نمونه دادخواست و شکواییه شهادت کذب: راهنمای جامع تعقیب، دفاع و ابطال رای

تا حالا شده فکر کنید یک دروغ ساده، چطور می تونه زندگی آدم ها رو زیر و رو کنه؟ حالا اگه این دروغ توی دادگاه و زیر قسم باشه، داستانش خیلی پیچیده تر میشه. شهادت کذب، یعنی همون شهادت دروغ، نه تنها مجازات داره، بلکه می تونه باعث بشه حکمی صادر بشه که از اساس اشتباهه و حسابی حق و ناحق رو قاطی کنه. خیلی ها فکر می کنن تنها راهش شکایت کیفری از شاهد دروغگوئه، در حالی که راهکار حقوقی مثل نمونه دادخواست شهادت کذب برای ابطال رای یا گرفتن خسارت هم وجود داره که شاید حتی مهم تر باشه. اگه قربانی چنین اتفاقی شدید یا می خواید از خودتون دفاع کنید، جای درستی اومدید.

شهادت کذب چیست؟ تعریف و ارکان قانونی

بیاین اول از همه ببینیم اصلاً شهادت کذب یعنی چی. فرض کنید توی یک دعوا، یه نفر میاد و چیزی رو تعریف می کنه که خودش دیده یا شنیده، تا به قاضی کمک کنه تصمیم درست بگیره. این میشه شهادت. حالا اگه این تعریف، خلاف واقعیت باشه، میشه شهادت دروغ یا همون شهادت کذب. این کار نه تنها اخلاقاً ناپسنده، بلکه توی قانون ما، جرم حساب میشه و مجازات داره.

تعریف حقوقی شهادت کذب

قانونگذار ما توی ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) به صراحت گفته: «هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت کذب (دروغ) بدهد به سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به بیست و پنج (۲۵.۰۰۰.۰۰۰) تا صد (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.» پس خیلی ساده، شهادت کذب یعنی اینکه یکی بیاد و توی دادگاه، جلوی یه مقام رسمی، دروغ بگه و خلاف واقعیت رو بگه. نکته مهمش اینه که این شهادت باید روی یک پرونده و جریان یک دادرسی باشه.

ارکان تشکیل دهنده جرم شهادت کذب

برای اینکه بگیم یه شهادتی، کذب بوده و جرم محسوب میشه، باید چند تا شرط اساسی رو داشته باشه که بهشون ارکان جرم میگن:

1. عمد بودن: یعنی شاهد باید با قصد و نیت قبلی دروغ بگه. اگه اشتباهی چیزی رو غلط فهمیده یا یادش مونده باشه، جرم شهادت کذب اتفاق نمی افته. دروغ باید از روی عمد و با آگاهی کامل باشه.
2. کذب بودن شهادت: خب این که معلومه؛ چیزی که گفته میشه باید خلاف واقعیت باشه. یعنی اگه واقعی باشه، حتی اگه به ضرر یکی از طرفین دعوا هم باشه، شهادت کذب نیست.
3. نزد مقامات رسمی: این شهادت باید جلوی کسی باشه که مقام رسمی حساب میشه. مثلاً قاضی، دادیار، بازپرس یا مقاماتی که توی دادگاه یا دادسرا کار می کنن. اگه توی یک جمع دوستانه یا یک اداره عادی دروغ بگیم، شهادت کذب قانونی محسوب نمیشه.
4. در جریان یک دادرسی: این شهادت باید توی یک دادگاه یا مرجع قضایی دیگه باشه که داره به یک پرونده رسیدگی می کنه. یعنی مثلاً اگه توی یک مراسم رسمی دروغ بگیم، بازم شهادت کذب نیست، چون جریان دادرسی وجود نداره.

تفاوت شهادت کذب با شهادت اشتباهی (سهو)

اینجا یه نکته خیلی ظریف وجود داره که باید حواسمون بهش باشه: شهادت کذب با شهادت اشتباهی خیلی فرق می کنه. همونطور که گفتیم، توی شهادت کذب، فرد عمداً دروغ میگه و می دونه داره خلاف واقع رو میگه. ولی ممکنه یه نفر واقعاً فکر کنه چیزی رو دیده یا شنیده، در حالی که اشتباه کرده. مثلاً ممکنه حافظه اش یاری نکرده باشه یا صحنه رو بد متوجه شده باشه. این جور شهادت ها، چون عنصر قصد و علم به دروغ بودن رو نداره، جرم شهادت کذب محسوب نمیشه. البته ممکنه همین شهادت اشتباهی هم مشکلاتی درست کنه، اما نمی تونیم به خاطرش، طرف رو مجازات کیفری کنیم.

منظور از مقامات رسمی و دادگاه چیست؟

همونطور که توی ارکان جرم گفتیم، شهادت کذب باید نزد مقامات رسمی و در دادگاه باشه. حالا این مقامات و دادگاه ها دقیقاً کیا هستن؟

• دادگاه: خب دادگاه که شامل شعبه های مختلف دادگاه های کیفری، حقوقی، خانواده و… میشه.
• دادسرا: بله، شهادت دروغ توی دادسرا هم جرمه. خیلی ها فکر می کنن دادسرا چون مرحله تحقیقات اولیه است، شهادت اونجا ارزش قضایی نداره و اگه دروغ بگن مشکلی نیست. اما این فکر اشتباهه. طبق نظریات مشورتی، دادسرا هم مرجع رسمی محسوب میشه.
• شورای حل اختلاف: شاید باورتون نشه، اما حتی شهادت دروغ توی شورای حل اختلاف هم جرمه و مجازات داره! چون شورای حل اختلاف هم واحدی تحت نظارت قاضی دادگستریه و مرجع قضایی رسمی محسوب میشه. پس حواستون باشه، هر جا پای قانون و مراجع قضایی در میون باشه، دروغ گفتن می تونه حسابی دردسرساز بشه.

مجازات شهادت کذب در قانون ایران

حالا که فهمیدیم شهادت کذب چیه، بهتره نگاهی به مجازاتش بندازیم. قانون ما برای اینکه جلوی این کار رو بگیره و عدالت رو حفظ کنه، مجازات های مشخصی رو تعیین کرده.

مجازات اصلی بر اساس ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)

همونطور که بالاتر اشاره کردیم، ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) می گه که مجازات شهادت کذب عبارت است از: «سه ماه و یک روز تا دو سال حبس و یا به بیست و پنج (۲۵.۰۰۰.۰۰۰) تا صد (۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰) میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.» پس قاضی می تونه با توجه به شرایط پرونده، یکی از این دو مجازات یا هر دو رو برای شاهد دروغگو در نظر بگیره.

تعدیل جزای نقدی

یه نکته مهم در مورد جزای نقدی اینه که مبلغ اون ممکنه با گذشت زمان تغییر کنه. مثلاً مبلغی که توی خود ماده ۶۵۰ اومده بود، در سال ۱۳۹۹ توسط هیات وزیران تعدیل شد و از یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال، به بیست و پنج تا صد میلیون ریال افزایش پیدا کرد. این نشون میده که قانونگذار به جرم شهادت کذب اهمیت زیادی میده و سعی می کنه مجازاتش رو به روز کنه تا بازدارندگی لازم رو داشته باشه.

سایر مجازات ها و آثار کیفری

فکر نکنید مجازات فقط همون حبس و جزای نقدیه. تبصره ماده ۶۵۰ یه نکته مهم دیگه رو هم میگه: «مجازات مذکور در این ماده علاوه بر مجازاتی است که در باب حدود و قصاص و دیات برای شهادت دروغ ذکر گردیده است.» یعنی چی؟ یعنی اگه شهادت دروغ باعث بشه کسی به ناحق قصاص بشه، یا حد بر او جاری بشه، یا مجبور بشه دیه بده، اون شاهد دروغگو علاوه بر مجازات ماده ۶۵۰، ممکنه به خاطر اون حدود، قصاص و دیات هم مجازات بشه. مثلاً اگه شهادت کذب باعث قصاص بی گناهی بشه، شاهد دروغگو هم خودش ممکنه قصاص بشه! این نشون میده که چقدر این جرم، سنگینه و چه عواقب وحشتناکی می تونه داشته باشه.

شهادت کذب نه تنها مجازات حبس و جزای نقدی دارد، بلکه می تواند عواقب جبران ناپذیری در پی داشته باشد، از جمله مسئولیت مستقیم در حدود، قصاص و دیات. پس هرگز به این کار فکر نکنید!

شرایط قانونی شاهد و نحوه صحیح ادای شهادت

قانونگذار برای اینکه اعتبار شهادت حفظ بشه و هر کسی نتونه بیاد و هر حرفی بزنه، شرایط خاصی رو برای شاهد تعیین کرده. علاوه بر این، نحوه شهادت دادن هم مهمه و تشریفات خاص خودش رو داره.

شرایط قانونی و شرعی شاهد

توی قانون مجازات اسلامی، به خصوص ماده ۱۷۷، شرایطی برای شاهد شرعی ذکر شده که اگه یکی از این ها نباشه، شهادت اعتبار لازم رو نداره:

• بلوغ: شاهد باید به سن بلوغ رسیده باشه.
• عقل: فرد باید عاقل باشه و اختلال حواس نداشته باشه.
• ایمان: شاهد باید مسلمان و معتقد باشه.
• عدالت: یعنی شاهد نباید گناهکار باشه و به قول معروف آدم درستی باشه.
• طهارت مولد: یعنی باید حلال زاده باشه.
• ذینفع نبودن در موضوع: شاهد نباید توی اون پرونده نفع یا ضرر شخصی داشته باشه. اگه نفع داشته باشه، ممکنه به خاطر منفعت خودش دروغ بگه.
• نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آن ها: اگه شاهد با یکی از طرفین دعوا دشمنی شخصی داشته باشه، ممکنه از روی کینه شهادت دروغ بده. البته تبصره ماده ۱۷۷ میگه که اگه شهادت به نفع طرف مورد خصومت باشه، پذیرفته میشه (چون اینجا احتمال دروغ کمتره).
• عدم اشتغال به تکدی: یعنی گدایی نکنه.
• ولگرد نبودن: یعنی شغل و زندگی مشخصی داشته باشه.

قاضی مکلفه که این شرایط رو احراز کنه. یعنی باید مطمئن بشه که شاهد این ویژگی ها رو داره. اگه شاهدی یکی از این شرایط رو نداشته باشه، میشه جرحش کرد و شهادتش قابل قبول نیست.

تشریفات ادای شهادت در دادگاه

شهادت دادن توی دادگاه یه کار رسمی و جدیه و مراحل خاص خودش رو داره:

1. تذکر مجازات شهادت دروغ: قبل از اینکه شاهد شروع به حرف زدن کنه، قاضی بهش یادآوری می کنه که شهادت دروغ جرمه و مجازات داره. این کار برای اینه که شاهد حواسش جمع باشه و بدونه چه مسئولیتی داره.
2. سوگند: شاهد باید قسم بخوره که حقیقت رو میگه و جز حقیقت چیزی نمیگه. این سوگند نشون دهنده اهمیت و جدیت شهادته.
3. بیان صریح و بدون تردید: شاهد باید حرفاش رو واضح، روشن و بدون شک و تردید بگه. اگه هی مکث کنه یا بگه شاید و احتمالاً، ممکنه شهادتش اعتبار لازم رو نداشته باشه.
4. شنیدن منفردانه شهود: این خیلی مهمه! دادگاه باید شهادت هر شاهد رو بدون حضور بقیه شهود بشنوه. چرا؟ چون اینجوری هر شاهد فقط بر اساس حافظه و دیده های خودش حرف می زنه و حرفای بقیه روی اون تاثیر نمی ذاره. این کار جلوی تبانی و هماهنگ کردن حرف ها رو میگیره.
5. عدم قطع اظهارات: هیچ کدوم از طرفین دعوا حق ندارن حرف شاهد رو قطع کنن. بعد از اینکه شاهد حرفاش تموم شد، قاضی و بعدش هم طرفین دعوا (با اجازه قاضی) می تونن سوالاتشون رو مطرح کنن.
6. ثبت و امضا: تمام حرفای شاهد باید عیناً توی صورت جلسه دادگاه نوشته بشه و شاهد هم باید اون رو امضا کنه.

نحوه شکایت از شهادت کذب (تنظیم شکواییه کیفری)

اگه خدای نکرده توی پرونده ای، کسی علیه شما شهادت دروغ داده و بهتون ضرر زده، حق دارید ازش شکایت کنید. این شکایت توی مراجع کیفری انجام میشه و بهش میگن شکواییه.

چه کسی می تواند شکایت کند و مرجع صالح کجاست؟

معمولاً کسی که از شهادت کذب ضرر دیده، یا به خاطر اون شهادت محکوم شده، می تونه شاکی باشه. مرجع صالح برای رسیدگی به این جرم، دادسرا و بعد از اون دادگاه کیفری هست. یعنی اول باید شکواییه رو توی دادسرا مطرح کنید.

مدارک و دلایل لازم برای اثبات شهادت کذب

اثبات شهادت کذب کار آسونی نیست و نیاز به دلایل محکمه پسند داره. قاضی باید به این نتیجه برسه که شاهد عمداً دروغ گفته. بعضی از این دلایل می تونن شامل موارد زیر باشن:

• تناقض در اظهارات: اگه شاهد توی مراحل مختلف (مثلاً دادسرا و دادگاه) حرفای ضد و نقیض زده باشه.
• حکم برائت یا نقض حکم: اگه شما به خاطر اون شهادت محکوم شده بودید و بعداً تونستید بی گناهی خودتون رو ثابت کنید و حکم برائت بگیرید، این می تونه دلیل خوبی باشه.
• اسناد و مدارک جدید: اگه اسناد یا مدارکی به دست آورید که ثابت کنه حرفای شاهد دروغ بوده.
• اقرار شاهد: اگه خود شاهد اقرار کنه که دروغ گفته.
• جرح شهود: اگه بتونید ثابت کنید شاهد، شرایط قانونی رو برای شهادت نداشته.
• شهادت شهود دیگر: اگه شاهدان دیگری باشن که بتونن دروغ بودن شهادت اون فرد رو تأیید کنن.

مراحل ثبت شکواییه

برای ثبت شکواییه شهادت کذب، باید مراحل زیر رو طی کنید:

1. تنظیم شکواییه: متن شکواییه رو آماده کنید که شامل مشخصات شاکی و مشتکی عنه (همون شاهد دروغگو)، شرح ماجرا، دلایل اثبات و خواسته شما (تعقیب و مجازات شاهد) باشه.
2. ثبت در دفاتر خدمات قضایی: امروزه برای ثبت شکواییه دیگه نیازی نیست مستقیم برید دادسرا. با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ارائه مدارک، شکواییه شما ثبت و به دادسرا ارسال میشه.
3. پیگیری از طریق سامانه ثنا: بعد از ثبت، می تونید با کد رهگیری و از طریق سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیکی قوه قضاییه) پرونده خودتون رو پیگیری کنید.

📝 نمونه شکواییه شهادت کذب

یک نمونه شکواییه شهادت کذب می تونه به شکل زیر باشه. البته یادتون باشه این فقط یه الگوئه و باید حتماً با توجه به جزئیات پرونده خودتون و مشورت با وکیل تنظیم بشه:

عنوان: شکواییه شهادت کذب

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاکی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
آدرس: [آدرس کامل]
شماره تماس: [شماره تماس]

مشتکی عنه:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاهد دروغگو]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
آدرس: [آدرس کامل]
شماره تماس: [شماره تماس (در صورت اطلاع)]

موضوع شکایت: شهادت کذب (موضوع ماده 650 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات)

شرح ماجرا:
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده اصلی] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [کیفری/حقوقی/خانواده] [نام شهرستان] با موضوع [موضوع پرونده اصلی، مثلاً ضرب و جرح عمدی یا مطالبه وجه] متهم / خوانده بوده ام. مشتکی عنه فوق الذکر، آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] در تاریخ [تاریخ شهادت] در جلسه رسیدگی به پرونده مذکور، در مقام شاهد حاضر شده و با ادای سوگند، شهادت کذبی مبنی بر [خلاصه شهادت دروغ داده شده، مثلاً مشاهده درگیری و ضرب و جرح از سوی اینجانب] ارائه نموده است.
متاسفانه شهادت دروغ ایشان نقش محوری در صدور دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [کیفری/حقوقی/خانواده] [نام شهرستان] داشته و منجر به [نتیجه حاصل از شهادت کذب، مثلاً محکومیت اینجانب به X سال حبس یا محکومیت اینجانب به پرداخت مبلغ X ریال] گردیده است.
این در حالی است که شهادت مشتکی عنه کاملاً خلاف واقع بوده و ایشان [توضیح دلیل کذب بودن شهادت، مثلاً در زمان وقوع حادثه در محل حاضر نبوده است یا به دلیل خصومت شخصی با اینجانب اقدام به شهادت کذب نموده است].

دلایل و مستندات:
1. رونوشت دادنامه شماره [شماره دادنامه] پرونده اصلی
2. رونوشت صورت جلسه دادگاه مورخ [تاریخ شهادت] حاوی اظهارات مشتکی عنه
3. [ذکر دلایل اثبات کذب بودن شهادت، مثلاً شهادت شهود آقای/خانم (نام) مبنی بر عدم حضور مشتکی عنه در صحنه، اسناد (مثلاً فاکتور خرید در زمان وقوع حادثه از محل دیگر توسط مشتکی عنه که ثابت کند در محل نبوده است)]
4. [سایر دلایل و امارات]

خواسته:
با عنایت به شرح فوق و دلایل و مستندات ارائه شده و با استناد به ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده)، تقاضای رسیدگی، تعقیب و مجازات مشتکی عنه به اتهام شهادت کذب را از محضر محترم جنابعالی استدعا دارم.

با تشکر و احترام
[امضاء و تاریخ]

آثار حقوقی و مدنی شهادت کذب: فراتر از مجازات کیفری (دادخواست)

شکایت کیفری از شاهد دروغگو فقط یک روی سکه است. روی دیگر، جنبه حقوقی و مدنی شهادت کذبه که خیلی هم مهمه. یعنی چی؟ یعنی حتی اگه شاهد دروغگو به زندان هم بره، ممکنه حکم اصلی که با اون شهادت صادر شده، همچنان به قوت خودش باقی باشه یا خسارتی که به شما وارد شده، جبران نشه. اینجا پای دادخواست به میون میاد.

ابطال حکم یا رای صادر شده بر اساس شهادت کذب

فکرش رو بکنید، یه نفر دروغی توی دادگاه بگه و به خاطر اون دروغ، شما به ناحق محکوم بشید. اینجا فقط مجازات شاهد دروغگو کافی نیست، شما می خواید اون حکم باطل بشه و حق به حقدار برسه. خب، راهکار قانونی برای این کار وجود داره:

1. مفهوم و اهمیت ابطال رای: وقتی ثابت میشه شهادت کذب بوده، اون حکمی که بر اساس اون شهادت صادر شده، دیگه اعتبار قانونی نداره. ابطال رای یعنی اون حکم، از اساس بی اعتبار میشه و پرونده باید دوباره رسیدگی بشه. این موضوع توی حقوق ما اهمیت زیادی داره، چون هدف اصلی دادگستری، احقاق حقه.
2. نحوه درخواست اعاده دادرسی یا نقض رأی:
   • در امور حقوقی: اگه پرونده حقوقی بوده و حکمی بر اساس شهادت کذب علیه شما صادر شده، بعد از اینکه حکم محکومیت شاهد دروغگو قطعی شد، می تونید درخواست اعاده دادرسی کنید. اعاده دادرسی یکی از راه های فوق العاده اعتراض به احکام قطعیه که فقط توی موارد خاصی امکان پذیره و اثبات کذب بودن شهادت شهود یکی از این موارد مهمه (ماده ۴۲۶ قانون آیین دادرسی مدنی).
   • در امور کیفری: توی پرونده های کیفری هم، اگه محکومیت شما به خاطر شهادت کذب بوده، بعد از اینکه شاهد دروغگو محکوم شد، می تونید از مرجع قضایی درخواست کنید که به پرونده شما دوباره رسیدگی کنه و حکم قبلی رو نقض کنه (ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری).
3. نقش حکم قطعی محکومیت شاهد: این نکته خیلی مهمه: برای اینکه بتونید درخواست ابطال رای یا اعاده دادرسی بدید، حتماً باید اول، حکم قطعی محکومیت اون شاهد دروغگو به جرم شهادت کذب رو داشته باشید. بدون این حکم قطعی، درخواست شما برای ابطال رای به جایی نمی رسه. این یعنی اول باید سراغ مسیر کیفری (شکواییه) برید تا شاهد محکوم بشه و بعد با اون حکم قطعی، توی مسیر حقوقی، رای اصلی رو باطل کنید.

جبران خسارت مادی و معنوی ناشی از شهادت کذب

وقتی کسی شهادت دروغ میده و به خاطرش شما ضرر می کنید، فقط باطل شدن حکم کافی نیست. شما حق دارید اون ضرر رو هم جبران کنید. قانون برای این موضوع هم راهکار داره:

1. اصل مسئولیت مدنی و قاعده تسبیب: توی قانون ما یه اصلی داریم به اسم مسئولیت مدنی. یعنی هر کس به دیگری ضرر بزنه، باید جبرانش کنه. «قاعده تسبیب» هم میگه اگه کسی با کارش باعث ضرر غیرمستقیم به دیگری بشه، باید اون رو جبران کنه. شهادت کذب هم دقیقاً همینطوره؛ شاهد دروغگو با کارش باعث ضرر به شما شده و باید مسئولیتش رو قبول کنه.
2. انواع خسارات قابل مطالبه:
   • خسارات مادی: مثل ضررهای مالی که به شما وارد شده. مثلاً اگه به خاطر اون شهادت کذب مجبور شدید پولی رو پرداخت کنید، یا دارایی تون رو از دست دادید. هزینه های دادرسی اضافی که به خاطر دفاع از خودتون متحمل شدید هم جزو خسارات مادی محسوب میشه.
   • خسارات معنوی: این خسارات بیشتر به روح و روان و آبروی شما مربوط میشه. مثلاً اگه شهادت کذب باعث شده حیثیت شما لطمه ببینه، یا دچار اضطراب و ناراحتی شدید.
3. مرجع صالح برای مطالبه خسارت: برای مطالبه این خسارات، بعد از اینکه شاهد دروغگو محکوم شد و شهادت کذبش اثبات گردید، باید یه دادخواست حقوقی جداگانه به دادگاه عمومی حقوقی ارائه بدید. توی این دادخواست، باید تمام خساراتی که بهتون وارد شده رو با مدارک و مستندات، ثابت کنید.

📝 نمونه دادخواست های کاربردی مرتبط با شهادت کذب

حالا که تفاوت های شکواییه و دادخواست رو فهمیدیم، بریم سراغ نمونه های کاربردی. این نمونه ها بهتون کمک می کنن که دید بهتری پیدا کنید، اما فراموش نکنید که مشاوره با یک وکیل متخصص، بهترین راهه.

تمایز کلیدی شکواییه و دادخواست در یک نگاه

برای اینکه همه چیز شفاف بشه، تفاوت اصلی این دو سند رو توی یک جدول ببینیم:

ویژگی	شکواییه (کیفری)	دادخواست (حقوقی/مدنی)
هدف اصلی	تعقیب و مجازات شاهد دروغگو	ابطال رای صادر شده بر اساس شهادت کذب، یا مطالبه خسارت
عنوان قانونی	جرم شهادت کذب	دعوای ابطال رای / اعاده دادرسی / مطالبه خسارت
مرجع صالح اولیه	دادسرا	دادگاه عمومی حقوقی
خواهان / شاکی	متضرر از شهادت کذب (شاکی)	متضرر از شهادت کذب (خواهان)
خوانده / مشتکی عنه	شاهد دروغگو (مشتکی عنه)	شاهد دروغگو و/یا طرف مقابل در پرونده اصلی (خوانده)
نیاز به حکم قطعی کیفری	خیر (خودش شروع پرونده کیفری است)	بله (برای ابطال رای یا مطالبه خسارت، نیاز به حکم قطعی محکومیت شاهد در پرونده کیفری است)

نمونه دادخواست ابطال رای / درخواست اعاده دادرسی در پرونده حقوقی

اگه حکم حقوقی به ضرر شما صادر شده و دلیلش شهادت دروغ بوده، این نمونه می تونه راهنمای شما باشه:

عنوان: دادخواست ابطال حکم به دلیل اثبات شهادت کذب / درخواست اعاده دادرسی

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان (متضرر)]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
آدرس: [آدرس کامل]
شماره تماس: [شماره تماس]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاهد دروغگو]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
آدرس: [آدرس کامل]

خواسته: درخواست ابطال دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه، مثلاً حقوقی] [نام شهرستان] و رسیدگی مجدد به پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده اصلی] به دلیل اثبات شهادت کذب

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند:
اینجانب [نام خواهان] خواهان پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده اصلی] با موضوع [موضوع پرونده اصلی، مثلاً مطالبه وجه چک / خلع ید] بودم که متاسفانه به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه [نام دادگاه] [نام شهرستان]، محکوم به [موضوع محکومیت، مثلاً پرداخت مبلغ X ریال / خلع ید از ملک] گردیده ام.
مستند اصلی دادگاه محترم در صدور این رای، شهادت کذب خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده] بوده است که در تاریخ [تاریخ شهادت] در جلسه رسیدگی به پرونده مذکور، شهادتی مبنی بر [خلاصه شهادت دروغ داده شده] ارائه نموده که کاملاً خلاف واقعیت بوده است.
پس از صدور حکم مذکور، اینجانب اقدام به طرح شکایت کیفری علیه آقای/خانم [نام خوانده] به اتهام شهادت کذب نمودم که پس از طی مراحل قانونی، نهایتاً به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی کیفری] مورخ [تاریخ دادنامه قطعی کیفری] صادره از شعبه [شماره شعبه دادگاه کیفری] دادگاه کیفری [نام شهرستان]، خوانده محترم به جرم شهادت کذب محکوم گردیده اند (رونوشت دادنامه کیفری پیوست می باشد).
با توجه به اینکه مبنا و دلیل اصلی صدور دادنامه [شماره دادنامه پرونده اصلی]، شهادت کذب و دروغ خوانده محترم بوده که هم اکنون به موجب حکم قطعی کیفری، کذب بودن آن اثبات شده است، لذا مطابق ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، موضوع از موارد اعاده دادرسی و ابطال رای می باشد.

دلایل و مستندات:
1. رونوشت مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه پرونده اصلی] (پیوست 1)
2. رونوشت مصدق دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی کیفری] صادره از دادگاه کیفری [نام شهرستان] مبنی بر محکومیت خوانده به جرم شهادت کذب (پیوست 2)
3. رونوشت مصدق صورت جلسه دادگاه مورخ [تاریخ شهادت] پرونده اصلی (پیوست 3)
4. [هرگونه دلیل و مدرک دیگر که مرتبط با کذب بودن شهادت است]

خواسته:
با تقدیم این دادخواست، استدعای رسیدگی و صدور حکم بر ابطال دادنامه شماره [شماره دادنامه پرونده اصلی] مورخ [تاریخ دادنامه پرونده اصلی] صادره از شعبه [شماره شعبه دادگاه اصلی] و متعاقباً ارجاع پرونده به شعبه هم عرض جهت رسیدگی مجدد و صدور حکم مقتضی را از محضر آن ریاست محترم دارم.

با تشکر و احترام
[امضاء و تاریخ]

نمونه دادخواست مطالبه خسارت مادی و معنوی ناشی از شهادت کذب

اگه شهادت دروغ علاوه بر محکومیت، به شما خسارت هم زده، این نمونه دادخواست به کارتون میاد:

عنوان: دادخواست مطالبه خسارت مادی و معنوی ناشی از شهادت کذب

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان (متضرر)]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
آدرس: [آدرس کامل]
شماره تماس: [شماره تماس]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاهد دروغگو]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
آدرس: [آدرس کامل]

خواسته: محکومیت خوانده به پرداخت [مبلغ به ریال، مثلاً مبلغ ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال] بابت خسارات مادی و معنوی وارده به علاوه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل و...)

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می رساند:
همانطور که قبلاً در دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی کیفری] مورخ [تاریخ دادنامه قطعی کیفری] صادره از شعبه [شماره شعبه دادگاه کیفری] دادگاه کیفری [نام شهرستان] به اثبات رسیده است (رونوشت دادنامه کیفری پیوست می باشد)، خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده] به جرم شهادت کذب در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده اصلی] با موضوع [موضوع پرونده اصلی] محکوم گردیده اند.
شهادت کذب ایشان در آن پرونده، منجر به [خلاصه نتیجه منفی حاصل از شهادت کذب، مثلاً محکومیت اینجانب به پرداخت مبلغ X ریال به طرف مقابل یا باعث طولانی شدن غیرضروری روند دادرسی و تحمیل هزینه های گزاف به اینجانب] گردید.
به دلیل این شهادت دروغ، خسارات مادی و معنوی متعددی به اینجانب وارد شده است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1.  خسارت مادی: [توضیح دقیق خسارات مادی، مثلاً مبلغ X ریال که اینجانب به موجب حکم قبلی پرداخت کرده ام، هزینه های دادرسی اضافی در پرونده اصلی به مبلغ X ریال، هزینه رفت و آمد و فرصت های شغلی از دست رفته به مبلغ X ریال]
2.  خسارت معنوی: [توضیح خسارات معنوی، مثلاً لطمه به حیثیت و آبروی اینجانب در جامعه و بین آشنایان، تحمل اضطراب و فشارهای روحی ناشی از درگیری های قضایی طولانی مدت].
مجموع خسارات وارده بر اینجانب بالغ بر [مبلغ کل خسارات به ریال] ریال برآورد می گردد که خوانده محترم به موجب اصل مسئولیت مدنی و قاعده تسبیب، مکلف به جبران آن می باشد.

دلایل و مستندات:
1. رونوشت مصدق دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی کیفری] مبنی بر محکومیت خوانده به جرم شهادت کذب (پیوست 1)
2. رونوشت مصدق دادنامه شماره [شماره دادنامه پرونده اصلی] که مبنای خسارت بوده است (پیوست 2)
3. فاکتورها و اسناد مثبته خسارات مادی وارده (پیوست 3)
4. [سایر دلایل و امارات اثبات کننده خسارت]

خواسته:
با عنایت به مراتب فوق، از محضر ریاست محترم دادگاه، تقاضای رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ [مبلغ کل خسارات] ریال بابت خسارات مادی و معنوی وارده، به انضمام تمامی هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل (بر طبق تعرفه)، در حق اینجانب را استدعا دارم.

با تشکر و احترام
[امضاء و تاریخ]

نحوه دفاع از خود در برابر ادعای شهادت کذب

ممکنه شما خودتون متهم به شهادت کذب بشید، یا در یک پرونده ای، طرف مقابل بخواد شهود شما رو زیر سوال ببره و ادعا کنه که اونا دروغ گفتن. در این شرایط، دفاع درست و اصولی از خودتون خیلی مهمه.

اثبات صحت شهادت خود

اگه شما به شهادت کذب متهم شدید، اولین و مهم ترین کار اینه که ثابت کنید حرفایی که زدید، واقعیت داشته و دروغ نبوده. برای این کار:

1. ارائه مدارک و دلایل متقن: هر مدرک، سند، تصویر، فیلم یا حتی شهادت شهود دیگه که بتونه صحت حرفای شما رو تایید کنه، می تونه کمک کننده باشه.
2. عدم تناقض در اظهارات: سعی کنید همیشه یک حرف واحد رو بزنید و اظهاراتتون با حرف هایی که قبلاً توی دادسرا یا مراحل دیگه گفتید، هیچ تناقضی نداشته باشه.
3. نشان دادن علم و آگاهی: نشون بدید که در مورد موضوع شهادت، اطلاعات کافی و دقیق داشتید و چیزی رو از روی حدس و گمان نگفتید.

جرح شهود طرف مقابل

اگه طرف مقابل، شهودی رو معرفی کرده که شما شک دارید شهادتشون کذبه یا شرایط قانونی رو ندارن، می تونید اونا رو جرح کنید. جرح یعنی اینکه شما ادعا می کنید اون شاهد، یکی از شرایط قانونی یا شرعی لازم برای شهادت رو نداره. مثلاً:

• اثبات کنید که شاهد با طرف مقابل خصومت شخصی داره.
• نشون بدید شاهد ذینفع توی پرونده است.
• ثابت کنید شاهد عادل نیست و مثلاً سابقه محکومیت کیفری داره.
• یا هر کدوم از شرایطی که توی ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی برای شاهد گفته شد، در موردش صدق نمی کنه.

برای جرح شهود، باید دلایل خودتون رو به دادگاه ارائه بدید و اگه دادگاه اونا رو قبول کنه، شهادت اون فرد دیگه اعتبار نداره.

اهمیت هوش وکیل در طرح سوالات هدفمند

اینجا نقش وکیل مثل یک شطرنج باز ماهره. یه وکیل خوب می تونه با طرح سوالات دقیق، هوشمندانه و هدفمند، نقاط ضعف شهادت کذب رو پیدا کنه یا تناقضات توی حرفای شاهد دروغگو رو برملا کنه. مثلاً:

• پرسیدن جزئیات دقیق صحنه: مثلاً ساعت چند بود؟ هوا چطور بود؟ لباس افراد چی بود؟
• سوالات غیرمنتظره: سوالاتی که شاهد دروغگو براش آماده نشده و ممکنه لو بره.
• سوالات مرتبط با موقعیت مکانی و زمانی شاهد: شما دقیقاً کجا ایستاده بودید که تونستید این صحنه رو ببینید؟

این جور سوالات می تونه حسابی کار ساز باشه و قاضی رو به شک بندازه.

درخواست شهادت منفردانه شهود

یکی از بهترین راه ها برای جلوگیری از تبانی و برملا کردن شهادت کذب، درخواست شهادت منفردانه شهود از دادگاهه. یعنی از قاضی بخواید که هر شاهد رو جداگانه و بدون حضور بقیه شهود بشنوه. این کار باعث میشه اگه شاهدها با هم تبانی کرده باشن، نتونن حرفاشون رو هماهنگ کنن و تناقض ها توی اظهاراتشون مشخص بشه.

نکات مهم و بخشنامه های مرتبط

در مورد شهادت کذب، علاوه بر قوانین، نکات و بخشنامه هایی هم وجود داره که دونستنشون می تونه حسابی به کارتون بیاد.

بخشنامه رئیس قوه قضاییه در مورد شهود ساختگی

همین چند سال پیش، رئیس محترم قوه قضاییه بخشنامه ای رو صادر کرد که تاکید می کرد باید شان و اعتبار شهادت شهود در نظام قضایی حفظ بشه و جلوی شهود ساختگی و شهادت کذب گرفته بشه. این بخشنامه نشون میده که خود دستگاه قضا هم چقدر به این موضوع حساسه و می خواد با جدیت با اون برخورد کنه. توی این بخشنامه بر رعایت دقیق مقررات قانونی مربوط به احضار و اخذ اظهارات شهود و جلوگیری از تبانی تاکید شده. این یعنی قضات و بازپرس ها باید با دقت بیشتری شهادت ها رو بررسی کنن.

نقش مشاوره با وکیل متخصص

شاید مهمترین نکته در همه این موارد، مشورت با یک وکیل متخصص باشه. پرونده های شهادت کذب، چه شما شاکی باشید و چه متهم، بسیار پیچیده و حساس هستن. از اثبات کذب بودن شهادت، تا تنظیم شکواییه و دادخواست، و مراحل اعاده دادرسی و مطالبه خسارت، همگی نیاز به دانش حقوقی عمیق و تجربه کافی دارن. یک وکیل خوب می تونه:

• بهترین استراتژی رو برای پرونده شما طراحی کنه.
• مدارک و دلایل لازم رو جمع آوری و به درستی ارائه بده.
• متن شکواییه یا دادخواست رو به دقیق ترین شکل ممکن تنظیم کنه.
• توی جلسات دادگاه، با هوش و تجربه خودش، از حق شما دفاع کنه و جلوی ضایع شدن حقتون رو بگیره.

پس، اگه با این مشکل روبرو شدید، دست نگه دارید و قبل از هر اقدامی، حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید تا خدای ناکرده حقتون پایمال نشه.

شهادت کذب مثل یک ویروس میمونه که می تونه به ریشه های عدالت آسیب بزنه. اما خوشبختانه، قانون ما راه هایی برای مبارزه با این ویروس و جبران خسارات ناشی از اون رو پیش بینی کرده. از شکواییه کیفری برای مجازات شاهد دروغگو، تا نمونه دادخواست شهادت کذب برای ابطال رای و مطالبه خسارت، همه این ابزارها برای احقاق حق شما وجود دارن. فقط کافیه که با آگاهی و کمک متخصصین حقوقی، راه درست رو انتخاب کنید. یادتون باشه، حق گرفتنیه و اگه با دروغی حقتون ضایع شده، نترسید و پیگیر باشید. عدالت راه خودش رو پیدا می کنه، حتی اگه کمی طول بکشه.