آیا عمه همسر محرم است

آیا عمه همسر محرم است؟ خیر، عمه همسر (زن) از محارم شما به حساب نمی آید و شما با او نامحرم هستید. احکام نامحرم بر او جاری است و باید در روابط با ایشان، موازین شرعی را کاملاً رعایت کنید.

تا حالا برای شما هم پیش آمده که با خودتان فکر کنید، واقعاً چه کسانی در فامیل ما محرم هستند و چه کسانی نه؟ این سوالی نیست که فقط شما داشته باشید. خیلی از ما توی زندگی روزمره، با این جور سوالات شرعی روبرو می شویم و گاهی اوقات سردرگم می مانیم که دقیقاً باید چه رفتاری داشته باشیم. مخصوصاً وقتی پای خانواده همسر به میان می آید، قضیه یک کم پیچیده تر به نظر می رسد. از روابط روزمره و شوخی ها گرفته تا دست دادن و پوشش، همه اینها نیاز به دقت دارند تا خدای ناکرده به گناهی آلوده نشویم و آرامش فکری مان حفظ شود.

واقعیت این است که مسائل مربوط به محرمیت و نامحرمیت، از اون دسته موضوعاتیه که توی جامعه ما، هم ابهام داره و هم گاهی اوقات برداشت های اشتباهی ازش میشه. شاید به خاطر تعارفات معمول، یا حتی رسم و رسوم قدیمی و برداشت های نادرست، بعضی ها فکر کنند بعضی از خویشاوندان همسر محرم هستند، در حالی که اینطور نیست. این مقاله دقیقاً برای همین نوشته شده تا یک بار برای همیشه تکلیف این سوالات را روشن کند و به خصوص روی سوال اصلی ما، یعنی محرمیت عمه همسر، تمرکز کنیم. قرار است با هم ببینیم که از نظر شرع مقدس اسلام (با تأکید بر فقه شیعه)، وضعیت محرمیت عمه همسر چطور است و چه بایدها و نبایدهایی در این زمینه وجود دارد. پس اگر شما هم دوست دارید روابط خانوادگی تان را بر پایه احکام شرعی بنا کنید و از هرگونه ابهام دور باشید، با ما همراه باشید تا تمام جوانب این موضوع رو با هم بررسی کنیم.

مبانی محرمیت در اسلام: سه راهی که به محرمیت می رسد

برای اینکه بهتر متوجه شویم چرا عمه همسر نامحرم است و چرا روی این قضیه اینقدر تاکید می شود، اول باید ببینیم اصولاً محرمیت توی اسلام چطور تعریف می شود. مثل یک نقشه راه می ماند که اگر آن را بلد باشیم، دیگر گم نمی شویم و در روابط اجتماعی و خانوادگی مان کمتر دچار سردرگمی می شویم. به طور کلی، اسلام سه مسیر اصلی برای ایجاد محرمیت مشخص کرده است. هر کدام از این مسیرها، شرایط و ضوابط خاص خودش را دارد و اگر یکی از این شرایط برقرار باشد، رابطه محرمیت شکل می گیرد. بیاین این سه مسیر رو با هم مرور کنیم:

۱. محارم نسبی: رابطه خونی، یک محرمیت همیشگی و ازلی

محارم نسبی همان هایی هستند که از طریق تولد و خون با هم ارتباط دارند. یعنی بدون اینکه نیازی به ازدواج یا شیر خوردن باشد، شما با این افراد محرم به دنیا می آیید و تا آخر عمر هم محرم می مانید. این نوع محرمیت، ریشه ای ترین و قوی ترین نوع محرمیت است و هرگز از بین نمی رود. این ها نزدیک ترین افراد به ما از نظر خونی هستند که عموماً در زندگی روزمره هم با آنها سروکار داریم و نسبت به رعایت حریم شان راحت تر هستیم.

برای زنان، محارم نسبی شامل این افراد می شوند:

• پدر و پدربزرگ های پدری و مادری (هر چقدر بالاتر بروند، مثل جد و جد پدری)
• پسر خودشان و نوه ها و نتیجه های پسری و دختری (هر چقدر پایین تر بروند)
• برادر (فرقی نمی کند برادر تنی، ناتنی از پدر، یا ناتنی از مادر باشد)
• اولاد و نوادگان برادر و خواهر (برادرزاده و خواهرزاده و نسل های بعدشان)
• عمو و دایی (هم عموی خودشان، هم عمو و دایی پدر و مادرشان، و حتی عمو و دایی پدربزرگ و مادربزرگ شان)

و برای مردان، محارم نسبی شامل این افراد می شوند:

• مادر و مادربزرگ های پدری و مادری (هر چقدر بالاتر بروند، مثل جدّه و جدّه پدری)
• دختر خودشان و نوه ها و نتیجه های پسری و دختری (هر چقدر پایین تر بروند)
• خواهر (تنی، ناتنی از پدر، یا ناتنی از مادر)
• اولاد و نوادگان خواهر و برادر (خواهرزاده و برادرزاده و نسل های بعدشان)
• عمه و خاله (هم عمه و خاله خودشان، هم عمه و خاله پدر و مادرشان، و حتی عمه و خاله پدربزرگ و مادربزرگ شان)

خب، اینجا نکته مهم این است که عمه همسر شما، هیچ نسبت خونی با شما ندارد. او عمه زن شماست، نه عمه شما. یعنی او در درخت خانوادگی شما از طریق خون قرار نمی گیرد. پس به راحتی می توان فهمید که از این طریق محرمیت برقرار نمی شود و ما و عمه همسرمان، خویشاوندان خونی به حساب نمی آییم.

۲. محارم سببی: ازدواج، پیوندی که محرمیت می آورد

این دسته از محارم، با یک اتفاق خیلی شیرین و مهم شروع می شوند: ازدواج! وقتی یک نفر با دیگری ازدواج می کند، به واسطه این عقد نکاح (دائم یا موقت)، یه سری افراد از خانواده طرف مقابل هم به او محرم می شوند. این ها را محارم سببی می نامیم. این محرمیت، دائمی است و حتی با طلاق یا فوت همسر هم از بین نمی رود. این یعنی یک بار که این پیوند ایجاد شد، برای همیشه محرم باقی می مانند. این هم از زیبایی های اسلام است که با یک عقد ازدواج، روابط خانوادگی وسیع تر و با ثبات تر می شود.

برای زنان، محارم سببی شامل این افراد می شوند:

• پدر شوهر و پدربزرگ های شوهر (هر چقدر بالاتر بروند)
• پسر مرد از همسر قبلی (ربائب) – برای ایجاد محرمیت در مورد پسر شوهر، نیازی به نزدیکی زن با مرد نیست.

و برای مردان، محارم سببی شامل این افراد می شوند:

• مادر همسر (مادر زن) و مادربزرگ های همسر (هر چقدر بالاتر بروند) – این محرمیت ابدی است.
• دختر همسر از شوهر قبلی (ربیبه) – البته این مورد یک شرط مهم دارد: محرمیت با ربیبه زمانی اتفاق می افتد که مرد با مادرش نزدیکی کرده باشد. اگر مرد با مادر زن نزدیکی نکرده باشد، دختر او (ربیبه) به او محرم نمی شود.

حالا برگردیم به سوال اصلی خودمان: آیا عمه همسر توی این لیست قرار می گیرد؟ خیر. توی هیچ کدام از فتاوای مراجع تقلید و نص صریح قرآن و روایات معتبر، عمه همسر به عنوان محرم سببی برای مرد معرفی نشده است. می بینید که نه در دسته محارم نسبی و نه در دسته محارم سببی، نامی از عمه همسر شما به عنوان محرم نیست. پس باز هم از این در، راهی به محرمیت عمه همسر باز نیست و او همچنان در دایره نامحرمان ما قرار می گیرد.

۳. محارم رضاعی: وقتی شیر مادر، پیوند محرمیت می سازد

این نوع محرمیت شاید برای خیلی ها کمتر شناخته شده باشد یا فکر کنند فقط در گذشته رایج بوده، ولی اتفاقاً خیلی مهم است و احکام دقیقی دارد. محرمیت رضاعی زمانی اتفاق می افتد که یک زن، بچه ای را با شرایط خاص و کامل شیر بدهد. اگر این شرایط (مثل تعداد دفعات شیردهی، سن شیرخوار، نوع شیر، و اینکه شیر از نطفه چه کسی باشد) رعایت شود، آن بچه به زن شیردهنده (مادر رضاعی)، شوهرش (پدر رضاعی) و فرزندان و بعضی خویشاوندان آنها محرم می شود. این محرمیت، از نظر احکام، مثل محرمیت نسبی است و دائمی است.

مثلاً فرض کنید شما در دوران نوزادی از شیر عمه همسرتان خورده اید، آن هم با تمام شرایطی که فقها برای محرمیت رضاعی گفته اند. در این صورت، بله، او مادر رضاعی شما می شود و مثل مادر واقعی به شما محرم است. اما این یک فرض خیلی خاص و نادر است و به طور پیش فرض، عمه همسر شما از طریق رضاعی هم محرم نیست. برای اینکه محرمیت رضاعی ایجاد شود، یک سری شرایط خیلی دقیق و جزئی باید رعایت شود که باید حتماً به رساله مرجع تقلید خود مراجعه کنید. سهل انگاری در این مورد می تواند منجر به اشتباهات بزرگ شرعی شود. به عنوان مثال، اگر پسری با دختری ازدواج کند و بعداً معلوم شود که مادر یکی از آن ها، مادر رضاعی دیگری بوده (یعنی به نحوی محرمیت رضاعی بین آن ها شکل گرفته بوده)، این ازدواج باطل است. پس دیدید که چقدر این موضوع دقیق و حساس است.

به طور خلاصه، در اسلام، محرمیت از سه طریق اصلی نسب (رابطه خونی)، سبب (به واسطه ازدواج) و رضاع (شیر خوردن با شرایط خاص) ایجاد می شود. عمه همسر شما از هیچ کدام از این راه ها، چه به صورت مستقیم و چه با واسطه، به شما محرم نمی شود و احکام نامحرم بر او جاری است.

یک سوءتفاهم رایج: عمه همسر محرم نیست، اما ازدواج با او در برخی شرایط ممنوع است

اینجا یکی از مهم ترین نقاطی است که خیلی ها دچار اشتباه می شوند و فکر می کنند اگر ازدواج با کسی ممنوع باشد، پس حتماً او محرم است. در مورد عمه همسر هم همین سوءتفاهم رایج وجود دارد و باعث می شود که بعضی ها فکر کنند عمه همسر محرم است، چون نمی شود با او ازدواج کرد! اما این یک برداشت کاملاً نادرست است و باید این دو مفهوم را از هم جدا کرد.

شاید شنیده باشید که در اسلام، ازدواج همزمان با یک زن و عمه یا خاله اش حرام است. یعنی شما نمی توانید همسرتان را داشته باشید و همزمان با عمه یا خاله او هم ازدواج کنید. این حکم شرعی کاملاً درست است و هدفش هم این است که جلوی کدورت، حسادت و قطع صله رحم در خانواده گرفته شود. چون اگر این اتفاق بیفتد، ممکن است روابط زن با عمه یا خاله اش تحت تاثیر قرار بگیرد و مشکلاتی در خانواده ایجاد شود. آیه ۲۳ سوره نساء هم به محرمیت های نسبی اشاره دارد و روایات معتبر نیز بر حرمت جمع تاکید دارند. پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «لَا يُجْمَعُ بَيْنَ الْمَرْأَةِ وَعَمَّتِهَا وَلَا بَيْنَ الْمَرْأَةِ وَخَالَتِهَا» یعنی «زنی با عمه اش و زنی با خاله اش جمع نمی شود (در یک زمان زن یک مرد نمی شوند).» این روایت صریحاً به ممنوعیت ازدواج همزمان اشاره دارد.

نکته کلیدی اینجاست: تفاوت حرمت جمع با حرمت اصل ازدواج.

ممنوعیت ازدواج همزمان به این معنی نیست که عمه همسر شما محرم است. بلکه به این معنی است که شما نمی توانید در یک زمان با هر دو نفرشان در عقد ازدواج باشید. این حکم فقط برای جمع است. اما اگر این جمع وجود نداشته باشد، یعنی اگر همسرتان فوت کند یا از او طلاق بگیرید (و بعد از تمام شدن عده طلاق)، آن وقت می توانید با عمه یا خاله همسر سابق خود ازدواج کنید! اگر آنها واقعاً محرم بودند، این ازدواج به هیچ وجه، تحت هیچ شرایطی، جایز نبود. همین مسئله خودش بهترین و قاطع ترین دلیل بر نامحرم بودن عمه همسر است. این یک نکته فقهی بسیار مهم است که بسیاری از ابهامات را برطرف می کند.

مراجع تقلید شیعه همگی بر این امر تأکید دارند. مثلاً آیت الله سیستانی، آیت الله مکارم شیرازی و دیگر مراجع عظام، در رساله های عملیه خود به صراحت بیان کرده اند که عمه همسر نامحرم است و احکام نامحرم بر او جاری است، فقط جمع بین او و همسرتان در ازدواج ممنوع است. این یک فتوای واضح و بدون ابهام است و جایی برای برداشت های شخصی و غلط باقی نمی گذارد. پس خیلی مهم است که حواسمان باشد این دو موضوع را با هم قاطی نکنیم و از روی یک حکم (ممنوعیت جمع) به اشتباه حکم دیگری (محرمیت) را نتیجه نگیریم.

احکام شرعی مرتبط با تعامل با عمه همسر (مثل هر نامحرم دیگری)

حالا که حسابی با هم گشتیم و دیدیم که عمه همسر نامحرم است و این موضوع جای هیچ شکی ندارد، وقتش رسیده که ببینیم پس با او چطور باید رفتار کنیم. دقیقاً مثل هر نامحرم دیگری، باید یک سری موازین شرعی را رعایت کرد تا هم آرامش خاطر خودمان حفظ شود، هم خدای ناکرده به گناهی آلوده نشویم و هم حریم های اخلاقی و دینی در خانواده حفظ شود. این احکام فقط برای عمه همسر نیست، بلکه برای تمام نامحرمان صدق می کند و رعایت آن ها برای هر مرد و زن مسلمانی لازم است. بیایید با جزئیات بیشتری به این احکام نگاه کنیم:

۱. وجوب حجاب: پوشش کامل و مناسب

مهمترین و اولین حکم، رعایت حجاب کامل است. عمه همسر در برابر شما (که نامحرم او هستید) باید پوشش اسلامی را رعایت کند. این یعنی باید موها و تمام بدن خود را بپوشاند. فقط گردی صورت و دست ها تا مچ می توانند باز باشند، البته به شرطی که پوشیدن آن ها موجب فتنه و مفسده نباشد و با قصد لذت یا خوف گناه همراه نباشد. این حکم نه تنها برای عمه همسر، بلکه برای تمام زنان نامحرم در برابر مردان صدق می کند. فلسفه حجاب هم حفظ حریم ها، جلوگیری از تحریکات و ایجاد آرامش روحی در جامعه است.

شاید در برخی خانواده ها یا در بعضی مناطق، به خاطر روابط نزدیک خانوادگی، این موضوع کمتر رعایت شود یا حتی به آن بی توجهی شود. اما از دیدگاه شرع، این یک واجب الهی است و هیچ تعارفی جای این حکم را نمی گیرد. پس اگر شما در جمعی هستید که عمه همسرتان حجاب را رعایت نمی کند، باید با تدبیر و رعایت احترام، همسرتان را توجیه کنید یا به نحوی تذکر دهید که حداقل در برابر شما و دیگر نامحرمان این مسئله مهم را رعایت کنند. این کار شاید در ابتدا سخت باشد، اما قدمی است در جهت رضایت الهی و حفظ حریم های شرعی.

۲. حرمت نگاه: نگاه های آلوده و شهوت آلود ممنوع!

یکی دیگر از احکام مهم، مسئله نگاه کردن است. نگاه کردن عمدی مرد به بدن نامحرم (به جز گردی صورت و دست ها تا مچ) حرام است. حتی نگاه به همین قسمت های مجاز (صورت و دست ها) هم اگر با قصد لذت باشد یا ترس از به گناه افتادن وجود داشته باشد (ریبه)، جایز نیست. یعنی نباید با دید شهوت و هوس به عمه همسر یا هر نامحرم دیگری نگاه کرد. این حکم برای حفظ پاکی چشم و دل انسان و جلوگیری از تحریکات جنسی است که می تواند منجر به گناهان بزرگتر شود.

کنترل نگاه، هنری است که در آموزه های دینی ما بسیار بر آن تأکید شده است. در قرآن کریم و روایات متعدد، به مردان و زنان مومن توصیه شده که نگاه های خود را کنترل کنند. این کار به ظاهر ساده، اما در عمل نیازمند تمرین و اراده است. باید نگاه ها را کنترل کرد و مراقب بود که حتی در جمع های خانوادگی هم چشم مان به حرام نیفتد. این یعنی حتی اگر عمه همسر حجابش را رعایت نکرد، دلیل نمی شود که ما مجاز به نگاه کردن به او باشیم. بلکه ما وظیفه داریم چشم خود را از هر آنچه شرع حرام دانسته، بپوشانیم.

۳. حرمت دست دادن (مصافحه): حواستان به دست دادن ها باشد!

یکی دیگر از مسائل مهم و حساس در روابط با نامحرم، دست دادن است. دست دادن مستقیم مرد با زن نامحرم، چه با قصد لذت و چه بدون آن، حرام است. این یک حکم صریح و واضح در اسلام است. شاید در برخی جمع ها یا موقعیت ها، به خاطر تعارف یا رودربایستی، افراد مجبور به دست دادن شوند. اما باید بدانیم که شرع این کار را جایز نمی داند.

اگر شرایط خاصی پیش آمد و مجبور به دست دادن بودید (که باید واقعاً یک اضطرار شرعی باشد)، باید حتماً از روی لباس باشد و بدون قصد لذت یا ترس از به گناه افتادن (ریبه). اما به طور کلی، بهتر است تا حد امکان از این کار پرهیز کنید و با سلام و احوالپرسی کلامی اکتفا نمایید. همانطور که در روایت معتبر سماعة بن مهران از امام صادق (ع) آمده است:

«برای مرد حلال نیست با زنان مصافحه کند مگر زنی که ازدواج با وی حرام است یعنی از محارم است همانند خواهر، دختر، عمه، خاله و دختر خواهر، اما نباید با زنی که ازدواج با وی حلال و نامحرم است مصافحه کند مگر از روی جامه و دست زن را نیز نفشارد.» (کافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج 5، ص 525)

این روایت به وضوح نشان می دهد که دست دادن با نامحرم، حتی اگر با قصد گناه هم نباشد، جایز نیست مگر با شرایط بسیار خاص که از روی لباس و بدون فشردن دست باشد. این یعنی حتی با عمه همسر هم نمی توان دست داد، مگر اینکه لباس ضخیمی حائل باشد و هیچ قصد سوئی هم در میان نباشد. پس بهتر است برای رعایت احتیاط و اطمینان خاطر، اصلاً دست ندهید.

۴. حرمت خلوت: در جایی تنها نباشید!

این یکی هم خیلی مهم و کلیدی است. خلوت کردن مرد و زن نامحرم در یک مکان بسته و تنها، یعنی جایی که هیچ شخص سومی حضور ندارد و احتمال وقوع گناه وجود دارد، حرام است. این حکم برای جلوگیری از هرگونه وسوسه و فراهم شدن زمینه گناه وضع شده است. حتی اگر هر دو طرف هم افراد متدین و با تقوایی باشند، باز هم نفس اماره و وسوسه های شیطانی می توانند در خلوت، انسان را به خطا بکشانند.

این حکم شامل موقعیت های مختلفی می شود؛ مثلاً تنها ماندن در یک اتاق بسته، یا تنها در ماشین بودن برای مدت طولانی. پس حواستان باشد که با عمه همسر یا هر نامحرم دیگری در شرایط خلوت و تنها قرار نگیرید. اگر مجبور به حضور در یک مکان با نامحرم شدید، باید حتماً تدابیری اتخاذ کنید که امکان حضور شخص سومی فراهم باشد یا درها باز بماند و از تنها ماندن کامل پرهیز شود. این یک حکم احتیاطی و بسیار عمیق برای حفظ عفت و پاکدامنی در جامعه است.

۵. حدود صحبت کردن: شوخی های ممنوعه و لحن مناسب

صحبت کردن با نامحرم در حد ضرورت و نیاز ایرادی ندارد، اما باید حد و مرزهایی را رعایت کرد. در گفتگو با عمه همسر یا هر نامحرم دیگری، باید از شوخی های نامناسب، استفاده از لحن تحریک کننده یا بسیار صمیمی و دوستانه، و طولانی کردن مکالمات غیرضروری به شدت پرهیز کرد. هدف این است که صحبت ها کاملاً عفیفانه، محترمانه و در چهارچوب مسائل ضروری و عرفی باشد و به حریم شرعی تجاوز نکند.

اسلام نمی گوید با نامحرمان اصلاً صحبت نکنید، چون در زندگی روزمره این امکان پذیر نیست. اما می گوید در صحبت کردن، مواظب کلمات، لحن و حتی محتوای صحبت باشید. از سخنان لغو، یا صحبت هایی که ممکن است منجر به گناه شود، باید پرهیز کرد. این موضوع به خصوص در روابط خانوادگی که افراد احساس نزدیکی بیشتری می کنند، اهمیت دوچندانی پیدا می کند. گاهی اوقات یک شوخی کوچک یا یک لحن صمیمی بیش از حد، می تواند زمینه ساز نگاه ها و افکار ناپاک شود. پس باید همیشه مرزها را رعایت کرد و عفت کلام را فراموش نکرد.

جمع بندی نهایی و چند توصیه دوستانه برای یک زندگی آرام تر

خب، تا اینجا حسابی با هم گشتیم و دیدیم که وضعیت محرمیت عمه همسر چطور است و چه احکامی در مورد روابط با ایشان وجود دارد. خلاصه کلام اینکه، جواب سوال اصلی مان آیا عمه همسر محرم است این است: نه، عمه همسر شما محرم نیست و حکم نامحرم را دارد. این یک فتوای واضح و بدون هیچ ابهامی از سوی تمامی مراجع تقلید شیعه است و دانستن آن برای هر مرد مسلمانی که قصد دارد روابط خانوادگی خود را بر اساس موازین شرعی تنظیم کند، ضروری است.

این را یادتان باشد که اسلام برای حفظ پاکی جامعه و خانواده، قوانین خیلی دقیقی وضع کرده است. شاید در نگاه اول به نظر برسد که رعایت اینها سخت است و ممکن است باعث دوری یا ایجاد فاصله در روابط شود. اما وقتی به عمق فلسفه شان نگاه می کنیم، می بینیم که چقدر برای آرامش روحی، استحکام خانواده ها و سعادت دنیا و آخرت ما مفیدند. گاهی اوقات تعارفات اجتماعی، یا حتی رسم و رسوم غلط و برداشت های نادرست، ما را از مسیر احکام شرعی دور می کند. اما وظیفه ما این است که با آگاهی کامل و بدون هیچ رودربایستی، موازین دینی مان را رعایت کنیم. ما به عنوان یک مسلمان، مسئول اعمال خود هستیم و باید تلاش کنیم که در تمام جنبه های زندگی، رضایت خداوند را در نظر بگیریم.

پس دوستان عزیز، در روابط با عمه همسر خود و سایر نامحرمان (چه در فامیل همسر و چه در فامیل خودتان و جامعه)، نهایت دقت و احتیاط را به خرج دهید. از هرگونه سهل انگاری و بی تفاوتی دوری کنید و همیشه سعی کنید در چهارچوب احکام شرعی عمل کنید. این رعایت حریم ها، نه تنها به شما آرامش خاطر می دهد، بلکه نشان دهنده تقید شما به دین و ارزش های اخلاقی است. اگر در مورد مسائل جزئی تر، شرایط خاصی که برایتان پیش می آید یا ابهامات دیگری داشتید، حتماً به رساله عملیه مرجع تقلید خود مراجعه کنید. می توانید با یک تماس تلفنی ساده یا مراجعه حضوری به دفاتر مراجع، سوالات خود را بپرسید. علمای دین بهترین راهنما در این مسیر هستند و با صبر و دقت به سوالات شما پاسخ می دهند.

یادتان باشد، حفظ حریم ها و رعایت محرمیت و نامحرمیت، نه تنها از گناه جلوگیری می کند، بلکه احترام متقابل را در خانواده ها بالا می برد و به استحکام بنیان خانواده کمک شایانی می کند. این احکام یک حفاظ هستند، نه یک دیوار که بین افراد جدایی بیندازند. با رعایت این حدود، می توانیم روابط سالم تر، پاک تر و پربرکت تری داشته باشیم. امیدوارم این مقاله توانسته باشد همه ابهامات شما را برطرف کند و چراغ راهی باشد برای زندگی مومنانه و سرشار از آرامش. همیشه یادتان باشد که پاکی و تقوا، از بالاترین ارزش ها در نزد خداوند متعال است.

منابع و مراجع:

• قرآن کریم (سوره نساء، آیه 23)
• رساله های عملیه مراجع تقلید شیعه (از جمله: آیت الله العظمی سید علی حسینی سیستانی، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی و…)
• کافی، محمد بن یعقوب کلینی، جلد 5، صفحه 525