معمایی که «مورچه ها» بهتر از انسان ها آن را حل کردند

به گزارش قدم آخر به نقل از فرادید هر کسی که در آشپزخانه با مورچه ها سروکار داشته می داند مورچه ها موجوداتی بسیار اجتماعی هستند و به ندرت می توان مورچه ای را تنها دید. انسان ها هم موجوداتی اجتماعی هستند هرچند برخی از آن ها تنهایی را بیشتر دوست دارند. مورچه ها و انسان ها تنها موجودات طبیعت هستند که برای حمل بارهایی به مراتب بزرگتر از اندازه ی خودشان با هم همکاری می کنند. 

پروفسور اوفِر فاینِرمَن و تیمش در مؤسسه علوم وایزمَن از این ویژگی مشترک برای انجام یک مسابقه تکاملی جذاب استفاده کرده اند که این پرسش را مطرح می کند: کدام موجود در حرکت دادن یک بار بزرگ در یک مسیر پر پیچ و خم بهتر عمل می کند؟ پاسخ شگفت انگیز این پرسش که در هفته نامه ی علمی «مقالات آکادمی ملی علوم» منتشر شده اطلاعات جدیدی درباره ی تصمیم گیری گروهی و مزایا و معایب کار مشترک در مقابل کار تنهایی به همراه داشته است. 

تیم تحقیقاتی به رهبری تابیا درایِر برای مقایسه بین دو این گونه متفاوت یک نسخه واقعی از «معمای حرکت دهندگان پیانو» را ایجاد کردند؛ یک مسئله محاسباتی کلاسیک از شاخه های برنامه ریزی حرکت و رباتیک که با روش های احتمالی حرکت دادن یک جسم با شکل غیرعادی سروکار دارد مثلاً حرکت دادن یک پیانو از نقطه A تا نقطه B در یک محیط پیچیده. 

به شرکت کنندگان به جای پیانو یک شئ بزرگ به شکل T داده شد که باید آن را در یک فضای مستطیلیِ تقسیم شده به سه اتاق که با دو شکاف باریک بهم متصل بودند حرکت می دادند. 

محققان دو مجموعه ی مارپیچ ایجاد کردند که فقط از نظر اندازه فرق داشتند و این اندازه ها با ابعاد مورچه ها و انسان ها و همچنین گروه هایی با اندازه های مختلف مطابقت داشت. در مورد انسان ها انتخاب شرکت کننده آسان تر بود چون آن ها صرفاً به درخواستی که از آن ها شده بود پاسخ مثبت دادند و خودشان هم به این رقابت علاقه نشان دادند. اما مورچه ها کاری با رقابت ندارند. آن ها به این دلیل در این رقابت شرکت کردند که گمراه شده بودند و فکر می کردند بار سنگینی که قرار است حمل کنند یک لقمه خوراکی آبدار است. 

مورچه هایی که برای رقابت با انسان ها انتخاب شدند از نوع پاراترچینا لانگیکورنیس (Paratrechina longicornis) بودند هرچند گاهی به آن ها «مورچه های دیوانه» می گویند چون تمایل دارند با سرعت زیاد به این طرف و آن طرف حرکت کنند. این گونه ی آشنا از مورچه ی سیاه با طول حدود ۳ میلیمتر در سراسر جهان رایج است.

مورچه ها با چالش هزارتو در سه ترکیب مقابله کردند: یک مورچه تک گروه کوچکی شامل هفت مورچه و گروه بزرگی شامل ۸۰ مورچه. انسان ها نیز در سه ترکیب موازی شروع به رقابت کردند: یک فرد تک گروهی کوچک شامل ۶ تا ۹ نفر و گروه بزرگی شامل ۲۶ نفر. 

برای اینکه این مقایسه تا حد ممکن معنادار شود در برخی موارد به گروه هایی از انسان ها دستور داده شد از برقراری ارتباط از راه صحبت کردن یا اشاره کردن پرهیز کنند و حتی از ماسک های جراحی و عینک آفتابی برای پنهان کردن دهان و چشم هایشان استفاده کنند. علاوه بر این به شرکت کنندگان انسانی گفته شد بار را فقط با دستگیره هایی نگه دارند که مدل ساخت آن از روش حمل بار توسط مورچه ها شبیه سازی شده بود. دستگیره ها دستگاه سنجشگری داشتند که نیروی کششی اعمال شده توسط هر فرد در طول تلاش را اندازه گیری می کرد. 

محققان این آزمایش را چندین بار برای هر ترکیب تکرار کردند سپس با استفاده از شبیه سازی های کامپیوتری و مدل های مختلف فیزیکی ویدئوها و تمام داده های ردیابی پیشرفته را با دقت تجزیه و تحلیل کردند. 

جای تعجب نیست که توانایی های شناختی انسان ها به آن ها در چالش ترکیب تکی برتری داده بودند چون آن ها به برنامه ریزی حساب شده و استراتژیک متوسل شده بودند و به راحتی از مورچه ها پیشی گرفته بودند. 

با این حال در چالش گروهی به ویژه برای گروه های بزرگتر داستان کاملاً متفاوت بود. گروه های مورچه ها نه تنها عملکرد بهتری نسبت به مورچه های تک داشتند بلکه در برخی موارد بهتر از انسان ها عمل کرده بودند. گروه هایی از مورچه ها با هم به شیوه ای حساب شده و استراتژیک عمل کردند و حافظه جمعی شان به نمایش گذاشتند که به آن ها کمک می کرد در جهت خاصی حرکت کنند و از اشتباهات مکرر اجتناب کنند. 

برعکس انسان ها نتوانستند عملکردشان را در فعالیت گروهی به طور قابل توجهی بهبود بخشند. وقتی ارتباط بین اعضای گروه انسانی محدود شد عملکرد آن ها حتی در قیاس با گروه تک انسانی هم کاهش یافت. آن ها به راه حل های «طمع کارانه» تمایل پیدا کردند که در کوتاه مدت جذاب اما در بلندمدت سودمند نبود. 

فاینرمن می گوید: «کلونی مورچه ها در واقع یک خانواده است. آن ها یک جامعه ی بسیار منسجم دارند که در آن همکاری بسیار بیشتر از رقابت اهمیت دارد. به همین دلیل است که گاهی به کلونی مورچه ها «ابر-جاندار» می گویند. 

«یافته های ما این دیدگاه را تأیید می کند. ما نشان داده ایم که مورچه ها به صورت گروهی باهوش تر عمل می کنند و برای آن ها کل بزرگ تر از مجموع اجزاء است. در مقابل تشکیل گروه توانایی های شناختی انسان ها را بیشتر نکرد. «خرد یا هوش جمعی» معروف که در عصر شبکه های اجتماعی بسیار محبوب شده در آزمایشات ما محقق نشد.»

*بازنشر مطالب دیگر رسانه ها در قدم آخر به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان می باشد.

پایان خبر قدم آخر