نوروز و ملی گرایی نسل z در پاسداشت آیین های ملی

حضور گسترده و بی نظیر همشهری های عزیزم و هموطنان دوست داشتنی ام در حافظیه ی شیراز و تخت جمشید و سایر آثار باستانی و ملی ایران زمین در لحظه ی تحویل سال نو و ادامه ی این حضور در روزهای بارانی ،بهار دلچسب شیراز را در نوروز1403 خاطره انگیز تر از قبل کرده.

این استقبال و توجه ویژه ی هموطنان عزیزم به نمادهای ملی و باستانی ایران زمین سبب شد تا با مرور تاریخ ایران باستان راجع به جایگاه نوروز در ادوار مختلف تاریخ ایران زمین نکاتی را یادداشت کنم که در این بین نگاه ویژه ی نوجوانان و کودکان متولد دهه ی80و90 به نوروز و آیین های ملی سبب مضاعفی شد برای نگارش این مطلب.

*(کوروش بزرگ، نوروز را در سال 538 (قبل از میلاد)، جشن ملی اعلام کرد. وی در این روز برنامه هایی برای ترفیع سربازان، پاکسازی مکان های همگانی و خانه های شخصی و بخشش محکومان اجرا می نمود،این آیین ها در زمان دیگر پادشاهان هخامنشی نیز برگزار می شد. در زمان داریوش یکم، مراسم نوروز در تخت جمشید برگزار می شد، داریوش اول، به مناسبت نوروز سال 4166 (قبل از میلاد)، سکه ای از جنس طلا ضرب کرد که در یک سوی آن سربازی در حال تیراندازی نشان داده شده است.

نقل است که در آیین زرتشت،سال نو با چنین نیایشی آغاز می شد :

تو را ای اهورامزدا می پرستم که قانون اَشا* را بنیاد نهادی، آب ها و گیاهان و روشنایی را آفریدی، کل جهان و همه نعمت ها را نیک آفریدی

می ستاییم روان یَلان و پهلوانان و مردان و زنان نیک اندیشی که با وجدانِ نیک بر ضد بدی ها برمی خیزند.

می ستاییم مردان و زنان نیک اندیش و جاودانه را که همواره با منش پاک زندگی می کنند و همواره سودرسان هستند.

همان شود که آرزو کردیم. بشود که از اشون ها باشیم.

دیر زیویم . درست زیویم. شاد زیویم. تا زیویم به کامه زیویم. گیتی مان به کامه تن باشد. مینو مان به کامِ روان باشد.)*

*در زمان اشکانیان و ساسانیان نیز نوروز گرامی داشته می شد.شرح مبسوط مراسم نوروز در دربار ساسانیان را ابی عثمان،عمروبن بحر علامه بصری در کتاب المحاسن و الاضدا آورده: …و معمول بود که در نوروز پادشاه لباس های زرین در بر می کرد و بر اریکه ی خود می نشست،در این روز شخصی که نام نیک و دلپسندی داشت و به نیکوکاری معروف بود و صورتی زیبا و زبانی شیوا داشت در حضور پادشاه می آمد و پادشاه می پرسید: تو کیستی؟ازکجا آمده ای و کجا می روی و…با خود چه داری؟سپس آن شخص پاسخ می داد:از سوی دوجایی که سعادت و برکت است می آیم و می خواهم به جایی که سعادت و برکت است بروم،مرا پیروز به اینجا آورده و نام من خجسته است با سال نو آمده ام و برای پادشاه ارمغان،سلامت و پیام آورده ام….آن شخص نزد پادشاه یک سینی سیمین می گذارد و اطراف سینی چند گرده ی نان که از دانه های جون گندم،جو،ذرت و…پخته شده می گذاشت و در وسط سینی هفت شاخه از درختی که خوش یمن می پنداشتند مانند شاخه زیتون،انار و…گذاشته و در کنار هر شاخه ای کوزه ای بود که بر روی آن کنار سینی نوشته شده بود:ابزود، ابزاید به معنای زیاده شود روزی و گشایش و…وهفت نوع شیرینی پخته می شد و پادشاه در نوروز هیچ امر و نهی نمی کرد تا کسی از او ناراحت نشود…

و اما نوروز1403 و نگاه نسلz به آیین های ملی ایران زمین؛

چند روز مانده به نوروز محتوای پیام ها و تصاویر منتشر شده در فضای مجازی راجع به شیوه ی پاسداشت جشن ها و آیین های ایران زمین مبین توجه خاص و دلبستگی مردم به نکوداشت آیین های ملی و برگزاری شکوهمند چنین مراسمی است و آنچه بیش از همه جلب توجه می کرد تاکید برخی از کاربران شبکه های اجتماعی به جنبه ی ملی همراه با واکاوی سبقه(صبغه) تاریخی چنین مراسمی است ،به همین جهت با وسواس بیشتری محتوای تولید شده و هویت کسانی که چنین محتوایی را ایجاد و یا ارسال کرده بودند رصد کردم که ارمغان جذاب و البته تامل برانگیزی داشت این رصد و جستجو؛ وقتی دیدم غالب کسانی که اینچنین به ایران و ایرانی بودن فخر می کنند و با سری فراز و افتخار به پارسی سخن گفتن اصرار می ورزند، نوجوانان و کودکانی هستند متولد دهه ی80 و90 همان هایی که به نسلz تعریف می شوند و اوصاف و خصوصیات رفتاری اشان از زوایای مختلف رصد می شود.

تحلیل و شناسایی کنشگری اجتماعی ایشان تا شیطنت هایی که خاص این سن وسال هست و شاید هیچ سنخیتی با اوصاف تعرفه شده برای این مثلا نسلz ندارد،مستلزم پژوهشی مفصل و تحقیقات میدانی و کتابخانه ایست که تکلیف کارشناسان و متخصین این حوزه است که این یادداشت مجال اشاره به این اوصاف نیست و نگارنده هیچ دانشی در این فقره ندارد و صرفا واگو کردن آنچه دیده و خوانده است دلیل و هدف اصلی نگارش این مطلب شده.

علیرغم نداشتن چنین دانشی ،آنچه برایم مهم و قابل احترام است تکریم این طیف از جامعه ی ایرانی است بلکه به قدر بضاعت اندک خویش ادای دینی کرده باشم به این عزیزان لذا با تمام وجود باور دارم باید به احترام ایشان ایستاد،کلاه از سر برداشت و تا آخر دنیا برایشان هورا کشید و کف زد که اینگونه به ایران و ایرانی بودن فخر می کنند و نگاهبان ارزش های ملی هستند.

فارغ از نام و عنوانی که این نوجوانان و کودکان دوست داشتنی سرزمینم به آن متصف می شوند و فارغ از تحلیل های جامعه شناسانه و …آنچه برایم مهم است تنفس در اتمسفری که ایشان برای ایران زمین رقم می زنند و از جهات مختلف قابل اهمیت ،خاصه برای من و هم نسلان من که پیشتر با عنوان نسل سوخته تعرفه می شدند.برای ما که محدودیت های حاکم بر رسانه و نبود امکانات دسترسی به اطلاعات جهان پیرامون مانع تبلور چنین حس و حالی بود،نگاه و اندیشه ی این نسل به زندگی و میهن قابل ستایش است و الگوی مناسبی است برای وطن دوستی و توجه به اصالت مردمان یک سرزمین،طوری که این عزیزان ،ایران را با تاریخ باستانی و آریایی اش دوست دارند و به خاک وطن عشق می ورزند و به ایرانی بودن خویش افتخار می کنند.

کودکان و نوجوانان امروز ایران نشانه ها و اِلمان های ایران باستان را پاس داشته با نگاه آریایی خویش مناسبت های ملی را آنطور که بایسته و شایسته ی فرزندان ایران زمین است،پاس داشته جشن و سرور به پا می کنند.

کافی است جستجویی در پلتفرم ها و شبکه های اجتماعی داشته باشید تا شاهد این تغییر و تحول در نگاه نسلz ایران زمین باشید.

آغاز سال1403شمسی یکی از آن بهانه ها بود تا فرزندان این بوم و بَر با تاکید بر پارسی سخن گفتن و تاکید بر نیایش های ملی فرارسیدن نوروز باستانی را آنگونه که شایسته ی فرزندان ایران است شادباش گویند و برای اثبات این ادعا و ایجاد چنین تغییری تا دلتان بخواهد نشانه و ادله وجود دارد از شکستن رکورد بازدید از حافظیه و تخت جمشید تا حضور مردم در لحظه ی آغاز سال نو در حافظیه،پاسارگاد و تخت جمشید تا قرایت نیاش های گوناگون با تاکید بر پارسی سخن گفتن و خوانش شاهنامه و اشعار حافظ و خیام و…تا تولید محتواهای مرتبط با چنین امری در شبکه های اجتماعی و نشر و بازدید حداکثری چنین آثاری، همه یک دلیل واضح و روشن دارد و آن چیزی نیست جز عِرق و تعصب آگاهانه به ایران و ایرانی بودن.

*برگرفته از ویکی پدیا/*قانون اشا:نگرش آیین زرتشت به جهان هستی، پیروی و پیوستن به قانون اَشا است از دیدگاه او خداوند جان و خرد، جهان را بر پایهٔ هنجاری آفریده که بر تمام هستی حکمفر ماست او این هنجار و نظم حساب شده را اَشا می نامد. استواری قانون اَشا بر جهان هستی، بازتاب اراده و خواست پروردگار بزرگ است.

* به نقل از کتاب فرهنگ مردم ایران،نوشته ی سید علی میرنیا/نشر پارسا1369

وکیل دادگستری-شیراز