره. فسخ یعنی عقد از اساس و به دلایل مشخصی بهم می خوره. اگه قبل از اینکه نزدیکی بین زن و مرد اتفاق بیفته، عقد فسخ بشه، معمولاً مهریه به زن تعلق نمی گیره. ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی اینو میگه.

حالا چه عیوبی باعث فسخ نکاح میشه؟ هم تو مرد و هم تو زن عیوبی هست که قانون بهش اشاره کرده:

• عیوب مرد: جنون (دیوانگی)، خصاء (ناتوانی جنسی مرد)، عنن (ناتوانی از عمل زناشویی). البته تو مورد عنن، اگه نزدیکی نشده باشه، نصف مهریه به زن میرسه.
• عیوب زن: جنون، جذام، برص (بیماری پوستی)، قرن (نوعی بیماری زنانه)، افضاء (نوعی نقص جسمی زنانه).

اگه مرد بعد از عقد و قبل از نزدیکی متوجه یکی از این عیوب تو زن بشه و عقد رو فسخ کنه، زن مهریه نمی گیره. همینطور اگه زن متوجه عیوب مرد بشه (به جز عنن که نصف مهریه رو میگیره) و فسخ کنه، باز هم مهریه بهش تعلق نمی گیره.

۳. فوت یکی از زوجین قبل از نزدیکی و تعیین مهریه: وقتی همه چیز ناتموم میمونه

اینجا دو تا سناریو داریم که باید بهشون دقت کنید:

1. سناریو اول: مهریه ای تو عقد تعیین نشده و یکی از زوجین قبل از نزدیکی فوت می کنه.

   تو این حالت، زن اصلاً مهریه نمی گیره. یعنی اگه قبل از اینکه مهریه ای مشخص بشه و قبل از نزدیکی، زن یا مرد فوت کنن، خبری از مهریه نیست. این مورد تو ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی اومده.

2. سناریو دوم: مهریه تو عقد تعیین شده و یکی از زوجین قبل از نزدیکی فوت می کنه.

   حالا اگه مهریه مشخص شده باشه، حتی اگه نزدیکی هم صورت نگرفته باشه، زن مهریه کامل خودش رو می گیره. اگه خدایی نکرده زن فوت کنه، ورثه اش می تونن مهریه رو از مرد مطالبه کنن. اگه مرد فوت کنه هم، مهریه زن از ارثی که باقی مونده، پرداخت میشه. این تفاوت خیلی مهمه و باید بهش توجه کرد.

۴. عدم تعیین مهریه در زمان عقد و عدم نزدیکی: تهش هیچی!

همونطور که بالاتر هم گفتیم، اگه تو عقد دائم، اصلاً مهریه ای تعیین نشده باشه و خدایی نکرده زندگی مشترک به طلاق ختم بشه، اگه نزدیکی هم بین زوجین اتفاق نیفتاده باشه، زن نه مهرالمسمی می گیره (چون از اول نبوده) و نه مهرالمثل (چون نزدیکی نشده). پس تو این حالت، مرد هیچ مهریه ای رو نباید پرداخت کنه.

۵. بخشیدن مهریه توسط زن: اذن از مالک

یکی از راه هایی که مرد می تونه مهریه نده، اینه که خود زن با اراده و اختیار خودش، تمام یا بخشی از مهریه اش رو به مرد ببخشه. این کار رو بهش میگن بذل مهریه یا هبه مهریه.

اما نکته مهم اینه که بخشش مهریه باید کاملاً با رضایت زن باشه و هیچ اجبار و اکراهی تو کار نباشه. بهتره که این بخشش حتماً به صورت رسمی تو دفتر اسناد رسمی ثبت بشه تا بعداً مشکلی پیش نیاد. اگه زن مهریه رو ببخشه، دیگه حقی برای مطالبه اون قسمت نداره. البته تو طلاق خلع، زن می تونه تا قبل از صدور حکم طلاق، از بخشش مهریه رجوع کنه.

راهکارهای قانونی برای مدیریت و کاهش تعهد مهریه

خب، تا اینجا شرایطی رو بررسی کردیم که توش اصلاً مهریه به زن تعلق نمی گیره. اما تو خیلی از موارد، مهریه وجود داره و مطالبه هم میشه. تو این مواقع، به جای فکر کردن به چگونه می توان مهریه نداد، باید به فکر مدیریت و کاهش اون باشیم. اینجاست که راهکارهای قانونی به کارمون میاد:

۱. درخواست اعسار و تقسیط مهریه: نفس کشیدن زیر بار دین

شاید رایج ترین راهکاری که آقایون ازش استفاده می کنن، همین درخواست اعسار و تقسیط مهریه باشه. اعسار یعنی چی؟ یعنی مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه به صورت یکجا رو نداره و این موضوع رو به دادگاه ثابت می کنه. اگه دادگاه اعسار مرد رو قبول کنه، مهریه رو براش تقسیط می کنه و یک پیش قسط و اقساط ماهانه براش می بره.

مراحل و شرایط درخواست اعسار:

• تقدیم دادخواست اعسار: شما باید به دادگاه خانواده دادخواست اعسار بدید و بگید که توانایی پرداخت مهریه رو ندارید.
• اثبات عدم توانایی مالی: اینجا قسمت اصلی کاره. باید به دادگاه ثابت کنید که پول ندارید! چطوری؟
  • لیست اموال: باید لیست تمام اموال منقول و غیرمنقولتون رو بدید.
  • شهادت شهود: دو نفر شاهد معتبر که از وضعیت مالی شما خبر دارن و می تونن شهادت بدن که شما واقعاً معسر هستید.
  • مدارک مالی: مثل فیش حقوقی (اگه کارمند هستید)، گردش حساب بانکی، اسناد مربوط به بدهی ها و هر مدرکی که نشون بده تمکن مالی ندارید.
• نقش دادگاه: دادگاه با بررسی همه این مدارک و وضعیت مالی شما، تصمیم می گیره که چقدر پیش قسط تعیین کنه و اقساط ماهانه چقدر باشه. مثلاً اگه شما کارمند باشید، ممکنه بخشی از حقوقتون رو برای پرداخت مهریه قسط بندی کنن.

یک نکته خیلی مهم تو بحث اعسار، محدودیت ۱۱۰ سکه برای حبس هست. طبق ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، مرد فقط تا سقف ۱۱۰ سکه از مهریه می تونه به خاطر عدم پرداخت به زندان بره. یعنی اگه مهریه بیشتر از ۱۱۰ سکه باشه، برای مقدار مازاد بر ۱۱۰ سکه، مرد دیگه به زندان نمیره، مگر اینکه ثابت بشه توانایی پرداخت داره و عمدی از پرداخت اون خودداری کرده.

۲. توافق با همسر برای کاهش یا تبدیل مهریه: گفتگو، راه حل خیلی از مشکلات

شاید فکر کنید این راهکار خیلی سخته، اما راستش رو بخواهید، خیلی وقت ها مذاکره و گفتگو می تونه گره های بزرگی رو باز کنه. اگه رابطه تون با همسرتون به حدی نیست که همه پل ها پشت سرتون خراب شده باشه، می تونید باهاش صحبت کنید و به یک توافق مسالمت آمیز برسید.

• کاهش توافقی مهریه: می تونید با همسرتون توافق کنید که بخشی از مهریه رو ببخشه یا از مقدار اون کم کنه.
• تبدیل مهریه به مال دیگر: شاید همسرتون به جای سکه، یک ملک کوچیک، یا حتی یک خودرو رو به عنوان مهریه بپذیره. این می تونه برای شما هم راحت تر باشه.

حتماً یادتون باشه: هر توافقی که می کنید، باید حتماً به صورت رسمی تو دفتر اسناد رسمی یا تو دادگاه ثبت بشه. اینجوری خیالتون راحته که حرف و حدیثی بعداً پیش نمیاد.

۳. طلاق خلع و مبارات: وقتی زن مهریه اش رو میبخشه تا آزاد بشه

تو سیستم حقوقی ما، دو نوع طلاق هست که توش زن با بخشیدن مهریه یا مال دیگه، خودش رو از قید زندگی مشترک آزاد می کنه:

• طلاق خلع: تو این نوع طلاق، زن از شوهرش تنفر داره (کراهت داره) و به خاطر اینکه طلاق بگیره، تمام یا بخشی از مهریه خودش رو به مرد می بخشه.
• طلاق مبارات: اینجا دیگه کراهت دوطرفه ست. یعنی هم زن از مرد خوشش نمیاد و هم مرد از زن. تو این حالت هم زن برای گرفتن طلاق، مهریه یا مال دیگه ای رو به مرد می بخشه.

تو هر دو مورد، وقتی زن مهریه رو می بخشه، دیگه حقی برای مطالبه اون نداره. البته تو طلاق خلع، زن می تونه تا قبل از صدور حکم قطعی طلاق، از بخشش مهریه رجوع کنه. اما تو مبارات، این امکان رجوع خیلی محدودتره.

۴. شروط ضمن عقد نکاح: پیشگیری بهتر از درمان

این یکی دیگه از اون راهکارهاییه که قبل از ازدواج به درد می خوره و خیلی هم مهمه. اگه تو دوران نامزدی یا قبل از عقد هستید، می تونید با درج شروطی تو سند ازدواج، تا حد زیادی مشکلات احتمالی مربوط به مهریه رو مدیریت کنید.

شروط ضمن عقد می تونن شامل موارد مختلفی باشن. مثلاً می تونید شرط کنید که:

• بخشی از مهریه مشروط به تداوم زندگی مشترک برای مدت مشخصی باشه (البته با رعایت موازین شرعی و قانونی و مشورت با وکیل).
• یا مثلاً برای افزایش یا کاهش مهریه تو آینده، یک سازوکار مشخص تعیین کنید.

اهمیت این بخش تو اینه که شما از همون اول، یک چارچوب و قواعد بازی مشخص می کنید که بعدها کمتر به مشکل بربخورید. البته برای درج شروط ضمن عقد، حتماً باید با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا شرطی که می گذارید، از نظر قانونی معتبر باشه و بشه روش حساب کرد.

باورهای غلط و واقعیت های حقوقی درباره مهریه

خیلی از حرف هایی که تو جامعه درباره مهریه شنیده میشه، پایه و اساس قانونی ندارن و فقط باورهای غلط هستن. بیایید چند تا از این باورها رو بررسی کنیم و ببینیم واقعیت حقوقی شون چیه:

۱. آیا خیانت زن مهریه را ساقط می کند؟

خیر، به هیچ عنوان! این یکی از رایج ترین باورهای غلطه که متأسفانه خیلیا بهش اعتقاد دارن. خیانت زن، چه به صورت روابط نامشروع باشه و چه حتی به مرحله اثبات زنا برسه، به خودی خود باعث نمیشه مهریه از بین بره. مهریه، یه حق مالی مستقل برای زنه که به محض عقد بهش تعلق می گیره و ربطی به اخلاق یا رفتار زن تو زندگی مشترک نداره.

۲. آیا عدم تمکین زن (ناشزه بودن) مهریه را از بین می برد؟

باز هم خیر. عدم تمکین یعنی زن به وظایف زناشویی خودش (مثل زندگی کردن تو خونه شوهر یا برقراری رابطه زناشویی) عمل نکنه. اگه زن ناشزه باشه، مرد می تونه از پرداخت نفقه بهش خودداری کنه، اما مهریه سر جاشه و زن همچنان حق مطالبه اون رو داره.

۳. آیا مهریه در طلاق توافقی همیشه باید پرداخت شود؟

نه، تو طلاق توافقی، همه چیز به توافق زن و مرد بستگی داره. زن و مرد می تونن با هم صحبت کنن و روی نحوه پرداخت مهریه، یا حتی بخشیدن اون، به توافق برسن. ممکنه زن همه مهریه اش رو ببخشه، بخشی از اون رو ببخشه، یا با تقسیط و شرایط خاصی بگیره. همه این ها بستگی به مذاکره و توافق دو طرف داره.

اقدامات غیرقانونی و پیامدهای آن (فرار از دین مهریه)

در بحث چگونه می توان مهریه نداد، باید حواسمون باشه که هر کاری رو نمی تونیم انجام بدیم. همونطور که گفتیم، هدف ما باید مدیریت قانونی مهریه باشه، نه فرار از پرداخت اون. چون اگه بخوایم با روش های غیرقانونی از زیر دین مهریه شانه خالی کنیم، ممکنه با مشکلات بزرگ تری روبرو بشیم.

۱. معامله به قصد فرار از دین مهریه: دردسرهای بزرگ!

این یکی از خطرناک ترین کارهاییه که بعضی آقایون برای نپرداختن مهریه انجام میدن. مثلاً میان همه اموالشون (ملک، ماشین، سهام و…) رو به اسم پدر، مادر، خواهر، برادر یا حتی دوستشون می کنن تا نشون بدن هیچی ندارن و مهریه رو پرداخت نکنن. این کار، تو قانون بهش میگن معامله به قصد فرار از دین و یک جُرم محسوب میشه و مجازات های سنگینی داره.

پیامدهای معامله به قصد فرار از دین:

• ابطال معامله: دادگاه این معاملات صوری رو باطل می کنه. یعنی اون ملک یا ماشینی که به اسم کس دیگه ای زدید، دوباره به اسم خودتون برمی گرده و زن می تونه برای توقیف و دریافت مهریه اش ازش استفاده کنه.
• مجازات کیفری: علاوه بر ابطال معامله، ممکنه خود مرد هم به حبس محکوم بشه.
• نحوه اثبات فرار از دین توسط زن: زن می تونه با ارائه مدارک و شواهدی مثل تاریخ انتقال اموال که درست قبل از مطالبه مهریه بوده، گزارشات بانکی مشکوک، شهادت شهود، یا حتی گزارش کارآگاهان خصوصی، به دادگاه ثابت کنه که هدف مرد از این معاملات، فرار از پرداخت مهریه بوده.

پس بهتره اصلاً سمت این کارها نرید، چون همونطور که از اسمش پیداست، فرار از دین یعنی شما دارید از یک مسئولیت قانونی فرار می کنید و این اصلاً خوب نیست.

۲. عدم پرداخت اقساط مهریه: زندان، تا سقف ۱۱۰ سکه

اگه دادگاه برای شما اقساط مهریه تعیین کرده باشه و شما عمداً از پرداخت اون اقساط خودداری کنید، چه اتفاقی میفته؟

• جلب و حبس: اگه اقساط رو پرداخت نکنید و دلیل موجهی هم برای عدم پرداخت نداشته باشید (مثلاً واقعاً پول نداشته باشید و به دادگاه ثابت کنید)، دادگاه می تونه حکم جلب شما رو صادر کنه و تا سقف ۱۱۰ سکه، به زندان برید.
• امکان بخشش از طرف زن: البته حتی تو زندان هم، اگه بتونید با همسرتون به توافق برسید که بخشی از مهریه رو ببخشه یا شرایط دیگه ای رو بپذیره، می تونید از زندان آزاد بشید.

توصیه های پیشگیرانه و نکات کاربردی برای مدیریت مهریه

بهترین کار تو بحث مهریه، پیشگیری و مدیریت درست اونه. به جای اینکه بعداً دنبال این باشیم که چگونه می توان مهریه نداد، از همون اول باید درست برنامه ریزی کنیم و با آگاهی کامل وارد زندگی مشترک بشیم:

۱. مشاوره حقوقی پیش از ازدواج: یه سرمایه گذاری بی نظیر

قبل از اینکه هر تصمیمی برای ازدواج بگیرید و برید پای سفره عقد، حتماً و حتماً با یک وکیل خانواده متخصص مشورت کنید. وکیل بهتون کمک می کنه تا:

• مهریه ای معقول و متناسب با شرایط مالی خودتون تعیین کنید.
• از تمام حقوق و تعهدات قانونی خودتون و همسرتون باخبر بشید.
• اگه شروط خاصی تو ذهنتون هست، اون ها رو به صورت قانونی تو عقدنامه درج کنید.

این مشاوره، یه سرمایه گذاریه که می تونه شما رو از کلی دردسر و هزینه های بعدی نجات بده.

۲. ثبت رسمی تمامی توافقات: هیچ چیز رو شفاهی نذارید

هر نوع توافقی که با همسرتون می کنید، چه در مورد کاهش مهریه باشه، چه بخشیدن اون، یا هر تغییر دیگه ای، حتماً باید به صورت رسمی ثبت بشه. یعنی چی؟

• دفتر اسناد رسمی: بهترین جا برای ثبت این توافقات، دفتر اسناد رسمی هست.
• دادگاه: اگه پرونده قضایی دارید، می تونید توافقات رو تو صورت جلسه دادگاه ثبت کنید.

هیچ وقت به توافقات شفاهی اعتماد نکنید، چون ممکنه بعداً یکی از طرفین زیر حرفش بزنه و اونوقت اثباتش خیلی سخت میشه.

۳. آگاهی از قوانین جدید: همیشه به روز باشید

قوانین ممکنه تغییر کنن یا تفسیرهای جدیدی ازشون ارائه بشه. سعی کنید همیشه از جدیدترین قوانین و مقررات مربوط به مهریه باخبر باشید. مطالعه مقالات حقوقی معتبر و دنبال کردن اخبار حقوقی می تونه تو این زمینه بهتون کمک کنه.

۴. مدیریت مالی هوشمندانه: برنامه ریزی برای روز مبادا

همیشه سعی کنید مدیریت مالی خوبی داشته باشید. برنامه ریزی برای پس انداز، سرمایه گذاری های مطمئن و دوری از بدهی های سنگین، می تونه تو مواجهه با تعهدات احتمالی (مثل مهریه) بهتون آرامش بده و کمک کنه که راحت تر از پس مشکلات بربیاید.

گاهی اوقات شنیده میشه که می گن، آقا برو ماشین رو بزن به اسم مادرت! یا خونه رو منتقل کن به خواهرت! اینا همه حرف های خطرناکیه که نه تنها مشکل رو حل نمی کنه، بلکه یک پرونده جدید رو براتون باز می کنه. تو اینجور مسائل، باید عین یک مهره شطرنج باز، چند قدم جلوتر رو ببینیم و عاقلانه تصمیم بگیریم.

تفاوت بین مهرالمثل و مهریه عادی

قبلاً یه اشاره ای به مهرالمثل کردیم، اما حالا بیایید این دو نوع مهریه رو کنار هم بذاریم تا تفاوت هاشون رو بهتر متوجه بشید. دونستن این تفاوت ها خیلی بهتون کمک می کنه تا بفهمید تو هر شرایطی، چه مهریه ای به زن تعلق می گیره:

عنوان	مهریه عادی (مهرالمسمی)	مهرالمثل
تعریف	مهریه ای که همون موقع عقد با توافق زن و مرد تعیین میشه و تو سند ازدواج می نویسن.	مهریه ای که بعد از عقد و وقتی مهریه ای تعیین نشده باشه یا باطل باشه، بر اساس شأن و جایگاه زن توسط دادگاه مشخص میشه.
زمان تعیین	همزمان با جاری شدن عقد نکاح.	پس از عقد و معمولاً بعد از نزدیکی (در صورت عدم تعیین مهریه در عقد).
مبنا و معیار	بر اساس توافق و تراضی کامل زن و مرد.	بر اساس موقعیت اجتماعی، خانوادگی، سن، زیبایی، تحصیلات و وضعیت مالی زن و همچنین عرف جامعه.
لزوم رضایت طرفین	برای تعیین مهرالمسمی، رضایت کامل و آگاهانه هر دو طرف لازمه.	تعیین مهرالمثل نیازی به توافق قبلی زوجین نداره و دادگاه اون رو مشخص می کنه.
امکان تغییر بعد از عقد	فقط با توافق و رضایت مجدد هر دو طرف میشه مهریه رو تغییر داد (کاهش یا افزایش).	با رای دادگاه تعیین میشه و نیاز به توافق مجدد نداره.
شرایط استحقاق	زن به محض عقد مالک مهریه میشه و اگه نزدیکی انجام بشه، مستحق تمام اون هست. در صورت طلاق قبل از نزدیکی، مستحق نصف مهریه ست.	فقط و فقط اگه نزدیکی بین زوجین انجام شده باشه، زن می تونه مهرالمثل رو مطالبه کنه. اگه نزدیکی نشده باشه، مهرالمثل هم بهش تعلق نمی گیره.

پس ببینید، مهرالمثل یه جورایی جبران خسارت برای زنیه که بدون تعیین مهریه وارد زندگی شده و نزدیکی هم اتفاق افتاده. اما مهریه عادی، از همون اول جزئی از توافق ازدواجه.

نتیجه گیری؛ چگونه می توان مهریه نداد؟

حالا که به آخر بحث رسیدیم، فکر می کنم متوجه شدید که چگونه می توان مهریه نداد، یه سوالیه که پاسخ های خیلی محدودی داره و فقط تو شرایط خیلی خاص و قانونی ممکنه. تو اکثر مواقع، هدف باید مدیریت، کاهش و تقسیط مهریه باشه، نه فرار از پرداخت اون.

ما دیدیم که تو چه شرایطی مثل باطل بودن عقد، فوت یکی از زوجین قبل از نزدیکی و تعیین مهریه، فسخ نکاح به دلیل عیوب خاص یا بخشیدن مهریه توسط خود زن، ممکنه مهریه کلاً یا جزئاً به زن تعلق نگیره. همچنین، یاد گرفتیم که چطوری میشه با درخواست اعسار و تقسیط، با توافق با همسر، یا با استفاده از شروط ضمن عقد، این مسئولیت مالی رو مدیریت کرد.

مهم ترین چیزی که باید همیشه تو ذهنتون باشه اینه که هرگونه اقدام غیرقانونی برای نپرداختن مهریه، مثل منتقل کردن صوری اموال، نه تنها مشکل رو حل نمی کنه، بلکه ممکنه باعث دردسرهای حقوقی و کیفری جدی تری بشه. قانون ما، با تمام پیچیدگی هاش، مسیرهای قانونی برای حل مشکلات رو پیش بینی کرده و بهتره همیشه از همین مسیرهای قانونی استفاده کنیم.

اگه خدایی نکرده با اینجور مسائل روبرو شدید، بهترین و عاقلانه ترین کار، مراجعه به یک وکیل خانواده متخصصه. وکیل مثل یک نقشه راه، بهتون کمک می کنه تا بهترین تصمیم رو بگیرید و از حق و حقوقتون به درستی دفاع کنید. اینجوری هم خیالتون راحته و هم می تونید با آگاهی و آرامش، از پس چالش های پیش رو بربیاید.