هشدار تکرار بارش های سیل آسای سال 98 در بهار 1403

آفتاب نیوز :

وضعیت بارندگی های کشور در ماه های دی و بهمن 1397 روند کاهشی پیدا کرد و بارش هایی کمتر از حد نرمال برای زمستان همان سال گزارش شد. میزان بارش های کشور در سال آبی 97 ـ 96 به طور متوسط 34 میلی متر گزارش شد و 37 درصد بارش ها به کمتر از حدّ نرمال رسید تا نگرانی ها برای ادامۀ روند خشک سالی در ایران ادامه یابد.

کمبود بارش ها تا پایان اسفندماه 1397 حدوداً 15 درصد نسبت به متوسط درازمدت در 20 دی همان سال پیش بینی شد تا ایران خشک ترین سال را در 67 سال گذشته در زمستان 1397 تجربه کند.

97 درصد مساحت ایران در زمستان 1397 درگیر یک خشک سالی بسیار شدید شد و این خشک سالی در استان های خوزستان، ایلام، بوشهر، کهگیلویه وبویراحمد، فارس، سیستان وبلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی، اصفهان، مرکزی و زنجان بسیار شدید گزارش شد.

خشک سالی 99 درصدی ایران در زمستان 1397 از تابستان همان سال موردتوجه کارشناسان قرار گرفت و تنش آبی را برای 37 میلیون ایرانی هشدار داد، اما بارش های خشک زمستان 1397 در 26 اسفند شکل دیگری یافت و بارندگی را در شمال و شمال شرق کشور شدت داد.

23 استان درگیر سیل 98 لرستان

استان های مازندران و گلستان جزو نخستین استان هایی بودند که در وضعیت سیل قرار گرفتند. بارش های اواخر اسفند 1397 بیش از 300 میلی متر بارندگی را در گلستان ثبت کرد و یکهزار و 591 نفر را در مازندران نیز سیل زده کرد. حجم آب ورودی به رود گرگان و قره سو 420 مترمکعب در ثانیه اواخر اسفند 1397 گزارش شد تا ارتفاع شهر آق قلا به 13 ـ متر نسبت به سطح تراز آب دریای خزر برسد.

بارش های سیل آسای در استان های شمالی کشور در اواخر اسفند 1397 هنوز فروکش نکرده بود که سازمان هواشناسی در هفتۀ نخست فروردین 1398 پیش بینی کرد که شدت بارندگی در مناطق جنوب و جنوب غرب ایران افزایش یابد و به بارش 400 میلی متری در برخی از مناطق برسد.

23 استان کشور پس از هشدار سازمان هواشناسی و شروع موج دوم بارش های در هفتۀ نخست فروردین 1398 در آماده باش و هشدار سیل قرار گرفت. بارش های شدید در 6 و 5 فروردین 1398 دو بار سیل را در شیراز به راه انداخت، جان 21 نفر را گرفت و به 3 هزار و 850 واحد شهری خسارت جزیی و به 289 واحد خسارت کلی وارد کرد.

140 رودخانه در سیل سال 1398 طغیان کرد، بیش از چهار هزار و 400 روستای کشور خسارت دید و 50 نفر در استان های جنوب و غرب کشور جان باختند. استان فارس تنها استان ایران نبود که درگیر موج دوم بارش های سیل آسای فروردین 1398 قرار گرفت، بلکه ایلام، کرمانشاه، لرستان، هرمزگان، مرکزی، کهگیلویه وبویراحمد، همدان، سمنان، خراسان و خوزستان نیز تحت تاثیر این پدیده قرار گرفتند.

لرستان، خوزستان و گلستان جزو استان هایی بودند که بیشترین خسارت را از سیل های اواخر سال 1398 و فروردین 1398 متحمل شدند، به طوری که حدود 35 هزار میلیارد تومان خسارت در این استان ها گزارش شد.

خوزستان، لرستان و گلستان در صدر خسارت

بخش آموزش سه استان لرستان، گلستان و خوزستان بی تاثیر از خسارت سیل 1398 نبود و 882 مدرسۀ ابتدایی و متوسطه در این سه استان آسیب دید. از سوی دیگر سیل همان سال به 102 هزار و 838 هکتار زمین باغی و زراعی در لرستان و گلستان نیز خسارت زد.

سیل 1398 خانه ها را روی آب برد و مردم را آواره کرد، به طوری که حدود 350 تا 400 هزار میلیارد ریال خسارت فقط در بخش مسکن سه استان لرستان، گلستان و خوزستان به جا گذاشت.

تاریخ چندهزارسالۀ ایران نیز در بهار 1398 تحت تاثیر سیل قرار گرفت، تَرَک و رطوبت در برخی از آثار تاریخی ایجاد شد و کاشی ها و نما ها نیز آسیب دید تا 28.65 میلیون دلار خسارت را در بخش فرهنگ و گردشگری لرستان، خوزستان و گلستان پدید آورد.

سیل به سایر زیرساخت های کشور نیز خسارت وارد کرد و 1502.53 میلیون دلار صدمه و خسارت را در بخش کشاورزی لرستان و خوزستان به عنوان استان های موثر در تولید ناخالص کشور به جا گذاشت.

سیل و زمین لغزش های اواخر اسفندماه 1397 و اوایل فروردین 1398 به 140 هزار کیلومتر جاده و 725 پل، 8.17 میلیون دلار در بخش گاز، 4.377 میلیون دلار در بخش برق 16.101 در بخش محیط زیست لرستان، خوزستان و گلستان خسارت زد تا میزان تاب آوری این استان ها را هنگام بلایای طبیعی عیان کند.

17 هزار و 581 نفر در گلستان، 8700 نفر در خوزستان و بیش از 30 هزار نفر در لرستان تحت تاثیر سیل قرار گرفتند و میزان درآمد ازدست رفتۀ این افراد 6225.78 میلیارد ریال برآورد شد.

لرستان یکی از استان هایی است که 17 بلایای طبیعی را در خود جای داده است تا سیل فقط به عنوان یک مخاطرۀ اصلی در این استان کوهستانی با ارتفاع 500 متر از دریای آزاد مطرح نباشد.

هفت درصد مساحت لرستان دارای شیب بالای هفت درصد است و پوشش گیاهی و عرصه های جنگلی در این استان به دلیل دست درازی به اراضی جنگلی، تغییر کاربری، قطع درختان و کوتاهی در اجرای طرح های آبخیزداری کاهش یافته است.

اعتبار اجرای طرح های آبخیزداری در لرستان اندک است و 570 میلیارد تومان اعتبار برای نقاط بحرانی شهر ها در سال 1402 نیاز بوده است. ضعف پروژه های آبخیزداری جاری شدن سیل را در این استان شدت داده است و علاوه بر آن نبود یک سد مهارکننده در رودخانۀ کشکان، لرستان را هنگام بارندگی در هراس سیل و تخریب قرار داده است.

کامران ساروقی، رییس سازمان نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، در گفتگو با قدم آخر گفت که 160 میلی متر بارندگی در سه روز از فروردین 1398 در این استان رخ داد و 300 میلی متر بارش در بازه ای حدوداً 10 روزه گزارش شد. 

احتمال سیل و عدم ارتقای تاب آوری

در حالی که کشور و استان های متاثر از سیل بهار 98 همچنان با بخشی از آثار این بحران مواجه هستند، در روز های گذشته اخباری از احتمال وقوع بارش های سیل آسا در بهار 1403 در فضای مجازی منتشر شده و بخشی از مردم این استان ها را نگران کرده است.

در حالی کارشناسان سازمان هواشناسی از هرگونه اظهارنظر دربارۀ احتمال بارش های شدید در ابتدای بهار 1403 در روز های پایانی اسفند خودداری کرده اند که محمد درویش، فعال محیط زیست از احتمال یک ترسالی فراگیر در ایران خبر داده است.

او گفته است که پیش بینی می شود که از شدت خشک سالی در کشور کم شود و از 25 درصد به حدود 10 درصد کاهش یابد، به طوری که ممکن است یک ترسالی فراگیر در فروردین 1403 به جای خشک سالی در ایران رخ دهد!

سامیار فقیهی از دیگر کارشناسانی است که بارش های سیل آسا را در استان های شمال غرب تا جنوب غرب به دلیل ورود سامانه ای قدرتمند در 28 اسفند پیش بینی کرده است.

او اعلام کرده است که قدرت تخریب و حادثه آفرینی سامانۀ 28 اسفند 1402 بسیار شدید است و شرایط آبی کشور نیز با این بارش های سیل آسا شدت می یابد.

اظهارنظر برخی از کارشناسان مبنی بر احتمال رخداد بارش های سیل آسا در بهار 1403 در حالی هنوز ادامه دارد که هشدار جدی سیل استان های خوزستان، ایلام، لرستان، چهارمحال وبختیاری، کهگیلویه وبویراحمد، کرمانشاه و جنوب همدان برای روز سه شنبه 29 اسفند در برخی از منابع خبری گزارش شده است.

جدای از رد و یا تایید اخبار احتمال سیل آنچه بیشتر در زمان اکنون نمود دارد عدم ارتقای تاب آوری استان های کشور در برابر بلایای طبیعی و عدم جبران خسارت سیل 1398 است.

ناهماهنگی در تعیین تکلیف تصرفات، نبود اطلاعات کافی از شرایط رودخانه ها، ضعف اقدامات سازه ای و غیرسازه ای، عدم مدیریت صحیح مخازن سد ها و عدم رعایت ملاحظات فنی در طراحی زیرساخت ها هنوز مشهود است تا همچنان خسارت، خانه های روی آب، کشاورزی بی بروبار و راه های ویران شده سهم بیشتر استان ها از تولید آب های جاری کشور باشد.