«پدافند غیرعامل»؛ سپری برای زیرساخت های حیاتی کشور / تدابیر موفق پیشگیری از انتشار آلودگی های شیمیایی و هسته ای

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(قدم آخر) «پدافند غیرعامل» با مفهوم کلی دفاع در برابر تهاجم بدون استفاده از سلاح و درگیرشدن مستقیم سابقه ای طولانی در تاریخ بشری و به قدمت خلقت انسان دارد. انجام اقدامات دفاع غیرعامل در ابعاد گوناگون در جهت مقابله با تهاجمات دشمن (نظامی و غیرنظامی) بلاهای طبیعی و انسان ساخت تقلیل خسارات ناشی از حملات نظامی دشمن همچون حملات هوایی زمینی دریایی و غیرنظامی چون حملات سایبری جنگ نرم و بلاهای طبیعی مانند طوفان سیل زلزله موضوعاتی بنیادی است که وسعت و گستره ی آن تمامی زیرساخت های کلیدی مراکز حیاتی حساس و مهم نظامی و غیرنظامی کشور چون پالایشگاه ها نیروگاه ها بنادر فرودگاه ها مجتمع های بزرگ صنعتی مراکز بهداشتی و درمانی قرارگاه ها و مراکز عمده فرماندهی نظامی و هدایت و تصمیم گیری های سیاسی مراکز اصلی مخابراتی و ارتباطی پل های استراتژیک صنایع نظامی پایگاه های هوایی سایت های موشکی مراکز و ایستگاه های رادیویی تلویزیون انبارهای عمده مواد غذایی و دارویی مراکز جمعیتی و قرارگاه های تاکتیکی مقرهای عمده آماری و پشتیبانی و غیره را دربر می گیرد.

تجارب حاصله از جنگ های گذشته ی نظامی و غیرنظامی مؤید این نظر است که کشور مهاجم برای درهم شکستن اراده ملّت و توان سیاسی اقتصادی نظامی و مدیریتی کشور مورد تهاجم با اتخاذ استراتژی انهدام زیرساخت های مهم توجه خود را صرف بمباران و انهدام مراکز حیاتی و حساس می کند. همچنین تجارب حاصله از بلایای طبیعی به وجود آمده مانند زلزله بم در سال ۱۳۸۲ و سیل گلستان در سال ۱۳۸۰ در کشور عزیزمان ایران مؤید این نظر است که کشورهای موردتهاجم بلاهای طبیعی به علّت عدم رعایت اصول پدافند غیرعامل دچار خسارات زیاد مالی و جانی و گاه بلندمدت شده اند. امروزه کشورهایی که طعم خرابی و خسارات ناشی از جنگ و بلاهای طبیعی را چشیده اند برای حفظ سرمایه های ملّی و منابع حیاتی خود توجه خاص و ویژه ای به دفاع غیرعامل کرده و در راهبردهای دفاعی خود جایگاه والایی برای آن قائل شده اند. غیر از حوادث و بلایای طبیعی موضوع تهدیدهای درونی و برونی توسط دشمن نیز یکی از دغدغه های پدافند غیرعامل است.

قوانین پدافند غیرعامل

•  قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

•  چشم انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴

•  سیاست های کلی نظام در حوزه خودکفایی دفاعی و امنیتی

•  بند ۱۱ ماده ۱۲۱ قانون برنامه ۵ ساله چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران

•  مواد ۱۹۸۱۹۹۲۰۱ (بند ک) ۲۱۵ و ۲۳۱ قانون برنامه ۵ ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران

•  زیربندهای (۵۳-۲) و (۵۳-۳) بند ۵۳ پیش نویس ۶ ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران

•  بند ۱۵ ماده (۱) سند ملی آمایش سرزمین

•  اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور

•  سیاست های کلی نظام در حوزه پدافند غیرعامل (مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام)

اهداف پدافند غیرعامل

•  کاهش قابلیت و توانایی سامانه های شناسایی هدف یابی و دقت هدف گیری تسلیحات آفندی دشمن.

•  تقلیل آسیب پذیری و کاهش خسارات تأسیسات تجهیزات و نیروی انسانی مراکز حیاتی حساس و مهم.

•  حفظ سرمایه های کلان ملی کشور.

•  حفظ توان خودی جهت ادامه فعالیت ها و تداوم عملیات تولید و خدمات رسانی.

•  سلب آزادی و ابتکار عمل از دشمن و ایجاد شرایط سخت و دشوار برای وی در صحنه عملیّات.

•  صرفه جویی در هزینه های تسلیحاتی و نیروی انسانی.

•  افزایش آستانه ی مقاومت مردمی و قوای خودی در برابر تهاجمات دشمن و بلاهای غیرطبیعی.

•  تحمیل هزینه بیشتر به دشمن از طریق وادار کردن وی به تلف نمودن منابع محدود خود بر روی اهداف کاذب.

•  بالا بردن توان دفاعی کشور.

•  توزیع ثروت جمعیّت و سرمایه های ملّی در فضای سرزمینی کشور از طریق اعمال سیاست تمرکززدایی آمایش سرزمینی و…

•  ایجاد آمادگی های لازم مقابله با دشمن در شرایط تهدیدات نامتقارن.

•  حفظ تمامیّت ارضی امنیّت ملّی و استقلال کشور.

•  ایمنی سازی مراکز حیاتی حساس و مهم.

•  توسعه کمی و کیفی نیروی انسانی متخصص.

•  ارتقاء قابلیت بقاء و حفظ کشور در شرایط بحران.

•  افزایش آستانه ی مقاومت ملی و تقویت مولفه های مقاومت در مقابل تهدیدات.

•  فرهنگ سازی و ایجاد باور عمومی در مورد تاثیر پدافند غیرعامل در کاهش آسیب پذیری.

•  کسب امنیت پایدار در توسعه و پایدارسازی زیرساخت های حیاتی کشور.

•  تحقیق و پژوهش تولید علم و فناوری و فرهنگ سازی و تبدیل آن به معارف عمومی.

•  تکمیل چرخه دفاعی کشور و تعامل مثبت با دفاع عامل و پدافند غیرعامل.

•  نهادینه کردن رعایت اصول و ضوابط پدافند غیرعامل در طرح های توسعه ای منتهی به ایجاد مراکز طبقه بندی.

•  کاهش مجموعه آسیب پذیری های کشور و نمایان کردن اقتدار ملی ناشی از آن به عنوان یکی از مولفه های بازدارندگی.

•  به حداقل رسانیدن تاثیر تهدیدات نظامی دشمن بر زیرساخت های حیاتی حساس و مهم.

•  توسعه کمّی و کیفی ظرفیت و توان اجرایی پدافند غیرعامل در بدنه مهندسی کشور(مشاوره و اجراء).

اصول پدافند غیرعامل

•  استتار و نامرئی سازی

•  اختفا

•  پوشش

•  فریب

•  تفرقه و پراکندگی

•  مقاوم سازی و استحکامات

•  هشدار به موقع

•  مکان یابی و انتخاب عرصه های ایمن در جغرافیای کشور

•  ایجاد پراکندگی و تمرکززدایی در توزیع عملکردها

•  مقاوم سازی و ایجاد استحکامات امن دفاعی و پناهگاهی

•  کوچک سازی

•  اعلام هشدار و خبر اولیه

•  چندمنظوره سازی

•  متنوع سازی منابع

•  عمق بخشی لایه های دفاعی

•  جابه جایی و تحرک

•  صیانت از مردم و سرمایه های انسانی

مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام در پدافند غیرعامل

•  رعایت اصول و ضوابط پدافند غیرعامل و ایمن سازی نسبت به مراکز جمعیتی و حائز اهمیت

•  طبقه بندی مراکز اماکن وتأسیسات حائز اهمیت به حیاتی حساس و مهم

•  تهیه و اجرای طرح های پدافند غیرعامل(با رعایت اصل هزینه – فایده) در مورد مراکز اماکن و تأسیسات حائز اهمیت

•  تهیه طرح جامع پدافند غیرعامل در برابر سلاح های غیرمتعارف نظیر هسته ای میکروبی و شیمیایی

•  دو یا چندمنظوره کردن برخی از متحدثات تأسیسات و شبکه های ارتباطی

•  فرهنگ سازی و آموزش عمومی در زمینه ی به کارگیری اصول و ضوابط پدافند غیرعامل

•  رعایت طبقه بندی اطلاعات طرح های پدافند غیرعامل

•  ممانعت از ایجاد تأسیسات پُرخطر در مراکز جمعیتی

•  حمایت لازم از توسعه فناوری و صنایع مرتبط با پدافند غیرعامل

•  اصول و ضوابط مقابله با تهدیدات نرم افزاری و الکترونیکی به منظور حفظ و صیانت از شبکه های اطلاع رسانی مخابراتی و رایانه

•  تعیین یا ایجاد نهادی در دولت برای تدوین طراحی برنامه ریزی و تهیه ضوابط استانداردها و آیین نامه های پدافند غیرعامل

•  پیش بینی سازوکار لازم برای تهیه طرح های مشترک در حوزه پدافند غیرعامل در جهت هم افزایی و کاهش هزینه ها

دستاوردهای سازمان پدافند غیرعامل

«سازمان پدافند غیرعامل» سازمانی دولتی در ایران است که زیرمجموعه ستاد کل نیروهای مسلح محسوب می شود. سازمان پدافند غیرعامل در سال ۱۳۸۲ تشکیل شد و از سال ۱۳۹۰ در تقویم ایران تاریخ ۸ آبان به عنوان «روز پدافند غیرعامل» شناخته می شود. هم اکنون ریاست این سازمان بر عهده سرتیپ پاسدار “غلامرضا جلالی” است.

این سازمان از طریق سیاست گذاری برنامه ریزی و راهبری و هدایت و سازماندهی و نظارت موضوع مصون سازی زیرساخت های کشور و صیانت از مردم را از طریق فرهنگ سازی و آموزش عمومی و تخصصی آمادگی و ارتقاء مقاومت ملی پایش تهدیدات طبقه بندی و سطح بندی مراکز و حوزه ها کاهش آسیب پذیری ها نهادینه سازی اصول الزامات و ملاحظات فنی – مهندسی پدافند غیرعامل در ذات طرح ها و پروژه های ملی و استانی کشور تسهیل مدیریت بحران و تداوم کارکردهای ضروری کشور راهبری می کند.

سازمان پدافند غیرعامل اگرچه زیرمجموعه ی ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تعریف می شود ولی حوزه ی عملکرد آن فراگیر و همه دستگاه های اجرایی نهادها و سازمان های عمومی و غیردولتی و همچنین زیرساخت های کشور را دربر می گیرد. از همین رو برای تعامل بهتر با دستگاه های اجرایی متناسب با ویژگی های دستگاه ها معاونت های متناظری در سازمان پدافند غیرعامل کشور پیش بینی شده است.

همچنین این سازمان برای پاسخگویی به انواع تهدیدات احتمالی قرارگاه های تخصصی را با موضوعات خاص تشکیل داده است که بر بررسی دائمی تهدیدات انسان ساخت و ایجاد آمادگی لازم برای مقابله با آن ها تمرکز دارند.

این قرارگاه ها عبارتند از:

قرارگاه پدافند سایبری؛ برای دفاع از فضای سایبری و زیرساخت های کشور در برابر تهدیدات سایبری.

قرارگاه پدافند الکترونیک؛ این قرارگاه مطابق سند راهبردی پدافند الکترونیک وظیفه دارد تا با احصای تهدیدات با استفاده از ظرفیت های علمی و صنعتی کشور طرح های خود را در جهت مصون سازی مراکز حیاتی و حساس کشور از منظر دفاع الکترونیک پیاده سازی کند.

قرارگاه پدافند زیستی؛ برای دفاع از مردم در برابر تهدیدات زیستی و ممانعت از انتقال آلودگی های انسان ساخت به مردم محصولات کشاورزی و دامی مواد غذایی و دامی منابع آب محیط زیست و منابع طبیعی.

قرارگاه پدافند شیمیایی؛ برای دفاع و محافظت از مردم و کنترل و کاهش پیامدهای ناشی از هرگونه نشت شیمیایی صنعتی و تهدیدات شیمیایی دشمن.

قرارگاه پدافند پرتوی؛ برای دفاع از مردم و کنترل و کاهش پیامدهای ناشی از هرگونه نشت هسته ای و حوادث پرتوی.

قرارگاه پدافند کالبدی؛ برای مصون سازی مستحکم سازی پایداری سازی و حفاظت از زیرساخت های کشور با اعمال ملاحظات فنی و مهندسی در طرح ها و پروژه های کشور.

قرارگاه پدافند مردم محور؛ با شعار مردم یاری مردم بانی و مردم داری برای حفاظت از مردم در برابر حوادث و تهدیدات و همچنین ایجاد آمادگی برابر تهدیداتی که مردم را مورد هدف قرار می دهد.

سازمان پدافند غیرعامل ایران طی دو دهه ی گذشته توانسته است به دستاوردهای بسیار مهم و قابل توجهی در عرصه های مختلف دست یابد. این دستاوردها در شرایط تحریم همه جانبه از سوی دشمنان هم در عرصه ستادی شامل تولید اسناد راهبردی و دانش بومی و هم در عرصه عملیاتی از جمله توسعه صنایع بومی مرتبط و اجرای انواع نظام های عملیاتی مقابله با بحران و اقدام در شرایط اضطراری به دست آمده است که ثمره آن ها تولید بازدارندگی و افزایش پایداری بوده است.

از جمله مهمترین دستاوردهای سازمان پدافند غیرعامل را می توان در موارد ذیل خلاصه کرد:

•  ساخت و پیاده سازی اولین سامانه دیسپچینگ بومی گاز در ایران.

•  امن سازی و مصون سازی سایبری زیرساخت های هسته ای.

•  ارائه و تهیه ۲۰ طرح مصون سازی سایبری زیرساخت های حیاتی حساس و مهم.

•  ارائه و به کارگیری نزدیک به ۳۰۰ محصول پایه و اساسی سایبری با استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان.

•  هدایت راهبری و حمایت از ساخت دو آزمایشگاه سطح ۳ ایمنی زیستی در نظام سلامت« BSL۳».

•  طراحی تولید و پیاده سازی سامانه جامع پایش و مراقبت تهدیدات زیستی در حوزه دام طیور و شیلات.

•  تدوین ساختار و سازمان و الگوی پدافند شیمیایی کشور استان و شهرستان.

•  راه اندازی قطب آموزشی پژوهشی و درمانی آسیب های شیمیایی کشور.

•  راه اندازی اورژانس درمان مصدومین شیمیایی بیمارستان بقیه الله الاعظم(عج).

•  ایجاد مرکز آموزش و مهارت آموزی «CBRNE» در دانشگاه علوم پزشکی یزد.

•  تدوین طرح مدیریت بحران پدافند شیمیایی مناطق سه گانه نفتی.

•  ایجاد قطب درمانی پدافند پرتویی در سطح ملی.

•  پیگیری طراحی و ساخت اورژانس های هسته ای در بیمارستان های منتخب استان های اصفهان بوشهر و شهر کاشان.

•  تهیه طرح عملیاتی پدافند پرتوی استان های هسته ای(تهران اصفهان و بوشهر) و آماده سازی تا مرحله رزمایش میدانی.

•  اجرای رزمایش پدافند پرتوی در حوزه مردم با سناریوی احتمال نشت هسته ای.

•  راه اندازی آزمایشگاه مرجع هسته ای.

•  طراحی و تولید سامانه پیش بینی انتشار آلودگی هسته ای استانی.

با توجه به مطالب فوق «سازمان پدافند غیرعامل جمهوری اسلامی ایران» در راستای صیانت از تاسیسات و صنایع غیرنظامی کشور به اقدامات موثری در پیشگیری از انتشار آلودگی های شیمیایی و هسته ای پرداخته و با همکاری دستگاه های کشوری و لشکری به کنترل بحران های ممکن و حداقل سازی آسیب های حوادث طبیعی و جنگی می پردازد به نحوی که زیرساخت های حیاتی کشور تحت حفاظت تدابیر این سازمان صیانت می شوند که میزان موفقیت آن به میزان آگاهی و بدبینی نسبت به انواع حوادث بستگی دارد.

پایان خبر قدم آخر